,,Toen de Russen in februari vorig jaar Oekraïne binnenvielen, wist ik dat ik iets moest doen. En binnen een week besloot ik dat ik naar Oekraïne zou gaan. Vanuit mijn religieuze overtuiging heb ik eerst nog een maand gevast, en daarna ging ik. Op 1 april stak ik de grens over.”

‘Dutch’ - zijn militaire naam, zijn werkelijke naam wil hij niet in de krant hebben - vertelt op een terras in Kyiv over zijn belevenissen en motivatie om te gaan vechten tegen de Russen. ,,In 2014 zag ik op de televisie hoe Rusland de Krim bezette en wist ik al dat het een totale oorlog zou worden. Toen vond ik het jammer dat ik nog te jong was om mee te vechten want ik had het gevoel dat er iets heel onrechtvaardigs gebeurde.”

Het kostte Dutch veel moeite om zich bij het Oekraïense leger aan te sluiten. ,,Begin april vorig jaar was Oekraïne huiverig geworden voor het lukraak opnemen van buitenlandse vrijwilligers in het Internationale Legioen. Ik heb e-mails gestuurd naar de Oekraïense ambassades in Engeland en Nederland en ben daarna naar de ambassade in Bratislava gegaan. Het probleem was dat ik geen enkele militaire ervaring had.”

,,In een hostel in Lviv ontmoette ik een man die naar Polen wilde, maar het land niet uit mocht. Ik ging met hem mee terug naar zijn huis in Dnipro, waar ik weer een vriend van hem ontmoette die een beetje Engels sprak en mij vroeg om hem de taal te leren. Ik kon bij hem blijven en hij beloofde mij te helpen om in het leger te komen.”

No, no en nog eens no

,,Samen gingen we naar een recruteringsbureau, maar ook met hem erbij was het no, no en nog eens no. Maar ik zag daar een lijst met telefoonnummers hangen van medewerkers, en maakte daar een foto van. Ik heb echt iedereen van die lijst geappt dat ik in het leger wilde en uiteindelijk kreeg ik te horen dat ik aan een eenheid was toegewezen: de Ivan Bohun Brigade.”

,,Vier, vijf weken lang kregen we training. Tijdens die periode heb ik twee keer met een AK-74 geschoten, in totaal vier magazijnen. En negen kogels met een M14. En dat was het. Ook al werd er niet veel geschoten, de training was wel nuttig. In de zomerse hitte moesten we loopgraven graven, de hele nacht wacht houden terwijl andere soldaten ons bij wijze van oefening probeerden uit te schakelen. Je komt daardoor in een soort paranoïde waakstand terecht, en dat is de basis voor alles wat je daarna doet.

Ontploffing

,,Op 20 juni kwam ik voor het eerst aan het front. In Lysytsjansk, we arriveerden ’s nachts en ik ging meteen door naar de loopgraven. Terwijl anderen de wacht hielden gingen ik en een aantal anderen slapen. Na een uur of twee werd ik wakker omdat er een artilleriegranaat achter mijn hoofd ontplofte.”

Dutch pakt een papiertje en tekent de situatie hoe hij in de loopgraaf op een heuvel lag en hoe de granaat direct achter hem neerkwam.

,,Door de boog die de granaat maakt, vlogen de scherven bij de inslag precies de andere kant op. Ik voelde alleen de massieve druk van de explosie maar had geen schrammetje.”

,,De orcs (een Oekraïens scheldwoord voor de Russen) beschoten ons dag en nacht van alle kanten en met alles wat ze hadden. We moesten ons terugtrekken en vertrokken als laatste uit de stad. De enige weg eruit was al in handen van de Russen, maar onze commandant wist ons er toch uit te krijgen.”

Dutch wordt kort daarna ingezet in Hrihoriivka. Waar hij in korte tijd vijf kameraden verliest.

Onschuld verloren

,,Ik heb een boel soldaten om me heen zien sneuvelen. Vijf van hen blijven me voor altijd bij. Onze bevelvoerder was voor de invasie hoogleraar geschiedenis aan een universiteit in Zweden en was teruggekomen om te vechten. Hij kwam om, bijna tegelijkertijd met vier kameraden met wie ik samen de training had gedaan. Ze probeerden een gewonde soldaat te redden, ook al had die eigenlijk geen kans om te overleven. In Hrihoriivka ben ik mijn onschuld verloren, en sindsdien ga ik aan het front niet meer de connectie met anderen aan, zoals daarvoor.”

Tijdens het gesprek hoest Dutch regelmatig. ,,Als er een tankgranaat inslaat komt er fosfor vrij, en die zorgt voor schade aan je longen. In mijn longen zit een soort laagje van die troep, daar heb ik wel last van.”

Ook in Bachmoet vecht Dutch. ,,Op twintig, dertig kilometer van de stad moesten wij bij Zaitseve de weg vrijhouden. Wagner bombardeerde de shit out of us . Als we even op de weg kwamen, schoten ze met alles op ons. Maar je kan dan niet weg, je moet doorgaan. Weet je, I love killing . Niet om het doden op zich, maar omdat je maten niet meer gedood kunnen worden door de orcs die jij doodt.”

Geluk, puur geluk

Van juni tot oktober en van januari tot juli vocht Dutch in de voorste linies, vaak op maar enkele tientallen meters van de Russische stellingen. ,,Tot nu toe heb ik geen schrammetje opgelopen. Waarschijnlijk wel meerdere hersenschuddingen door explosies maar ik heb nooit scherven of kogels in mijn lijf gehad. Het is puur geluk. En geluk is de enige manier waardoor je deze oorlog kan overleven. Ik maak me niet druk dat ik misschien dood kan gaan. Soms, als je uren en dagenlang onder vuur ligt, kijk je er zelfs naar uit omdat je het vechten en de situatie zo zat bent, zo moe bent. Ik voel ook geen adrenaline meer vrijkomen tijdens gevechten totdat er echt iets heel dicht bij ontploft. Het is net als met drugs, je moet er steeds meer van hebben om nog iets te voelen.”

Aan een andere tafel op het terras zijn een man en een vrouw komen zitten. De man, gekleed in militaire vrijetijdskleding, kijkt regelmatig naar ons, en spreekt Dutch aan. ,,Bachmoet”, zegt hij terwijl hij naar zichzelf wijst. Dutch staat op, ze wisselen een aantal frontplaatsen uit en omhelzen elkaar. Ook twee jongemannen, duidelijk niet militair, komen op Dutch af en vragen naar wat hij doet in Oekraïne om hem daarna te bedanken voor zijn inzet.

Religie

Dutch is religieus, hij is bahá’í. Een religieuze gemeenschap die gelooft dat God meerdere geestelijke opvoeders heeft gezonden, zoals Abraham, Mozes, Jezus en Mohammed. Bahá’ís geloven dat het van cruciaal belang is om een gedeelde visie te vinden op de toekomst van de samenleving en op het doel van het leven. Vanuit zijn religieuze overtuiging is hij strikt apolitiek. ,,Extreem links is communistisch, extreem rechts fascistisch. En ja, ik kom hier volstrekte idioten tegen aan het front. Maar wat kan ik daarmee? Dit is wat ik altijd wilde doen, vechten in een rechtvaardige oorlog. Als kind had ik dat al. En dit is zo’n oorlog. Als China Taiwan zou aanvallen, dan zou ik daar ook willen vechten. Het geloof is voor mij ook een drijfveer. En ik ben patriottisch. Ik voel me Fries, heb Fries bloed door mijn aderen stromen en daar ben ik trots op. Van mijn vaders kant, gaat de familielijn terug tot de dertiende, veertiende eeuw. Ook al woonde ik als kind in Assen en Engeland, Friesland voelt als mijn echte thuis.”

Familie. Dutch’ beide ouders leven in Engeland, hij heeft drie jongere broers en twee jongere zussen. ,,Ja, ze maken zich zorgen, wat zal ik zeggen? Oekraïense vrouwen maken zich ook zorgen om hun mannen, hun zonen.” Lachend: ,, Join the club! ”

,,Ik spreek ze niet veel, het is ook moeilijk om met niet-militairen te praten. Ik wil ze ook niet ongeruster maken dan ze al zijn. Maar mijn vader is wel trots op me.”

PTSD

Ook al is hij nog nooit fysiek gewond geraakt, het vechten in Oekraïne laat zijn sporen na. Zowel fysiek als mentaal. ,,Ik ben ontzettend veranderd en voel me twintig jaar ouder. Mijn longen zijn fucked up , mijn knieën, mijn onderrug. En ik heb intense PTSD (Post Traumatic Stress Disorder, red.). Als ik een onverwachts geluid hoor, bevries ik. Maar iedereen aan het front heeft PTSD. Wie het daar niet heeft, heeft nog weinig meegemaakt. Gisteren dronk ik een biertje met een strijdmakker, ineens hoorden we een scooter, en ik bevroor. Hij moest lachen, want hij heeft precies hetzelfde. Angst, dat ken ik ook niet meer. Het is weg. Een normaal leven wordt hierna heel moeilijk. Het vraagt veel geduld om nog om te gaan met gewone burgers.”

,,Ik weet niet of ik terug kan naar een normaal leven. Ik heb het nog niet gedaan. Toen ik vorig jaar oktober met verlof was, wilde ik alleen maar terug. Op dit moment kan ik me maar twee scenario’s voorstellen, als ik de oorlog overleef. Of ik ga werken op een boerderij in Friesland, of ik ga andere mensen helpen want dan vergeet je jezelf. Ik heb altijd jonge mannen willen helpen. Het zelfdodingspercentage onder jonge mannen is enorm hoog, ik had er zomaar een van kunnen zijn want het leven voor opgroeiende jongens is zwaar en ingewikkeld. Ik heb dat zelf ook zo ervaren. In Engeland had ik het plan om bokstraining te gaan geven aan jonge delinquenten maar kwam daar niet aan toe. Als ik dit overleef zou ik iets voor zulke jongens kunnen betekenen omdat ze naar me zouden kijken als een held, al ben ik een idioot. Maar ik zou ze discipline kunnen bijbrengen, hen leren wat hun taak is in het leven: het beschermen van hun familie en het helpen van hun ouders.”

Dutch heeft nu drie weken verlof, daarna gaat hij terug naar het front.