Het miezert in Zuidbroek. In een overdekt fietsenhok achter de Aldi zitten twee mannen. Ze heten Shorsh (28) en Rachid (41)*. Ze roken sigaretten en drinken zwaar bier „vanwege de stress”, zegt Rachid als hij zijn blik omhoog houdt.

Wachten

De mannen wachten al maanden op een gesprek bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en hebben geen idee wanneer ze aan de beurt zijn. De dienst kampt met personeelstekort. Volgens de website duurt het inmiddels meer dan een jaar voordat asielzoekers op gesprek kunnen komen.

Ze laten een foto zien van de locatie waar zij waarschijnlijk heen gaan: een noodopvang in Malden. In het dorp, net onder Nijmegen, is 26 augustus een nieuwe opvang geopend. Er is plek voor achthonderd asielzoekers. Ook daar hoeven ze niet op veel luxe te rekenen. Wie naar de wc wil moet door de buitenlucht naar een toiletblok lopen. „Zuidbroek is slecht”, zegt Shorsh, „maar dit is slechter.”

Protesten

Vanaf het begin zijn er problemen in de opvang achter het Van der Valk hotel. Zodra bekend wordt dat er vijfhonderd asielzoekers naar het dorp komen ontstaan er protesten in Zuidbroek. Wanneer de gemeenteraad over het onderwerp vergadert wordt de visboer uit het dorp zó boos dat hij een koffiekopje door de raadszaal smijt. „Ik weet jullie allemaal te vinden”, bijt hij de verblufte raadsleden toe terwijl hij de zaal uit wordt gezet.

Wanhopige bewoners

Ook ín de hal gaat het mis. Veel bewoners moeten maanden wachten op een gesprek bij de IND. Bovendien is er nauwelijks privacy. Bewoners slapen met vier of acht personen in kleine kamers en door personeelstekorten zijn er in de eerste zes maanden veel te weinig beveiligers.

Dit leidt tot stress en opstootjes. Op social media verschuinen filmpjes van agenten die met wapenstokken door de hal lopen. In enkele gevallen krijgen asielzoekers klappen. In januari wordt een medewerker van Van der Valk geslagen door een bewoner. Ze is dan eten aan het uitdelen.

COA, Vluchtelingenwerk en het Rode Kruis zijn het met elkaar eens. ‘De noodopvang in Zuidbroek is een rotlocatie.’ Maar de organisatie zit met de handen in het haar. De reguliere azc’s zitten vol statushouders die geen huis kunnen krijgen door de krappe woningmarkt. Waar moeten ze heen met alle asielzoekers? „Dit wil niemand” zegt een woordvoerder van COA in reactie op de misstanden.

Gevlucht

Rachid en Shorsh willen het ook niet. Beiden komen uit Koerdistan. Allebei vertellen ze dat ze zijn gevlucht voor Isis. Rachid zit inmiddels zes maanden in Zuidbroek. Shorsh belandde direct na de opening in de opvang.

Aan een picknicktafel op het binnenterrein van de opvang zit Mehmet. Een bedachtzame Turkse man. Ook hij wil niet met zijn echte naam in de krant. Vanwege zijn politieke voorkeur (tegen Erdogan) zat hij zes maanden in een Turkse gevangenis. Daarna vluchtte hij naar Nederland. Hij zat in Ter Apel, Zoutkamp, Biddinghuizen en kwam in oktober 2022 naar Zuidbroek.

Ook hij wacht nog op een gesprek bij de IND. „Ik snap dat het druk is, maar hoe kan het dan dat anderen die er minder lang zitten wél op gesprek mogen komen?”

Opnamestop

De opvang in Zuidbroek zou maximaal een jaar duren. Inmiddels stroomt het centrum leeg. Sinds 1 augustus is er een opnamestop. Veel bewoners zijn al verhuisd naar nieuwe locaties in Leeuwarden en Groningen. Mehmet, Rachid en Shorsh zitten er nog, samen met ruim 150 andere bewoners.

Over een paar weken worden ze zeer waarschijnlijk naar Malden gebracht. Daar kunnen ze blijven tot 1 december.

*(Rachid is niet zijn echte naam, die is wel bij de redactie bekend)