Dat zout slecht is voor de gezondheid weten we allemaal wel, maar het blijft een verleidelijke smaakmaker en het zit vrijwel overal in. Toch kunnen we maar beter echt proberen onze consumptie ervan te minimaliseren: nieuw onderzoek wijst uit dat het ook nog slecht is voor ons geheugen en dementie kan veroorzaken.
Aangezien er nog steeds geen medicijn is tegen dementie kunnen we alleen maar proberen het te voorkomen. Een van de manieren lijkt nu om minder zout te eten. In een Japanse studie wordt cognitieve achteruitgang gelinkt aan de consumptie van te veel zout.
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
Al veel langer is bekend dat te veel zout eten leidt tot hoge bloeddruk en zo hart- en vaatziekten kan veroorzaken. Daarom adviseert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om de inname van zout te beperken tot maximaal 5 gram per dag. Om je een idee te geven: in drie boterhammen zit ongeveer 1 gram zout. In een pot pastasaus zit meestal zeker 1 gram per 100 gram saus. Nederlanders gaan dan ook gemiddeld genomen ruim over de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid zout heen. Volwassen mannen eten gemiddeld bijna 10 gram zout per dag, vrouwen 7,5 gram. Overigens is de Nederlandse richtlijn iets soepeler. We mogen 6 gram zout per dag in plaats van de 5 gram die de WHO aanbeveelt.
Eiwitten en hormonen
Terug naar het onderzoek van de Japanners. Zij keken naar de rol van angiotensine II – een hormoon dat belangrijk is voor de regulering van de bloeddruk en de vochtbalans – en zijn receptor AT1. Ook onderzochten ze de rol van het eiwitmolecuul prostaglandine E2 en zijn receptor EP1, waarvan eveneens bekend is dat ze te maken hebben met hoge bloeddruk en neurotoxiciteit. Maar de vraag is nu in hoeverre deze mechanismen betrokken zijn bij hoge bloeddruk en cognitieve achteruitgang die ontstaan door een te hoge zoutinname.
Daar hebben de wetenschappers een antwoord op gevonden. Ze ontdekten dat de door te veel zout ontstane hoge bloeddruk, gemedieerd door de wisselwerking van Ang II-AT1 en PGE2-EP1, inderdaad emotionele en cognitieve problemen veroorzaakt.
Onderzoeker Hisayoshi Kubota van de Fujita Health University reageert: “Excessieve zoutinname wordt beschouwd als een risicofactor voor hoge bloeddruk, cognitieve achteruitgang en dementie. Maar studies die zich richtten op de interactie tussen het perifere en het centrale zenuwstelsel hebben niet voldoende naar deze link gekeken.”
Dat hebben de Japanners wél gedaan. Volgens de gepubliceerde data is de toevoeging van excessieve fosfaten aan het eiwit tau voornamelijk verantwoordelijk voor deze emotionele en cognitieve consequenties. Dat is een erg interessant gegeven, omdat tau een belangrijk eiwit is bij de ontwikkeling van alzheimer.
Overdosis zout voor labmuizen
Hoe de onderzoekers daar achter kwamen? Ze gaven labmuizen twaalf weken lang een zoutoplossing van 2 procent zout in drinkwater en monitorden hun bloeddruk. “De effecten van de zoutinname op de emotionele en cognitieve functies en de tau-fosforylering zijn ook bestudeerd in twee belangrijke gebieden van de muizenhersenen, de prefrontale cortex en de hippocampus”, legt onderzoeker professor Akihiro Mouri uit. Daarna keken ze nog naar de rol van Ang II-AT1 en PGE2-EP1 in de door zout opgewekte hoge bloeddruk en neuronale en emotionele achteruitgang.
De resultaten waren indrukwekkend: de hersenen van de labmuizen hadden diverse biochemische veranderingen ondergaan. Op moleculair niveau observeerden de onderzoekers behalve een toevoeging van fosfaten aan tau, ook een afname van de fosfaatgroepen gelinkt aan een sleutelenzym dat CaMKII heet, een eiwit dat betrokken is bij hersensignalen. Ook waren er veranderingen in het niveau van PSD95, een eiwit dat een vitale rol speelt in de organisatie en functie van hersensynapsen. Opvallend genoeg (en gelukkig maar) konden al deze veranderingen worden teruggedraaid door toediening van een middel tegen hoge bloeddruk.
Nieuwe behandelmethode
Wat moeten we nu met al deze ingewikkelde bevindingen? Ze kunnen ervoor zorgen dat de systemen angiotensine II-AT1 en prostaglandine E2-EP1 mogelijk nieuwe doelen worden in de behandeling van door hoge bloeddruk veroorzaakte dementie. En hoe kunnen we deze systemen beïnvloeden? Juist, door minder zout te eten. “Deze studie is vooral van groot sociaal en economisch belang, omdat de kosten van de behandeling van dementie elk jaar hoger worden”, klinkt het tot besluit. Daarom is het belangrijk om preventieve middelen te ontwikkelen die beschermen tegen dementie.
Hoe belangrijk onderzoek naar dementie is blijkt wel uit de cijfers. Door de vergrijzing is het aantal Nederlanders dat lijdt aan de aandoening verzesvoudigd: van 50.000 in 1950 tot 290.000 nu, schrijft Alzheimer Nederland. In 2040 loopt dat aantal waarschijnlijk op naar 500.000 mensen en in 2050 zijn vermoedelijk zo’n 620.000 Nederlanders dement. Maar liefst een op de drie vrouwen krijgt ooit dementie, bij mannen is dat een op de zeven.
