„Ik ga u arresteren”, roept Stefan tegen de deurwaarder. „Ik ben Stefan, de levende man. Mijn uurtarief is duizend euro. U komt hier en ik ben de gevolmachtigde vertegenwoordiger van de persoon.”

De deurwaarder kijkt er niet van op dat hij wordt gefilmd, hij trekt zijn wenkbrauwen op en blijft kalm onder het spervuur van juridisch klinkende termen die Stefan op hem afvuurt. „Ik vind het allemaal prima.”

’Soevereinen’ of ’autonomen’

Welkom in de wondere wereld van de ’soevereinen’ of ’autonomen’, mensen die denken dat ze zich kunnen losmaken van de Nederlandse staat en dan geen belastingen, premies of boetes meer hoeven te betalen.

De AIVD noemt dit de belangrijkste stroming van het anti-overheidsextremisme en schat de beweging op zo’n tienduizend landgenoten. Deurwaarders en tal van instanties krijgen met deze betaalweigeraars te maken.

„Je wilt niet langer gedwongen worden om vast te zitten in een systeem dat niets voor jou doet. Je wilt je vrijheid als levend mens terug. Je bent er klaar mee dat anderen voor jou beslissen over jouw leven.”

Motorrijtuigenbelasting

Instanties hebben er hun handen vol aan. Zo nam de politie op Urk in april een hemelsblauwe Twingo in beslag. De eigenaar vond het als autonoom niet meer nodig om motorrijtuigenbelasting af te dragen. Hij verving zijn kentekenplaat door een zelfgemaakte plaat met de tekst sui juris , Latijn voor ’eigen recht’.

De politie trapte daar niet in. ’Ik mocht niet eens meer in mijn auto om documenten eruit te halen’, klaagt de eigenaar op Telegram. ’Ze zeiden dat ze de kans hadden gegeven om met ze in gesprek te gaan nu is het te laat.’

Corona-activisten en complotdenkers

De soevereine beweging overlapt met clubs van corona-activisten, complotdenkers en New Age-gelovigen. Ze hangen een ingewikkelde samenzweringstheorie aan die hierop neerkomt: de overheid is in werkelijkheid een malafide firma die burgers uitzuigt en dom houdt.

Sommige autonomen verklaren hun huis tot ambassade en denken dan onschendbaar te zijn, zodat deurwaarders en politieagenten er niet meer in mogen.

’Ik wilde directeur woningbouw vermoorden’

Ze verkopen elkaar ambassadebordjes (59,95 euro), diplomatieke parkeervergunningen (nooit meer geld in de meter gooien) of schaffen voor 150 euro een ’diplomatiek paspoort’ aan waarmee ze ongehinderd overal heen kunnen reizen – denken ze.

Zo hopen ze tal van belastingen, premies en energiekosten te ontlopen. ’Hey allemaal’, schrijft Nathan op een van de Telegramgroepen voor gelijkgestemden. ’Ik ben sinds kort ook op het pad naar autonoom en wát voelt dit goed. Ik voel echt dat dit de weg is om de Roverheid te laten zien wie er echt de macht heeft hier: wij mensen. Eén vraag, ik heb vorige week een hoge nota ontvangen van Eneco. Ik zou hier graag vanaf willen maar weet niet hoe. Wat is de juiste strategie?’

Autonomen hebben daar allerlei oplossingen voor. Enveloppen worden teruggestuurd, volgepend met teksten als ’geen contract’ en verwijzingen naar allerlei wetsartikelen.

’ Vernietig elke brief van het CJIB die je ontvangt’, adviseert Jacobus vdf Woudenberg (vdf, ’van de familie’, is een eretitel die autonomen voeren) ’Vergeet niet dat de boete-industrie van de overheid is gebaseerd op bedrog. Ook gemeentelijke en provinciale belastingen HOEF je niet te betalen omdat die zijn gebaseerd op publiekrechtelijke regelgeving, die je privaatrechtelijk kunt vernietigen.’

Overtuigingskracht

De nieuwkomer in de soevereine beweging duizelt het van dit soort juridische redenaties. Rechtsgeldige volmachten, bevoegde rechthebbenden, publiekrechtelijke mandaten, openbare lichamen en omdraaiing van schuldverzuim – hoe meer jargon, hoe deskundiger, zo lijkt het.

„Die enorme behoefte aan legitimatie bij soevereinen is opvallend”, zegt Jelle van Buuren, Leids expert op het gebied van complotbewegingen. „Dat leidt tot enorme overtuigingskracht. Maar het dient ook en ander doel: door al die quasi-juridische redenaties moet je formulieren, workshops, handleidingen en bordjes aanschaffen. Voor een aantal is het ook een verdienmodel.”

Anderhalf miljoen euro

Jeanette Lohuis biedt met haar Autonoomtotaal complete pakketten om vrij te worden. „Mocht u hulp nodig hebben bij het invullen van de documenten of wil je dit helemaal uit handen geven? Kijk in onze webshop welke mogelijkheden wij bieden om je te ontzorgen.”

Lees verder onder de foto.

Dat kost wat, maar zonder belasting en premies bespaar je een hoop onkosten. Er zou ook iets te halen zijn – anderhalf miljoen euro zelfs.

Lohuis legt het zo uit: „Als je vader jou na de geboorte aangeeft bij de Staat, en je meldt je binnen zeven jaar niet levend, krijg je de Dead At Sea -status en vervalt jouw bezit aan de Staat.”

Dat heeft volgens haar te maken met het 17e-eeuwse maritiem recht – waar vruchtwater en het geboortekanaal onder zouden vallen. De Staat stopt voor elke pasgeborene anderhalf miljoen euro in een zogenoemd ’geboortetrust’. En dat kun je opeisen.

„Dit weet niemand, het is ook niet de bedoeling dat we dit weten. Het is héle ingewikkelde materie, maar wel heel logisch. Je kunt het leren in mijn beginnerscursus.”

’Corrupte agenten’

Hoe vreemd en vermakelijk het allemaal ook klinkt, de praktijk kan grimmig uitpakken. Vooral als blijkt dat het niet werkt. Autonoom Roeland noemt deurwaarders en agenten op Telegram ’het kwaad waar we heel snel vanaf moeten’.

Hij dreigt hen met vorderingen van twee ton en dreigt die op hun huisadres af te leveren. ’Als we de vordering persoonlijk komen afgeven zullen we eens even kijken of ze nog zo’n grote mond hebben.

Het is een keer klaar met corrupte agenten en korpschefs. Ze kunnen straks kiezen voor het volk of voor crimineel Den Haag. Optie twee zal keihard worden afgestraft door dit volk.’

’Grof geweld’

Zijn mede-autonoom Marcel heeft zin om ’grof geweld in te gaan zetten tegen deze lui’, schrijft hij in de Telegramgroep.

’Het maakt mij echt woest dat ze zo enorm misbruik maken van hun monopolie op geweld en intimidatie. Desnoods vecht ik me dood. Ik raak een vlieg op 200 meter. Een misdadiger tegen de menselijkheid, dat is dus geen enkel probleem, ik slaap er geen minuut minder om. Ja, daar ben ik hard in.’

En neem Michel, die vreest dat de instanties hem uit zijn huis in Heemskerk zetten. Door alle emotie belandde hij op het politiebureau. ’Ik was onderweg naar de directeur van de woningbouw. Wilde zijn ramen ingooien en hem in elkaar slaan en vermoorden.’

’Mensen met financiële problemen zijn heel kwetsbaar’

De agressie tegen gerechtsdeurwaarders is toegenomen, ziet voorzitter Chris Bakhuis-Van Kesteren van de beroepsorganisatie KBvG. Ze maakt zich zorgen dat beïnvloedbare mensen bescherming hopen te vinden bij dit soort groepen.

„Mensen met financiële problemen zijn heel kwetsbaar en willen al snel geloven dat dit voor hen een oplossing is om zich aan te sluiten want dan komen ze van hun schulden af – en dat is niet zo.”

Radicale moslims

De agressieve taal van de harde kern maskeert de tragiek achter de meeste autonomen, zegt Van Buuren. Veel van hen hopen een uitweg te vinden uit financiële problemen, ze zoeken een positie in de maatschappij en schreeuwen om zingeving.

Hij ziet een parallel met radicale moslims, die willen wegtrekken uit de samenleving waar ze zich niet meer thuis voelen en die zich onttrekken aan door mensen gemaakte wetten.

„Het is een ongeluk in slow motion. Je kunt honderdmaal denken dat je geen huur hoeft te betalen maar vroeg of laat staan ze aan je deur.”

Wanhoop en bizar gedrag

Het gevaar is dat kleine schulden in Nederland al heel snel uitgroeien tot onhanteerbare bedragen, zegt Nadja Jungmann, bijzonder hoogleraar schuldenproblematiek in Amsterdam. Schulden drijven mensen tot wanhoop en bizar gedrag, zelfdoding en criminaliteit liggen op de loer.

Geluk bij een ongeluk is dat de regeling voor schuldsanering deze maand drastisch is aangepast. Heb je schulden en kom je tot inkeer, dan hoef je nog anderhalf in plaats van drie jaar je best te doen om zoveel mogelijk af te lossen – daarna wordt alles kwijtgescholden.

Lees verder onder de foto.

Helpt een overheidscampagne om te voorkomen dat mensen in de soevereine fuik zwemmen? Nee, vreest Jungmann. „De campagne ’Kom uit je schuld’, waarbij hulpverleners persoonlijk aanbellen om hulp aan te bieden heeft weinig opgeleverd.”

„Uit onderzoek blijkt dat als gemeenten mensen met betalingsachterstanden actief opzoeken, slechts acht procent instapt. Dat is niet zo veel.”

Telegramgroepen

Op de Telegramgroepen voor autonomen gonst het van de ongerustheid en teleurstelling. Instanties leggen écht beslag, stellen autonomen geschrokken vast. Erik merkte dat zijn schulden gewoon werden ingehouden op de belastingteruggave. ’Wat nu te doen?’

Frank dacht de hypotheekverstrekker te slim af te zijn maar die trok zich niets van aan van de teruggestuurde enveloppen. ’Ze denderen gewoon door en beginnen nu te dreigen met executieverkoop.’

En neem Kris, die klaagt dat hij al anderhalf jaar autonoom leeft maar dat zijn auto nu in beslag is genomen en dat de instanties achter zijn huis aan zitten. Al zijn vorderingen lopen op niets uit.

„Mijn vraag is dus aan wie ook al autonoom leeft en die wel met rust gelaten wordt: hoe hebben jullie dat voor elkaar gekregen? En hoe komen jullie aan geld?’

Brieven op poten leveren niets op, klaagt Jasha, bij wie beslag is gelegd op het pensioen. ’Er wordt niet eens gereageerd. Ook heb ik aan de burgemeester en aan de regering mijn Opzegging Machtiging Bestuur ingediend. Maar dat mag niet baten.’

Ziektekosten, belasting, hypotheek, het lijkt allemaal onvermijdelijk, klaagt Michelle. ’Het doet ze niks, wat je ook zegt. Ik heb gewoon moeten betalen en mijn kind moet ook weer naar school.’

Voor de autonomen voelt het als hardhandig wakker worden uit hun idealistische droom. Ontsnappen aan slavendrijvers en tirannen klonk mooi, maar ja.

’Mijn 9-jarige dochter kwam daar laatst ook mee’, verzucht Mike. ’Papa, zei ze, als dat zo is, dan hoef ik ook niet meer naar school. Het is daar best moeilijk voor haar. Vooral na haar spreekbeurt over de platte aarde.’