Eindexamen tijdens ramadan heeft nadelige gevolgen voor leerlingen die vasten

Leerlingen die in 2018 en 2019 tijdens de ramadan eindexamen deden, haalden lagere cijfers. De kans dat zij zouden zakken nam daardoor toe. Dat hebben wetenschappers van de Erasmus Universiteit berekend. De resultaten zijn gepubliceerd in economenblad ESB.

De onderzoekers koppelden statistische gegevens van onder meer CBS en Cito aan elkaar, en gebruikten een algoritme om kansberekeningen te maken. Ze keken niet naar de resultaten van individuele leerlingen.

Al voor het samenvallen van de eindexamens met de ramadan lag het slagingsperscentage onder islamitische scholieren lager dan dat van andere scholieren. Die kloof werd volgens de onderzoekers 17 procent groter toen de prestaties tijdens de ramadan werden bekeken. De eindexamencijfers van vastende islamitische leerlingen in 2018 en 2019 vielen „significant lager” uit dan die van de anderen leerlingen. De kans dat zij het eindexamenjaar moesten overdoen nam daardoor toe met 12,5 procent. Ook rekenden onderzoekers de kans uit dat leerlingen die niet meer leerplichtig waren, zonder diploma van school zouden gaan. Die kans was 22,4 procent groter.

Lees ook ‘Al vanaf het moment dat ik wakker word, heb ik honger’

Kamervragen

De ramadan duurt dertig dagen, wie eraan meedoet onthoudt zich dagelijks zo’n zestien uur van eten en drinken. Er wordt ook minder uren geslapen, omdat er alleen voor zonsopgang en na zonsondergang wordt gegeten.

In Groot-Brittannië en Vlaanderen gingen in 2016 stemmen op om rekening te houden met de ramadan bij de planning van examens. Tweede Kamerlid Tunahan Kuzu (destijds afgesplitst van de PvdA als Groep Kuzu/Öztürk) stelde hier destijds vragen over aan toenmalige staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker (VVD). Volgens Dekker was het verschuiven van de centrale eindexamens in Nederland onmogelijk, dat zou wegens de lange duur van de ramadan te gecompliceerd zijn. Ook wees hij erop dat islamitische leerlingen er zelf voor kunnen kiezen om hun vastenperiode te verplaatsen.

De onderzoekers opperen een andere oplossing. Zij stellen voor om examens tijdens de ramadan zoveel mogelijk te plannen in de middag. Examenleerlingen die vasten zouden dan na de ochtendmaaltijd (suhoor), die voor zonsopgang plaatsvindt, kunnen uitslapen.