Tot die conclusie komen onderzoekers nadat ze gravures in de grot nog eens analyseerden. Het onderzoek wijst uit dat ze lang voor de komst van moderne mensen al gecreëerd werden en alleen door Neanderthalers kunnen zijn gemaakt. En dat maakt ze direct tot de oudste gravures die ons van Neanderthalers bekend zijn.
Dat is te lezen in het blad PLOS ONE. De studie handelt over tekeningen, aangetroffen op de wanden van een grot in Frankrijk. Bijna was die grot volledig aan onze aandacht ontsnapt, zo vertelt onderzoeker Jean-Claude Marquet aan Scientias.nl. Want de ingang van de grot ging lang schuil achter acht tot tien meter sediment. “In 1846 had men echter de intentie om in de Loire-vallei een spoorweg aan te leggen tussen Tours en Orléans,” vertelt Marquet. “Deze vallei is heel breed, heel vlak en had in het verleden vaak te maken gehad met overstromingen. Om te voorkomen dat de spoorweg regelmatig onder water zou komen te staan, werd besloten om deze zeven tot acht meter hoger aan te leggen. De grond die daarvoor nodig was werd van de dichtstbijzijnde helling gehaald.” En zo kwam de ingang van de grot aan het licht. Jaren later, tussen 1976 en 1978 reisde Marquet zelf af naar de grot voor onderzoek. En toen reeds vielen hem de tekeningen op de rotswanden op. “Maar in die tijd kon geen enkele prehistoricus vermoeden dat deze tekeningen gemaakt waren door prehistorische mensen.” Decennia later keerde Marquet terug om de grot en tekeningen nog eens te onderzoeken. En de bevindingen zijn dus nu terug te lezen in het blad PLOS ONE.
Lijntjes
In die studie staan zogenoemde ‘finger flutings’ centraal. Dit zijn afbeeldingen die gecreëerd zijn doordat mensen hun vingertoppen in zacht gesteente drukten en/of met de vingers over dat zachte gesteente bewogen. Het resulteert in (een verzameling) puntjes of lijnen, zoals je hieronder ziet.
Het werk van Neanderthalers
Afgaand op de vorm van de gravures en de wijze waarop ze over de rotswanden verdeeld zijn, stellen de onderzoekers allereerst dat de afbeeldingen met opzet gemaakt zijn. Daarnaast wijst een datering van sedimenten in de grot uit dat deze grot zo’n 57.000 jaar geleden gevuld werd met sedimenten en ontoegankelijk werd. Daaruit volgt dat de tekeningen voor die tijd tot stand moeten zijn gekomen, zo concluderen de onderzoekers. En aangezien moderne mensen pas veel later voet in deze regio zetten, moeten de gravures wel door Neanderthalers zijn gemaakt. Die conclusie wordt verder onderschreven door de ontdekking van stenen gereedschappen in de grot die vervaardigd zijn op een manier die met Neanderthalers geassocieerd wordt.
Oudste gravures
De afbeeldingen gaan voor nu de boeken in als de oudste gravures die ons van Neanderthalers bekend zijn, zo schrijven de onderzoekers. Maar Neanderthalers waren meer dan 57000 jaar geleden niet de enigen die tekeningen maakten. In andere delen van de wereld zijn gravures van een vergelijkbare leeftijd, achtergelaten door moderne mensen (Homo sapiens) gevonden. Het wijst er opnieuw op dat het gedrag en de activiteiten van Neanderthalers net zo complex en divers waren als die van onze eigen voorouders, zo stellen de onderzoekers. Het staat haaks op het beeld dat onderzoekers lang van Neanderthalers hadden en waarbij deze mensachtige werd afgeschilderd als dommer en minder ontwikkeld dan moderne mensen.
Goed over nagedacht
“Deze gravures kunnen niet haastig, zonder daar voorafgaand goed over na te denken, zijn gemaakt,” vertelt Marquet over de in de Franse grot aangetroffen afbeeldingen. “De man of vrouw (of mannen of vrouwen) die deze gravures maakten, hadden daar eerst serieus over nagedacht alvorens ermee aan de slag te gaan. Natuurlijk zullen we nooit weten wat ze (middels de gravures, red.) probeerden uit te dragen. Maar ons onderzoeksproject moedigt prehistorici die nog altijd denken dat Neanderthalers heel anders waren dan Homo sapiens wel aan om die aanname te herzien.”
75.000 jaar
De gravures zijn dus meer dan 57.000 jaar oud. En in hun studie schrijven de onderzoekers zelfs te vermoeden dat deze zo’n 75.000 jaar geleden zijn gemaakt. Daarmee zijn het de oudste gravures die we van Neanderthalers hebben teruggevonden. En gaat de bewuste grot in Frankrijk de boeken in als de oudste gedecoreerde grot in Frankrijk – en mogelijk zelfs van heel Europa!
De vondst roept natuurlijk de vraag op of we hiermee ook echt de alleroudste, door Neanderthalers achtergelaten gravures ontdekt hebben of dat er nog oudere afbeeldingen op ontdekking wachten. Marquet sluit dat laatste zeker niet uit. “De Neanderthalers ontstonden iets meer dan 400.000 jaar geleden en verdwenen rond 30.000 jaar geleden. Het betekent dat de Neanderthalers gedurende langere tijd aanwezig waren en met hun vingers ook sporen op de wanden van andere grotten kunnen hebben achtergelaten.” Het vereist echter wel dat dergelijke grotten gesteente herbergen dat zacht genoeg is om met de vingers te worden ingeduwd.” Het nadeel van dergelijk gesteente is echter dat eventuele door Neanderthalers aangebrachte veranderingen op hun beurt ook weer heel fragiel zijn. “De kans dat je hun gravures terugvindt, is dan ook heel klein.” Daar komt nog eens bij dat veel van de grotten die Neanderthalers bezochten later ook door moderne mensen zijn bezocht en dat maakt het weer lastiger om gravures met zekerheid aan Neanderthalers toe te wijzen. Kortom: het lijkt aannemelijk dat Neanderthalers lang voor ze de Franse grot onder handen namen ook op de wanden van andere grotten al hun sporen nalieten, maar dat is nog niet zo gemakkelijk te bewijzen. Dat gezegd hebbende, ziet Marquet echter zeker mogelijkheden. “De dateringsmethoden worden steeds geavanceerder, dus het is zeker niet onmogelijk dat we in de niet zo verre toekomst in staat zullen zijn om de sporen die we in grotten terugvinden aan de ene, dan wel de andere populatie toe te wijzen.”
