Opinie

Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Politiek

De échte revolutie broeit in Frankrijk

De Nederlandse verkiezingen trekken dit jaar opvallend veel aandacht uit buurlanden. Europa wil graag weten of Nederland de derde dominosteen wordt in een vermeende populistische revolte, die begon met de Brexit en haar voorlopige hoogtepunt bereikte met de verkiezing van Donald Trump. Wie in deze campagne Geert Wilders wilde zien, moest daarom in buitenlandse media kijken.

Voor de toekomst van Europa is zetelwinst voor Wilders slechts van bescheiden belang. Het ware revolutionaire potentieel ligt in Frankrijk. Marine Le Pen heeft haar weerzin tegen de Europese Unie en de euro nooit verhuld. Nu de Franse presidentsverkiezingen (eind-april/begin-mei) dichterbij komen wordt ze steeds stelliger in haar anti-Europeanisme.

In een vraaggesprek met NRC laat ze geen enkele twijfel bestaan over haar bedoelingen. De euro is „dood” en de „politieke constructie” Europese Unie moet vervangen worden door een Europa van natiestaten. Le Pen wil de klok in Europa snel terugdraaien, vredig en harmonieus, dat wel. Om vervolgens de nieuw-zelfstandige staten met elkaar te laten samenwerken.

De aanvoerder van het Front National wil de franc terug én vrijwel alle soevereiniteit die Frankrijk ooit aan de Europese Unie heeft overgedragen. Zo niet, dan wil ze via een referendum een Frexit afdwingen. De eisen die ze aan de Europese Unie stelt, zijn zó buitenissig, dat een referendum onontkoombaar wordt.

Als Frankrijk daadwerkelijk de Unie vaarwel zegt en de euro weer inruilt tegen de franc betekent dat de doodsteek voor het Europese project en begint Europa aan een nieuw, zeer ongewis tijdperk. Sleurt Frankrijk Europa mee in een revolte?

De Franse politiek biedt nu al een revolutionaire aanblik. Decennialang wisselden links en rechts elkaar af, zonder dat er politiek of economisch veel veranderde. In weinig Europese landen zijn klachten over stagnatie zó hardnekkig als in Frankrijk.

Dit jaar is er een gerede kans dat de Socialisten en de Republikeinen, aan de macht sinds 1958, de eerste ronde van de presidentsverkiezingen niet overleven. De Socialisten zitten met een zwakke uitgaande president François Hollande en hebben hun lot verbonden aan, Benoît Hamon, een vertegenwoordiger van de linker vleugel. De Republikeinen hebben hun hoop gevestigd op François Fillon die verstrikt raakte in een corruptieschandaal. Wat de vertolker van een conservatief reveil had moeten worden, werd door eigen toedoen symbool van een arrogante en verdorven elite.

De kans is niet gering dat de Franse kiezer straks een nieuwe politieke wereld betreedt. Met een keuze tussen het anti-Europese, pro-Franse populisme van Le Pen en het pro-Europese liberalisme van nieuwkomer Emmanuel Macron, voormalig minister van economie en financiën, nu aanvoerder van beweging En Marche!

Voilà, de nieuwe Franse politiek. Een keuze tussen een gemoderniseerde variant van een oude splinterbeweging, het Front National van vader Le Pen, en een nieuwe politieke beweging die pas vorig jaar werd opgericht. De Fransen, zo zeggen ze het zelf, hebben de keuze tussen twee outsiders (spreek uit: oetsidère).

Het is een nieuwe keuze, maar wel een échte keuze. Tussen een open Europees land met een gematigd libereaal economisch beleid en een protectionistisch, Frans Frankrijk, op afstand van Europa. De Fransen kunnen de EU dus een nieuwe impuls geven óf haar in hopeloze verwarring storten.