"U bent verantwoordelijk. Dat iets niet is doorgekomen is vervelend, maar ik wil dat u daarvan zegt: 'Dat was een moment waarop het kabinet had kunnen ingrijpen.' Maar dat zegt u niet", verweet GroenLinks-leider Jesse Klaver premier Rutte woensdag in de Tweede Kamer.
De hoge gaswinning in 2013 leidde destijds tot woede en grote onrust in Groningen. De toezichthouder had geadviseerd de gaswinning uit voorzorg zo snel en zoveel mogelijk te verlagen. Hoe kon de gaswinning dan toch stijgen? Dat was misschien wel de belangrijkste vraag waarop de parlementaire enquêtecommissie een antwoord zocht.
"Het mocht, dus het gebeurde", concludeerde de commissie. Het kabinet greep ook uit voorzorg niet in, omdat de leveringszekerheid mogelijk in gevaar kon komen.
Op dat moment was op het ministerie van Economische Zaken al bekend dat dit niet het geval was. De gaswinning had daarom fors omlaag gekund.
Debat moest twee keer geschorst worden
Rutte bleef zichzelf en toenmalig minister van Economische Zaken Henk Kamp verdedigen. Het kabinet kon volgens hem niet ingrijpen, omdat deze cruciale informatie Kamp niet bereikte.
Zijn woorden zorgden voor frustratie bij oppositiepartijen als GroenLinks, PvdA SP en Partij voor de Dieren (PvdD). Volgens Sandra Beckerman (SP) verschuilt Rutte zich achter het ministerie. "U bent verantwoordelijk. U had kunnen ingrijpen."
De informatie was beschikbaar. Geef dat toe!
Klaver verweet Rutte een verkeerde politieke cultuur. Een cultuur waarin het volgens hem logisch was om "gewoon gas op te pompen". Hij wilde dat Rutte de volle verantwoordelijkheid neemt, omdat "de politieke top verantwoordelijk is voor de politieke cultuur".
Toen de premier dit niet deed en de discussie tactisch breder trok, leidde dit tot nog grotere ergernis bij de GroenLinks-leider. "Er wordt steeds gezegd 'met de kennis van nu'. Verdorie, met de kennis van toen had het gekund. De informatie was beschikbaar. Geef dat toe!"
Het was woensdag niet de eerste aanvaring tussen Rutte en de oppositie. Het debat werd al twee keer geschorst omdat de premier een aantal zaken moest navragen bij ambtenaren. "Hier staat een premier die zich niet heeft verdiept", concludeerde Beckerman.
Kamer vindt dat kabinet ook zelf informatie had moeten opvragen
Ook Henk Nijboer (PvdA) en onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt hadden geen begrip voor het lakse handelen van de premier. In die tijd stond de Kamer volgens Omtzigt "al in de fik".
In elk debat kwam de vraag of de winning niet omlaag kon. Minister Kamp schermde daarop continu met de leveringszekerheid, wat uiteindelijk een rookgordijn is gebleken. Nijboer vindt het onbegrijpelijk dat de politieke top zich toen niet heeft afgevraagd hoe het zat.
Dat de gaswinning in 2013 omlaag had gekund, had volgens Omtzigt niet alleen doorgegeven moeten worden aan het kabinet. Het kabinet had daar actief naar moeten vragen, stelde hij.
De houding van Rutte viel niet alleen verkeerd bij de oppositie. Het nieuwe Kamerlid Eline Vedder (CDA) vond het "zorgelijk" dat cruciale informatie weggehouden is van de politieke top. "Ook als je actief iets niet doet, kun je wel dingen veroorzaken", zei ze tegen de premier.
Volg dit onderwerp
Rutte ziet zichzelf als onderdeel van de oplossing
Later in het debat reflecteerde Rutte op zijn rol in de latere jaren. Het kabinet heeft belangrijke besluiten genomen over de schadeafhandeling, stipte hij aan. Maar dat is volgens hem niet genoeg geweest. "Mijn interventies hebben niet geleid tot het gewenste resultaat. De conclusies van de enquêtecommissie zijn pijnlijk en ik trek mij die aan."
Rutte erkende dat er veel dingen niet goed zijn gegaan. "Het is totaal logisch dat mensen zich onveilig, boos en in de steek gelaten voelen."
Maar dat alles leidt er niet toe dat hij opstapt. "Ik heb absoluut de overtuiging dat ik onderdeel wil zijn van de weg voorwaarts om deze dingen uit te voeren. Daarom wil ik door en niet het stokje overdragen."
NUjij: Uitgelichte reacties