"Stop met vapen nu het nog kan!" Dat is de noodkreet die de Amerikaanse Abbey (18) doet in een filmpje op TikTok dat ruim 25 miljoen keer is bekeken. De longen van Abbey zouden er na een aantal jaar vapen nog erger aan toe zijn dan die van een 85-jarige. Het filmpje wordt ook in Nederland veel gedeeld en artsen zijn 'heel bezorgd', vertellen ze tegen RTL Nieuws.
Abbey schrijft in het populaire tiktokfilmpje dat ze 'nooit had gedacht dat een dokter mij zou vertellen dat de kans dat ik doodga groter is dan de kans dat ik blijf leven'. "En dat mijn longen erger zijn dan die van 85-jarigen, allemaal vanwege het vapen van de afgelopen 2-3 jaar."
Wat er precies met Abbey aan de hand is, is onduidelijk. Maar ze hoopt met het filmpje vooral bewustzijn te creëren, schrijft ze.
Veel Nederlanders reageren onder het filmpje: 'Daar word ik wel bang van', zo schrijft Luna. En een bezorgde moeder zegt in een reactie tegen haar dochter: 'Hoop dat je op tijd kan stoppen, want het is nog gevaarlijker dan je denkt. Geloof me nou.'
'Is dit waar?'
De Nederlandse tiktokker Lizzard - ruim 190.000 volgers - deelt het filmpje ook op haar kanaal, wat bij haar al zo'n 775.000 keer is bekeken. Ze zegt dat ze 'de schrik van haar leven kreeg' toen ze het verhaal van Abbey zag. Ze vraagt zich hardop af wat hier van waar is, en vraagt of artsen willen reageren.
Wij vroegen daarom Leon van den Toorn, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose, en kinderlongarts Noor Rikkers naar de filmpjes te kijken. Beiden zijn het erover eens: er is nog veel onduidelijk over vapen, maar dat het niet goed voor je is, is een feit.
"We zijn hier heel bezorgd over", zegt Rikkers. "De simpele waarheid is dat we nog onvoldoende weten wat vapen op de lange termijn met ons doet. Maar er zijn steeds meer aanwijzingen en steeds meer studies die ervoor zorgen dat we ons heel veel zorgen maken."
'Nicotine in vape makkelijker in te ademen'
Rikkers vindt het, net als Van den Toorn, 'ongelooflijk belangrijk om de risico's van vapen onder de aandacht te brengen'. Daarom vertelt ze graag wat sommige artsen al wel weten: "In vapes zitten nicotinezouten, die maken dat je de nicotine in zo'n vape makkelijker kan inademen, het is minder scherp in je keel. Samen met de smaakstoffen die eraan toegevoegd zijn, kun je de hele dag door vapen. Hierdoor heb je de hele dag door nicotine in je lichaam, wat schade veroorzaakt."
Acute gevolgen kunnen misselijkheid, duizeligheid en soms zelfs een epileptische aanval zijn. Het heeft mogelijk effect op je zenuwstelsel en op je mentale gezondheid. En er zijn steeds meer aanwijzingen dat vapen ervoor zorgt dat je vaker sigaretten gaat roken, maar ook makkelijker luchtweginfecties krijgt, omdat je een mindere afweer hebt.
"Ook is er een studie waaruit blijkt dat het DNA van cellen in het mondslijmvlies na vapen verandert. Dat kan een voorbode zijn voor kanker. Het zijn nog kleine studies, maar het maakt ons er niet geruster op."
'Ademt iets in wat er niet hoort'
Dat mensen die vapen dit nog niet weten, zoals de Nederlandse tiktokker in haar video aangaf, vindt Van den Toorn op zich best gek. "We hebben dit al vaak verteld in de media, maar ik denk dan ook: je ademt de hele dag iets in, wat daar eigenlijk niet hoort. Dat dat schade en ontstekingen kan opleveren, ligt dan toch voor de hand? Blijkbaar denken veel mensen toch nog dat het meevalt. Dat heeft vast met het imago van vapes te maken: ze zien er vrolijk uit en smaken lekker."
En naast de nicotine, zorgen ook juist die smaakstoffen ervoor dat artsen bezorgd zijn. Van den Toorn: "Je blijft de hele dag door lurken en het smaakt zo lekker. Maar er is bij heel veel smaakstoffen nog helemaal niet duidelijk wat het met je lichaam doet als je het verwarmt en dan inademt."
'Smaakstoffen niet getest op inademen'
Rikkers: "Je kunt die smaakstoffen eten, dus denkt men: het kan vast geen kwaad om het ook in te ademen. Maar al die smaakstoffen zijn niet getest op verwarmd inademen. Kijk als voorbeeld naar bakkers: het meel dat ze in hun brood stoppen, kun je eten. Maar bakkers kunnen door het inademen van dit meel tijdens hun werk astma krijgen."
Schrikken deden Rikkers en Van den Toorn dus niet van Abbeys tiktokfilmpje, zoals de Nederlandse Lizzard wel deed. Maar alarm slaan, des te meer: "Het dringt nog altijd te weinig door dat dit geen snoepgoed is", aldus Rikkers. "En ik ben bang dat we mogelijk alleen maar meer verhalen zoals die van Abbey gaan horen."
