‘Laat opschalen’ naar code rood frustreert deskundigen, KNMI zou het ‘volgende keer precies zo doen’

Voor Poly, de zwaarste zomerstorm die ooit in ons land is gemeten, is woensdagochtend iets voor 08.00 uur code rood afgegeven. Dat was op het moment dat de ochtendspits al in volle gang was en kinderen door hun ouders naar school werden gebracht. Door op tijd te waarschuwen voor gevaarlijk weer, kunnen mensen volgens het KNMI zich goed voorbereiden op de weersomstandigheden.

Maar dat is dit keer goed misgegaan, vindt weerman Jordi Huirne (30) van Weer.nl. ,,Het is echt véél te laat afgekondigd. Véél te laat!. Alle weermodellen lieten dinsdagmiddag al zien dat er minimaal een kans van 60 procent was op windstoten van boven de 100 kilometer per uur. Dat is het criterium van code oranje. Het KNMI hield het op een kans van 30 procent. Dat vonden wij onbegrijpelijk!” Volgens Huirne heeft Weer.nl gistermiddag al gewaarschuwd. ,,En nu blijkt dat veel te laat is opgeschaald.”

Modellen met mooi weer waren er vanaf dinsdagmiddag niet meer. ,,De voorspellingen gingen snel naar steeds heftiger in de 24 uur voor de storm”, zegt meteoroloog Jaco van Wezel van Weerplaza. ,,Dat het op code oranje zou uitdraaien was 18 uur van tevoren wel duidelijk, code rood 12 uur van tevoren. Het hoogste weeralarm mag 12 uur vooraf worden afgegeven en was slim geweest, want dan konden mensen hunnen plannen voor de dag erna nog aanpassen. Of je nu windstoten van 120 of van 140 kilometer per uur hebt, in de zomer heeft dat gewoon grote impact met bomen vol in het blad en allerlei extra tenten en spullen buiten.”

Weerman Reinier van den Berg (61) van Buienradar onderschrijft dat. De meteoroloog, alweer veertig jaar in het vak, stelt dat er afgelopen weekend al signalen waren dat het woensdag flink kon gaan spoken. ,,Ik snap dat je dan geen waarschuwing de deur uit doet. Dat heeft op zo’n moment weinig impact. Maar ik denk wel dat het gisteravond had gemoeten. Op z’n minst code oranje, zodat mensen hun plannen kunnen omgooien. De te verwachten impact is wat mij betreft al een extra argument om sneller op te schalen. Denk aan de zomer, de ochtendspits, de campings. Je zal maar in een caravan of in een tentje hebben gezeten. Dat kan met deze zware storm heel gevaarlijk zijn.”

Uit Noord-Holland, Friesland en Groningen komen inderdaad veel meldingen van weggewaaide voortenten en luifels en afgebroken tentstokken. In Egmond aan Zee waaiden tientallen strandhuisjes om.

Meteoroloog Jaco van Wezel van Weerplaza houdt er ‘geen tevreden gevoel aan over’. ,,Het duurde allemaal veel te lang. De timing van code rood vonden wij ook bijzonder, want die kwam op een moment dat veel mensen al onderweg waren.”

Rijkswaterstaat bracht om 08.53 uur een waarschuwing naar buiten voor weggebruikers om niet meer de snelwegen op te gaan. Dat was een paar minuten na het hoogste weeralarm. ,,Daar zijn wij van afhankelijk. Wij acteren op wat het KNMI ons vertelt”, zegt een woordvoerder. ,,We gaan ervan uit dat het KNMI op basis van de toen beschikbare informatie een afgewogen keuze heeft gemaakt.”

Saillant is dat Schiphol wél vroegtijdig ingreep. ‘Door een combinatie van harde windstoten, regen en slecht zicht is het voor luchtvaartmaatschappijen niet mogelijk morgen tussen ongeveer 09.00 uur en 11.00 uur te landen op Schiphol’, meldde de luchthaven dinsdagavond.

Tekst gaat verder onder deze video

Weerman Van den Berg stelt dat het KNMI doorgaans zeer zorgvuldig omgaat met het afkondigen van een weeralarm. ,,Ze hebben de beste mensen om ons tijdig en goed te waarschuwen, maar in dit geval hebben ze zich te veel vastgeklampt aan protocollen.” Weerplaza deelt die mening: ,,Dat hebben we ook tegen ze gezegd. Laat die criteria los en let op de impact, dit wordt een hele zware storm.”

Talpa-weerman Huirne hoopt dat het KNMI er iets van leert. ,,Je kunt beter een weeralarm afkondigen dat later misschien een beetje overtrokken lijkt. Nu voelt het voor iedereen als mosterd na de maaltijd. We hadden een voorbeeld moeten nemen aan de Duitsers: die hadden de storm zelfs al een naam gegeven. Zoiets gebeurt alleen als er vermoedens zijn van een potentieel zware storm. Het had allemaal veel ellende kunnen voorkomen. Ik vraag mij af of veel Nederlanders überhaupt de weg op waren gegaan als we beter hadden gewaarschuwd.”

Volgens Rob Sluijter, klimatoloog bij het KNMI, kon het besluit om op te schalen naar code rood woensdagochtend niet eerder worden genomen. ,,Code rood is erg zeldzaam, dat geven we niet zomaar af. Je zit dan met scholen die dichtgaan, het verkeer dat ontregeld wordt. Je hebt een enorme verantwoordelijkheid.”

Volgens Sluijter was de kans op een zware storm afgelopen nacht nog te klein. ,,We hebben wel al code oranje afgegeven, omdat het voldoende was voor het weer wat we hadden verwacht. Deze storm was een kleine zomerdepressie die in de loop van de nacht ontstond en dat heeft er helaas toe geleid dat je soms in een of twee uur tot code rood kan komen.”

Sluijter blijft erbij dat dinsdag de kans op extreem weer op basis van alle weerbureaus onder de 60 procent zat. ,,We zouden, op basis van de informatie die we toen hadden, de volgende keer precies hetzelfde doen.”

Tekst gaat verder onder deze foto

RTL-weervrouw Helga van Leur vindt het achteraf makkelijk praten. ,,Het is wat mij betreft te kort door de bocht om het KNMI de schuld te geven. Je wil ten slotte ook voorkomen dat je gaat waarschuwen met de kans dat er niets aan de hand blijkt. Ik snap wel dat ze pas als er een bepaalde zekerheid is een waarschuwing de deur uit doen.” Het KNMI gaat bovendien niet over hoe mensen handelen, stelt Van Leur. ,,Er zijn genoeg mensen die de waarschuwingen negeren en denken: het zal allemaal wel meevallen.”

NOS-weerman Gerrit Hiemstra wil geen commentaar geven en zegt dat we ‘bij het KNMI moeten zijn’. Gisteren bij Radio 1 weigerde Hiemstra nog te spreken van een storm, maar van stevige regenbuien en windstoten. Door het woord storm alsmaar te gebruiken plegen media er inflatie op en dan ‘zou het niet zo veel meer zeggen’, vindt Hiemstra. ,,Vandaar dat we er scherp op zijn.” Hiemstra zei wel dat er nog ‘een onzekerheid kleeft aan de ontwikkeling van deze depressie’.

Bekijk onze meest bekeken nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: