HERLEES OORLOG OEKRAÏNE. Poetin bevestigt dood Prigozjin - VS vermoedt dat crash gevolg was van “opzettelijke explosie” aan boord

De Nederlandse minister van Defensie Kajsa Ollongren verwacht dat het zeker zes tot acht maanden duurt voordat de eerste Oekraïense piloten hun training hebben afgerond om in F-16's te kunnen vliegen, zegt ze in het televisieprogramma Op1. Dat zou betekenen dat de eerste lichting die deze maand in Denemarken is begonnen met trainen op zijn vroegst in februari klaar is. Daarmee ziet ze het positiever in dan sommige bronnen in de militaire en politieke top van Oekraïne.

Hooggeplaatste Oekraïense regeringsmedewerkers en militaire functionarissen houden er rekening mee dat de training vermoedelijk pas in de zomer is afgerond, liet The Washington Post onlangs optekenen op basis van anonieme bronnen.

"De Oekraïeners hebben ons tot nu toe positief verrast", zegt Ollongren. Dat komt volgens de minister omdat ze "supergemotiveerd" en bovendien "technisch goed" zijn. "Daarom durven we zo optimistisch te zijn dat het in die zes tot acht maanden zou moeten lukken."

De minister hoopt dat de toestellen die Nederland wil leveren "in de loop van volgend jaar" naar Oekraïne kunnen.

Oekraïne heeft snel beschikking over de F-16's die het land zijn toegezegd door het Westen. Dat zei Mark Milley, het hoofd van de Amerikaanse Joint Chiefs of Staff en de hoogste militair in het land donderdag. Hij voegde toe dat het Oekraïense tegenoffensief weliswaar langzaam vordert, maar wel een gedeeltelijk succes is.

"Het vordert in werkelijkheid. Er is een trainingprogramma en ze zullen de F-16's in de nabije toekomst ontvangen", zei Milley in een interview met de Jordanese televisiezender Al-Mamlaka.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei onlangs dat Denemarken en Nederland F-16's hebben toegezegd. Volgens hem zullen de straaljagers de Oekraïense luchtverdediging versterken en het tegenoffensief ondersteunen.

Over dat tegenoffensief zei Milley dat Oekraïne te maken krijgt met Russische versterkingen die maanden de tijd hebben gehad om onder andere mijnenvelden aan te leggen en verdedigende opstellingen te versterken.

"De Oekraïners hebben een significante hoeveelheid strijdkracht over; dit is nog niet voorbij", voegde hij daar evenwel aan toe. "Ik denk dat het daarom te vroeg is om te zeggen of het heeft geslaagd of gefaald."

Oekraïense piloten zullen vanaf september door de Verenigde Staten worden opgeleid voor het F-16-gevechtsvliegtuig. Dat heeft het Pentagon donderdag aangekondigd.

De piloten zullen in september eerst Engels leren in Texas en een maand later een pilotenopleiding volgen in Arizona, in het zuidwesten van de VS, aldus generaal Pat Ryder, de woordvoerder van het Pentagon.

Noorwegen kondigde eerder op de dag aan dat het – na Nederland en Denemarken - F-16's, die van Amerikaanse makelij zijn, zal leveren aan Oekraïne.

In zijn toespraak erkende Poetin dat "er werknemers van Wagner aan boord waren" in het vliegtuig dat gisteren crashte. "Ik wil graag benadrukken dat dit mensen zijn die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan onze gezamenlijke strijd tegen het neonazi-regime in Oekraïne", ging hij verder. "We onthouden en weten dat, en we zullen het niet vergeten."

Poetin heeft al meermaals "het neonazi-regime in Oekraïne" gebruikt als rechtvaardiging voor zijn invasie in het land, al werden die beweringen steeds ontkracht.

De Verenigde Staten denken dat waarschijnlijk een bodemluchtraket, die vanaf Russisch gebied is gelanceerd, het vliegtuig heeft neergehaald met daarin vermoedelijk leider Jevgeni Prigozjin van de Wagnergroep. Het gaat om voorlopige informatie die verder wordt onderzocht, benadrukken Amerikaanse functionarissen tegen persbureau Reuters.

Volgens Russische luchtvaartautoriteiten zaten Prigozjin, zijn rechterhand Dmitri Oetkin en acht andere mensen in het privévliegtuig dat woensdag ten noorden van Moskou neerstortte en waarbij alle inzittenden om het leven kwamen. Op sociale media repten Wagnerleden meteen na de crash al over een raketaanval, als wraak van Moskou op de kortstondige opstand van het Wagnerleger twee maanden geleden tegen het Kremlin.

De Amerikaanse regering heeft sancties uitgesproken tegen verschillende hooggeplaatste Russische ambtenaren. Reden is de ontvoering van verschillende Oekraïense kinderen. Dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken donderdag gemeld.

De Russen in kwestie worden beschuldigd van ontvoering van Oekraïense kinderen in door Rusland bezet gebied. In een persbericht laat Amerikaans president Joe Biden weten dat zijn land samenwerkt met andere landen om de Russische troepen verantwoordelijk te houden voor hun daden. "Hieronder valt ook de gedwongen ontvoering van duizenden Oekraïense kinderen naar Rusland," betreurde hij. "Deze kinderen zijn bij hun ouders weggehaald en van hun families gescheiden. Dit is gewetenloos."

Met de sancties bevriezen al hun vermogens in de VS en kunnen ze ook niet langer zaken doen met het land. In sommige gevallen gaat het ook om visumbeperkingen.

Kiev beschuldigt Moskou al sinds het begin van de invasie van ontvoeringen. Moskou spreekt zelf van evacuaties. In maart vaardigde het Internationaal Strafhof in Den Haag arrestatiebevelen uit tegen Kremlinleider Vladimir Poetin en zijn kinderrechtencommissaris Maria Lvova-Belova in de zaak.

De emir van Qatar, sjeik Tamim bin Hamad Al Thani (43), heeft de Oekraïense president Zelensky (45) woensdag een boodschap gestuurd, meldt staatspersbureau QNA. Hierin feliciteert hij Zelensky met de viering van hun onafhankelijkheid, exact 32 jaar nadat het land zich afscheidde van de toenmalige Sovjet-Unie. 

De precieze inhoud van het bericht is niet bekendgemaakt.

Kort na de Russische invasie in Oekraïne verzocht Zelensky de Qatari, een van de grootste exporteurs van vloeibaar gas ter wereld, meermaals om de gasproductie op te voeren. Om te voorkomen dat de Russen energie als "chantagemiddel" konden gebruiken, zo stelde hij destijds.

"Toen Oekraïne de hand uitstak naar andere landen met betrekking tot vliegtuigen, was dit niet geheel wat we in gedachten hadden", zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky vandaag over de vliegtuigcrash waarbij Wagner-leider Prigozjin vermoedelijk om het leven kwam. Verder benadrukte hij tijdens dezelfde toespraak dat Oekraïne "geen enkele connectie" heeft "met deze situatie". 

Oekraïense piloten zullen vanaf september door de Verenigde Staten worden opgeleid voor het F-16-gevechtsvliegtuig. Dat heeft het Pentagon aangekondigd.

De piloten zullen in september eerst Engels leren in Texas en een maand later een pilotenopleiding volgen in Arizona, in het zuidwesten van de VS, aldus generaal Pat Ryder, de woordvoerder van het Pentagon.

Noorwegen kondigde eerder op de dag aan dat het - na Nederland en Denemarken - F-16's, die van Amerikaanse makelij zijn, zal leveren aan Oekraïne.

De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Catherine Colonna, heeft donderdag met een vleugje ironie gereageerd op de dood van Wagner-chef Jevgeni Prigozjin. "Het sterftecijfer onder diegenen die dicht bij Poetin staan is enorm hoog", merkte ze op.

Op zijn beurt liet het ministerie weten dat het nog te vroeg is om de gevolgen van de vermoedelijke verdwijning in te schatten. "Maar als deze verdwijning wordt bevestigd, zou dat een belangrijke factor zijn", klinkt het. 

Het Kremlin heeft zich nog steeds niet uitgelaten over de vliegtuigcrash van woensdagavond waarbij Wagnerbaas Jevgeni Prigozjin om het leven zou zijn gekomen. Ook het Russische ministerie van Defensie houdt zich stil.

Zijn overlijden werd nog niet bevestigd omdat zijn lichaam nog niet kon worden geïdentificeerd. Volgens pro-Kremlinzender 'Tsargrad TV' is het lichaam van Prigozjin wel al aangetroffen, maar moet er nog DNA-analyse gebeuren vooraleer de autoriteiten hem officieel dood kunnen verklaren.

De Russische president Poetin volgt momenteel een conferentie van de BRICS-landen in Zuid-Afrika via videoverbinding. Hij reageerde nog niet op de crash. Ook het Russische ministerie van Defensie noch andere Russische officials bracht nog geen statement naar buiten. 

Het Wagner-huurlingenleger is na de vermoedelijke aanslag op het privévliegtuig onthoofd. Welke rol kunnen de naar schatting 30.000 leden nog spelen, in de oorlog in Oekraïne en in Afrika? Zinnen de huurlingen op wraak? Is de dood van leider Jevgeni Prigozjin goed nieuws voor Kiev? Rusland-experts Derk Sauer en Ria Laenen geven antwoorden tijdens een interview met 'HLN'. “Een huurling die niet wordt betaald, daarin schuilt het gevaar", klinkt het.

De dood van Prigozjin betekent niet dat de veiligheid in de regio zal verbeteren. Dat zei de president van Litouwen Gitanas Nausėda. "We moeten echt niet denken dat de dood van Prigozjin ons een rustiger gevoel geeft of dat het op een of andere manier de veiligheidssituatie verbetert."

Litouwen, een Baltische staat aan de flank van de NAVO, waarschuwt dat Wagner nog steeds een risico vormt sinds de huurlingengroep naar Wit-Rusland is verhuisd na hun opstand in Rusland in juni. Vorige week sloot Litouwen twee van de zes grensovergangen met Wit-Rusland.

Bij het café 'Patriot' in Sint-Petersburg hebben aanhangers van Wagnerleider Jevgeni Prigozjin donderdag massaal bloemen neergelegd. Dat heeft de Russische krant 'Kommersant' gemeld.

Sint-Petersburg was de thuisbasis van Prigozjin, maar ook in andere Russische steden zoals Novosibirsk reageren aanhangers van de Wagnerbaas met ongeloof op het nieuws. Naast bloemen werd ook al een voorhamer neergelegd, een herkenningssymbool voor Wagner-soldaten sinds vorig jaar een video viraal ging waarop te zien was hoe één van hen met een voorhamer werd vermoord.

Het is niet duidelijk wat de mogelijke dood van de leider betekent voor het huurlingenleger zelf. Hoewel nog niet met zekerheid is vastgesteld dat Prigozjin daadwerkelijk om het leven is gekomen, zijn daar wel aanwijzingen voor. Aangezien hij onderweg was met een privéjet van Wagner, is het denkbaar dat ook andere hooggeplaatste figuren zijn gedood.

Een van de mogelijkheden is dat de Wagnergroep in handen komt van de Russische staat, en daarmee onder gezag van president Vladimir Poetin. Volgens de Poolse premier Mateusz Morawiecki zou daarmee het gevaar alleen maar toenemen. "Laat ieder deze vraag eens voor zichzelf beantwoorden: wordt de dreiging groter of kleiner? Voor mij is dat een retorische vraag", zo zei hij op een persconferentie.

Wagner vestigde zich na de korte opstand tegen de Russische legertop in het Oost-Europese Belarus, een buurland van Polen. Het is onduidelijk wie de rol van Prigozjin binnen de huurlingenorganisatie zou moeten overnemen. Zijn rechterhand Dmitri Oetkin zou ook in het vliegtuig hebben gezeten, evenals financiële man Valeri Tsjekalov, zo blijkt uit de passagierslijst.

Noorwegen zal F-16-gevechtsvliegtuigen schenken aan Oekraïne. Zo berichten Noorse omroepen TV2 en NRK. Noorwegen zou na Nederland en Denemarken dan het derde land zijn dat ingaat op de oproep van Kiev om F-16's te leveren. Het is niet duidelijk hoeveel en wanneer de toestellen worden geleverd.

Een woordvoerder van de minister van Defensie zei de berichten "noch te bevestigen, noch te ontkennen". Het nieuws komt op hetzelfde moment dat de Noorse premier Jonas Gahr Støre een verrassingsbezoek brengt aan Kiev. Tijdens de visite kondigde de Noor aan dat het luchtdoelraketten van het type Iris-T zal doneren aan Kiev.

Van de 57 Noorse F-16's die aangeboden zijn, zijn er 32 verkocht aan Roemenië en 12 andere zijn verkocht aan de Amerikaanse privégroep Draken International zonder nog te zijn geleverd.

Brokstukken van het vliegtuig waarin Wagnerbaas Jevgeni Prigozjin zat zijn gevonden op twee kilometer van de plaats waar de rest van het toestel neerstortte. Dat meldt het Russische persbureau Ria Novosti. Het feit dat de brokstukken over zo'n groot gebied verspreid zijn, duidt er mogelijk op dat het vliegtuig al voordat het neerkwam uit elkaar is gevallen.

Het toestel kwam neer in de buurt van het dorp Koezjenkino, op 165 kilometer van Moskou. Op beelden van de crash is te zien hoe het vliegtuig vrijwel recht naar beneden valt.

Oekraïne heeft niets te maken met de crash van het privévliegtuig die Wagnerbaas Jevgeni Prigozjin het leven kostte. Dat zegt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. "Iedereen begrijpt wie hier bij betrokken was", klinkt het. 

Daarmee verwijst hij duidelijk naar Rusland. Prigozjin uitte regelmatig kritiek op de legertop en kwam twee maanden geleden zelfs korte tijd in opstand.