Nitraat in spinazie en rode biet: kankerrisico of broodnodig voor je gezondheid?

Groene bladgroenten staan bekend als supergezond, net als rode biet en venkel bijvoorbeeld. Maar het bevat allemaal nitraat. En daar is iets mee. Of toch niet?

Het verhaal van nitraat is ingewikkeld. Ten eerste is het niet nitraat zelf dat een probleem vormt, maar de nitrosamines die kunnen ontstaan, legt Het Voedingscentrum uit op haar website. Dat zit zo: ongeveer een kwart van het nitraat uit voeding, vlees of drinkwater komt in je speeksel terecht. Een vijfde daarvan zetten bacteriën in je mond om in nitriet. Dit nitriet kan in combinatie met eiwitten worden omgezet in nitrosamines. En die laatste stof is geclassificeerd als ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’. Daar staat tegenover dat nitraat zelf juist allerlei gezondheidsvoordelen heeft. Zo is het goed voor de gezondheid van hart en vaten. Daarmee verkleint het de kans op gerelateerde aandoeningen als dementie, diabetes en hartziekten.

Slechte reputatie
Wat moeten we met deze informatie? Wel of geen nitraat eten? Onderzoekers van de Australische Edith Cowan University (ECU) wilden de tegengestelde gezondheidseffecten voor eens en voor altijd uitzoeken en zetten daarom alle nitraatonderzoek op een rij. De conclusie: het ligt eraan waar het nitraat vandaan komt. “We krijgen nitraat binnen uit drie belangrijke bronnen: vlees, water en groenten”, zegt hoofdonderzoeker Catherine Bondonno. “De slechte reputatie van nitraat stamt uit de jaren zeventig toen twee studies aantoonden dat het nitrosamines kan vormen die erg kankerverwekkend bleken bij labdieren.” Maar ze vervolgt: “Geen enkele studie bij mensen heeft de potentiële gevaren bevestigd en onze klinische en observationele studies tonen aan dat nitraat hart- en vaatziekten helpt voorkomen, mits het afkomstig is van groenten.” Tijd voor een overzichtsstudie dus. “Deze review dient om de effecten verder te ontrafelen en nieuwe manieren te bedenken om deze puzzel op te lossen, want dat wordt weleens tijd: de discussie loopt al vijftig jaar”, aldus de onderzoeker.

Vitamine C
Hoewel recent onderzoek aantoont dat de bron van het nitraat uitmaakt, dateren de huidige voedingsrichtlijnen nog uit de jaren zeventig en maken die geen onderscheid tussen nitraat uit vlees, groenten of water. “Nitraatrijke groenten bevatten, in tegenstelling tot vlees en water, veel vitamine C en polyfenolen die de vorming van de schadelijke nitrosaminen tegengaan”, legt de onderzoeker uit.

Ze benadrukt dat meer onderzoek daarom noodzakelijk is, zodat de richtlijnen kunnen worden geüpdatet. “Mensen luisteren waarschijnlijk niet naar de boodschap om meer nitraatrijke groenten te eten, als ze bezorgd zijn over een link tussen nitraat en kanker.”
Van de andere kant is het belangrijk om gezondheidsschade uit te sluiten als mensen grotere hoeveelheden nitraat binnenkrijgen. Er zijn namelijk nu ook nitraatsupplementen op de markt. “We moeten er zeker van zijn dat nitraatrijke groenten het risico op kanker niet vergroten als we ze in grotere hoeveelheden consumeren”, legt ze uit. “Nitraatsupplementen in hoge doseringen worden nu al gebruikt om sportprestaties te verbeteren en groentenitraatextracten worden toegevoegd aan vleeswaren met een ‘gezond label’, suggererend dat ze goed voor je zijn.”

Half kopje groente
Gezien de verdeeldheid van experts is het logisch dat mensen niet meer weten of nitraat nu goed of slecht voor hen is, zegt Bondonno. “Ze denken vast: als ik nu ook al geen salade meer mag, wat dan wel?” Deze mensen kan de onderzoeker geruststellen. “Donkergroene bladgroenten, zoals spinazie en andijvie, en rode biet zijn goede bronnen. Volgens ons onderzoek is een kop rauwe of een halve kop gekookte groenten per dag voldoende voor de gezondheidsvoordelen voor hart en vaten”, zegt ze. “We weten dat bewerkt vlees slecht voor ons is en dat we onze inname ervan moeten beperken, maar of het nitraat is dat de problemen veroorzaakt of iets anders, dat weten we niet.”

Wel vindt ze dat haar studie eens te meer duidelijk maakt dat het belangrijk is om de effecten van nitraat te onderzoeken, zodat de boodschap voor mensen duidelijk is. “De mogelijke link met kanker dateert van vijftig jaar geleden. Nu is het tijd om met beter onderzoek onderscheid te maken tussen feit en fictie.” En de conclusie is dus: nitraat is gezond, zolang je het maar binnenkrijgt uit groenten.

Bronmateriaal

"Nitrate: The Dr. Jekyll and Mr. Hyde of human health?" - Trends in Food Science & Technology
Afbeelding bovenaan dit artikel: Elena Photo

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd