DENK mijdt heikele kwesties omtrent de islam

Vanaf zwarte klapstoeltjes luisteren de leden van de jongelingenvereniging van Milli Görüs naar de opgetrommelde politici. Jongens in zwarte capuchonjacks horen het bedeesd aan. In het schijnsel van tl-licht gaat het de volle avond over economie, over zorg, over onderwijs.

Over godsdienstige kwesties valt de hele avond geen woord. Milli Görüs mag dan een conservatief-religieuze Turkse organisatie zijn, op de debatavond die ze organiseren gaat het over andere dingen. Recep Konuksever, een bestuurder die meer weet over de stellingen die voor vanavond zijn gemaakt, kan dat wel toelichten: "Integratie en islam komt overal al zo uitgebreid aan bod. Dit zijn pas onderwerpen waar het deze verkiezingen over zou moeten gaan."

De enige reuring vanavond komt van het campagneteam dat de DENK-kandidaat heeft meegenomen. Met van partijlogo voorziene blauwe mutsen op en met witte fleecejacks aan, zitten ze voorin de zaal. Ze klappen steeds enthousiast in koor als hun kandidaat iets zegt. Ook de mensen van DENK dringen niet aan op godsdienstige kwesties. De partij wil nadrukkelijk geen moslimpartij heten. Ze zijn vooral een anti-discriminatie-partij. Maar aangezien dat onderwerp moslims in Nederland bovenmatig bezighoudt, zal de partij onder hen logischerwijs veel stemmen trekken.

Mijden van onderwerpen

In het verkiezingsprogramma mijdt DENK heikele kwesties die kunnen verraden of ze een conservatieve of progressieve koers gaan varen. Vinden ze bijvoorbeeld dat voorlichting over homoseksualiteit op scholen verplicht zou moeten zijn? Of dat abortus- en euthanasiewetgeving versoepeld moet worden? Op die vragen geeft het programma geen antwoord.

Hoe ligt DENK onder progressieve en conservatieve moslims? Uit de aller-conservatiefste hoeken van de islamitische gemeenschap krijgt Denk steun. Een groep salafistische imams bracht afgelopen week een stemadvies op hen uit. Onder hen waren Fawaz Jneid uit Leidschendam (die elf jaar geleden, toen nog vanuit de As Soennahmoskee, Ayaan Hirsi Ali kanker toewenste) en imam Suhayb Salam van Al-Fitrah in Utrecht.

Tekst loopt door onder afbeelding

Verdeeldheid

Toen lijsttrekker Tunahan Kuzu in de talkshow 'De Nieuwe Maan' naar dit stemadvies van de salafisten werd gevraagd, zei hij: "Ik ben daar heel makkelijk in. Deze mensen zijn ook Nederlandse staatsburgers. (...) die hebben ook het recht om te gaan stemmen."

Een aantal dagen geleden kwam er een richtinggevende islamitische stemwijzer, gemaakt door de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN). In dit overzicht kwam DENK bij lange na niet als beste optie uit de bus. DENK scoort lager dan GroenLinks, D66 en Artikel1 (twee punten lager) en dan PvdA, SP, en de Partij voor de Dieren (één punt lager). In de toelichting is te lezen: 'Qua verbindend vermogen scoort DENK op de islamitische meetlat een dikke onvoldoende.' En: 'De stijl van campagnevoeren vinden we niet chique en zorgt eerder voor verdeeldheid, dan voor begrip bij veel mensen en tussen gemeenschappen onderling.' Een van de andere verwijten is dat lijsttrekker Kuzu 'geen afstand neemt van omstreden en radicale imam's (...) die oproepen om op DENK te gaan stemmen'.

Spannend onderwerp

Op een vrijdagavond bij jongerencentrum Argan in Amsterdam-West, waar Tunahan Kuzu en Farid Azarkan een avond lang interviews geven, komt er een vraag over homoseksualiteit uit het publiek. Een witte man van middelbare leeftijd staat op, stelt zich voor als 'homoseksueel', en vraagt hakkelend of hij moet vrezen dat Denk in de toekomst ook een aanvallende toon aanslaat naar homoseksuele Kamerleden. Denk-kandidaat Azarkan heeft de microfoon vast, en geeft die snel door aan zijn collega Kuzu. Als de gespreksleider dat opmerkt, legt Azarkan uit: "Dit is een vraag voor iemand die dit al een paar jaar doet."

Het is voor DENK een spannend onderwerp. Een van de redenen voor het vertrek van Sylvana Simons bij de partij was juist dit. Haar wens om op te komen voor vrouwenrechten en lhbt-rechten zouden eerst geen probleem zijn geweest voor de partij, zei Simons in haar afscheidsinterview in de Volkskrant, maar dat 'bleek in de praktijk toch veel gevoeliger te liggen'. En: 'Ik geloof niet dat Denk anti-homo is, maar Denk houdt wel rekening met een conservatief deel van zijn achterban.'

Kuzu geeft ontspannen antwoord. Hij zegt: "Ons ideaal is gelijkwaardigheid. Mijn belang is uw belang en uw belang is mijn belang." Azarkan valt hem bij. Hij vertelt dat hij bij zijn vorige baan twee homoseksuele collega's had. "Ik hield van die gasten. Wij zullen de laatsten zijn die dat problematiseren." In de hoek waar vanavond steeds het applaus voor Denk klinkt, wordt nu ook geklapt, maar wel iets minder hard dan eerder deze avond.

Namen en shamen

Uit het publiek bij Argan komen meer vragen en opmerkingen over godsdienst. Bijvoorbeeld over de regulering en legalisering van wiet - volgens een van de bezoekers verboden volgens de islam, terwijl DENK hier in het verkiezingsprogramma voorstander van is. Een stuk of vijf mensen uiten afzonderlijk hun kritiek op de toon van Denk, en het aanvallen van collega-politici. Verschillende mensen noemen die werkwijze 'niet-islamitisch'. Een van de jongeren die dat erg dwars zit, is de twintiger Engin Baydar. Het viel hem tegen dat DENK Kamervoorzitter Khadija Arib in een filmpje aansprak op haar geloof toen ze een last-minute voorstel om van ramadan een nationale feestdag te maken afhield. "Waarom doen jullie dat, dat namen en shamen? En waarom doet u het alleen bij mensen met een moslimachtergrond?".

Bijna vooraan zit een rijtje jongens met vuistlange baarden. Ook een van hen stelt een vraag. "Ziet u de islam ook als oplossing voor de mensheid?" Kuzu antwoordt afhoudend: "Ieder individu moet zelf een afweging maken. Als ik het op mezelf betrek, zeg ik: ja."

Na afloop staat Enes Öz, student religiewetenschappen uit Amsterdam, te praten met Rajae, een vriendin van hem. Zij zien zichzelf als progressieve moslims, zeggen ze, én gaan Denk stemmen. Enes Öz: "Nu lijkt de koers misschien conservatief, dat geef ik toe. Maar let maar op, straks wordt die progressief. Ze houden zich in het midden, zodat er zoveel mogelijk mensen kunnen stemmen." Voor verdeeldheid binnen de partij is Öz niet bang. "Ja, we zullen elkaar misschien eerst in de haren vliegen, maar daarna komen we er wel uit, en groeien we weer naar elkaar. De islamitische gemeenschap is op dit moment toch al extreem verdeeld."

De vriendin knikt: "Dat klopt. Er is nog weinig pure broederschap." Enes: "De mensen van Denk zeggen: Ik ben een trotse moslim. Dat vind ik in deze tijd al heel wat."