Elektroden in de hersenen dempen het voortdurende gepiep in de oren van een patiënt

Een Nederlandse man met ernstige tinnitus heeft aanzienlijk minder klachten sinds hij diepe hersenstimulatie krijgt. Artsen in Maastricht hebben elektroden diep in zijn hersenen geplaatst. Elektrische stroompjes dempen de hersenactiviteit waardoor de man veel minder last heeft van de aanhoudende hoge piep in zijn oren.

Deze studie kan het begin zijn van een nieuwe behandeling van de aandoening die de kwaliteit van leven sterk kan aantasten. Zo’n 15 procent van de Nederlanders ‘hoort’ voortdurend piepen, fluiten of suizen zonder dat er geluid uit de omgeving komt. Soms gaat dat hand in hand met slecht slapen, angstgevoelens en depressieve klachten. Factoren zoals stress kunnen het oorsuizen nog verergeren. Tinnitus kost de maatschappij jaarlijks miljarden euro’s, is weleens berekend, niet alleen aan gezondheidszorg, ook doordat sommige mensen met ernstig oorsuizen niet of minder kunnen werken.

De 54-jarige man, die elke dag wakker werd met een hoge piep in zijn oren, was de eerste van een handvol patiënten die meedoen aan een wetenschappelijke haalbaarheidsstudie van het Maastricht UMC+. Eerst doorliep hij het hele reguliere behandeltraject. Hij gebruikte antidepressiva en kreeg onder meer een hoorapparaat en cognitieve gedragstherapie – allemaal met onvoldoende resultaat.

Intussen deed het ziekenhuis ook al experimenten met diepe hersenstimulatie bij ratten, op drie plekken in de hersenen. „We waren bedacht op nieuwe geluiden, veranderd gehoor of angstgevoelens”, zegt neuroloog en klinisch neurofysioloog Mark Janssen, gespecialiseerd in diepe hersenstimulatie. „Maar we zagen geen van deze bijwerkingen.”

Het Maastricht UMC+ deed de afgelopen dertig jaar bovendien veel ervaring op met dit soort behandelingen bij patiënten met parkinson, tremoren of epilepsie, bij wie de ingreep ook veilig is gebleken.

Diepe hersen- of breinstimulatie (DBS) is een techniek waarbij ontregelde hersencellen voortdurend elektrische stroompjes krijgen toegediend via elektroden in de hersenen. De artsen boren gaatjes in de schedel om de elektroden diep in het brein te plaatsen. Aan de elektroden zitten kabeltjes die via de schedel tijdens een tweede operatie over het sleutelbeen naar een batterij in de buik worden geleid.

Grote grijze kern in het brein

De artsen kozen voor de thalamus, omdat dit verbindingsstation technisch eenvoudiger te bereiken is dan andere gebieden. In dit deel van de grote grijze kern in het brein worden waarnemingen gefilterd en doorgegeven naar de oppervlakkige hersenen waar we de informatie gewaarworden. „We denken dat wanneer de haarcellen in het oor beschadigd zijn en normale signalen niet meer goed doorkomen, het centrale deel van de hersenen overactief raakt en de gepercipieerde piep veroorzaakt. Dat filtermechanisme wilden we stimuleren. Of beter gezegd: we wilden de hyperactiviteit dempen.”

Nadat de instellingen in orde waren gemaakt, kon het effect van de diepe hersenstimulatie worden getest. Helemaal ‘blind’ lukte dit niet, zegt Janssen. „Patiënten voelen aan een lichte tinteling in het begin wel of de stroom aan staat.”

De resultaten van deze eerste onderzoeksfase moeten nog worden gepubliceerd. Maar het effect bij de eerste patiënt is groot. Op een schaal van 0 tot 100 daalde de score voor het ervaren geluid en de tinnituslast van 90 naar respectievelijk 25 en 30. „En wat je niet kunt meten, maar wat heel belangrijk was”, zegt Janssen, „het eerste geluid dat hij ’s ochtends hoort is niet meer iedere dag de tinnituspiep.”

Janssen vindt de eerste uitkomsten hoopgevend, „maar het is nog geen eureka. Er is meer onderzoek nodig om de veiligheid en de effecten te meten en intussen meer te leren over wat er in de hersenen precies gebeurt.”

Diepe hersenstimulatie is bovendien behoorlijk ingrijpend. Als de behandeling ooit onderdeel van de reguliere zorg wordt, is dit waarschijnlijk alleen voor patiënten met zeer ernstige klachten die alle behandelingen al geprobeerd hebben. Janssen: „Dat kan zo nog tien jaar duren.”