Slachtoffers toeslagenaffaire Jurgen en Gerda uit Pesse hebben nog steeds hun kinderen niet terug
Gedupeerden Gerda Deceuninck-Eijbrink en Jurgen Deceuninck tijdens het begin van de openbare verhoren van de parlementaire enquetecommissie die het fraudebeleid van de overheid onderzoekt. Foto: Ramon van Flymen
Ze waren zich van geen kwaad bewust, werden uitgemaakt voor fraudeur en raakten in één weekend alles kwijt: hun kinderen, huis en spullen. Jurgen Deceuninck en zijn vrouw Gerda Deceuninck-Eijbrink uit Pesse deden woensdag hun verhaal voor de parlementaire enquêtecommissie fraudebeleid.
,,Ik kreeg als blanke te maken met racisme’’, zegt Jurgen Deceuninck aan het eind tegen de leden van de enquêtecommissie. Deze week beginnen de openbare verhoren over de toeslagenaffaire. Commissielid Farid Azarkan (DENK) kijkt hem ernstig aan. ,,Racisme? Oh, leg eens uit.’’
Het stel Deceuninck is van Vlaamse afkomst, maar woont al tientallen jaren in Drenthe. ,,Kijk naar mijn achternaam. Ze zagen dat ik van Belgische afkomst ben’’, zegt Jurgen. ,,Dat heeft onze advocaat ontdekt, die heeft onderzocht hoe de beoordeling is gegaan. Ik ben een buitenlander. Als blanke met racisme te maken te hebben, daar ben ik een paar weken niet goed van geweest. Ik snap wat het woord racisme inhoudt, maar om er zelf mee te maken krijgen. Daar krijgt je zelfrespect een flinke tik van.’’
Het echtpaar leerde elkaar in 2012 kennen. Ze bleken allebei een forse schuld bij de Belastingdienst te hebben. Gerda doordat ze te veel uren aan kinderopvangtoeslag zou hebben aangevraagd voor haar zoon uit een eerdere relatie. Jurgen na een scheiding in het verleden. Samen een bedrag van bijna 48.000 euro.
Meer terugbetalen dan ze verdiende
,,Ik had een half uur te veel geschreven, één keer, maar dat had ik gecompenseerd met een maand daarvoor waarin ik te weinig had geschreven’’, zegt Gerda. ,,Dat hoorde ik pas later toen ik een brief kreeg dat ik alles moest terugbetalen. Er was geen discussie over mogelijk. Ik moest 1500 euro per maand terugbetalen, maar dat was meer dan ik per maand verdiende.’’
Ze belandde in een burnout, vertelt ze aan de commissie. Haar zoon ging zes weken naar zijn vader maar kwam niet meer terug na de vakantie.
Jurgen bleek even later ook een forse schuld te hebben. ,,Ik had een schuld meegenomen uit mijn scheiding daarvoor, maar dat wist ik niet. Ik was me van geen kwaad bewust’’, zegt hij. Hij kreeg een uitnodiging voor een gesprek bij de Belastingdienst. ,,Ik dacht dat het over mijn kwartaalaangifte ging, maar ik werd uitgemaakt voor fraudeur en een dag lang in een klein kamertje verhoord.’’
‘Gezin niet voor niets uit elkaar’
Ze konden hun rekeningen niet meer betalen, alle toeslagen zoals zorgtoeslag en huurtoeslag werden stopgezet. Ze waren immers fraudeur. Het stel had intussen twee dochters gekregen. ,,Twee, drie jaar lang hebben we van 800 euro per maand geleefd. Het was een geluk dat we goede mensen om ons heen hadden die ons er doorheen hebben gesleept, zoals met kerst.’’
Commissievoorzitter Salima Belhaj (D66) vraagt: ,,Hadden de kinderen dat in de gaten?’’ ,,Ja, wat denk je’’, zegt Jurgen. ,,Ons gezin ligt niet voor niets uit elkaar.’’
In 2016 legde de Belastingdienst beslag op hun huis en spullen en werden de kinderen uit huis geplaatst. ,,In één weekend waren we alles kwijt.’’ Hun kinderen hebben ze nog steeds niet terug. ,,Ze hadden beter mijn benen kunnen amputeren’’, zegt Gerda.
Ze kregen met meer instanties problemen. ,,Bij verzekeringen staan we blijkbaar ook geregistreerd als fraudeur. We hadden laatst een klein ongelukje met de auto. We zijn all risk verzekerd, maar we krijgen niks.’’
Zwart gelakt en vol fouten
Ze vroegen later hun dossier op bij de Belastingdienst en kregen een klein stapeltje papieren, grotendeels zwart gelakt. ,,We kregen nooit uitleg. In de papieren staan alleen codes maar we weten niet wat die betekenen. En van wat we wel kunnen lezen, klopt veel niet.’’ De geboortedata van hun dochters bijvoorbeeld.
Ze hebben met advocaten geprobeerd hun recht te halen en waren erg blij dat premier Mark Rutte later gerechtigheid beloofde. ,,Maar hoe compenseer je dat de overheid al negen jaar onze kinderen heeft?’’
De leden van de commissie knikken ernstig. En dan is het verhoor vrij plotseling afgelopen.
'Belastingdienst kende geen genade'
De Belastingdienst kende „geen genade” voor toeslagengedupeerde Dulce Goncalves Tavares uit Rotterdam, die eerder op de woensdag verhoord werd. „Terugbetalen, terugbetalen, terugbetalen”, was het enige dat zij van de fiscus te horen kreeg, vertelde zij tijdens het eerste verhoor van de parlementaire enquête Fraudebeleid en Dienstverlening.
„Ik was een vrouw die altijd een glimlach op haar gezicht had”, zei Goncalves aan het begin van het vaak emotionele verhoor. Maar dat is veranderd door de onterechte beschuldiging van fraude en de keiharde aanpak door de Belastingdienst die daarop volgde.
Jarenlang wist de Rotterdamse niet eens waarom de fiscus in 2009 plots 125.000 euro van haar terugvorderde. Als werkende moeder van drie kinderen had zij immers gewoon recht op kinderopvangtoeslag. Pas toen zij tien jaar later haar dossier onder ogen kreeg, werd de reden duidelijk: niet zij maar de kinderopvangorganisatie had gesjoemeld.
Enquêtecommissie toeslagenaffaire verhoort Rutte twee keer
De parlementaire enquêtecommissie naar fraudebeleid trapte woensdag de verhoren af met het verhaal van gedupeerden.
Ook kwamen hoogleraren Wouter van Atteveldt en Willemijn Roozendaal (beiden Vrije Universiteit Amsterdam) aan het woord. Van Atteveldt is gespecialiseerd in Computationele Communicatiewetenschap en Roozendaal in Sociaal Recht.
De commissie onderzoekt hoe de overheid de afgelopen decennia fraude heeft bestreden. Specifiek wordt gekeken naar de rol van de Tweede Kamer. Het is een vervolg op de parlementaire ondervraging naar de toeslagenaffaire, waar het vernietigende rapport Ongekend onrecht uit voortkwam. Het kabinet-Rutte III trad af om de kwestie.
Donderdag wordt ook Mark Rutte gehoord, in zijn rol als staatssecretaris van Sociale Zaken in het tweede kabinet van Jan Peter Balkenende. Volgens commissievoorzitter Salima Belhaj zal Rutte waarschijnlijk nog vaker gehoord worden, bijvoorbeeld in zijn rol als premier.
Wie verder gehoord wordt, is nog niet bekend: het verhoorschema wordt per week bekendgemaakt. De verhoren lopen tot en met 5 oktober.
