Eerste seksbedrijf waar prostituees eigen baas zijn van start in Amsterdam
Met de verkoop van panden aan maatschappelijk investeerder Start Foundation hoopt Amsterdam machtige pandjesbazen buitenspel te zetten.
Sociaal investeringsfonds Start Foundation gaat met behulp van de gemeente peeskamers in vier panden op de Amsterdamse Wallen verhuren aan een nieuwe onderneming van sekswerkers. Het experiment met een sociale verhuurder is een lang gekoesterde wens van de gemeente, die zo machtige tussenpersonen op de Wallen buitenspel wil zetten en de werkomstandigheden voor prostituees denkt te verbeteren.
Het gaat om veertien ramen in vier voormalige bordelen, drie aan de Oudezijds Achterburgwal en één in de Boomsteeg. Start Foundation maakt de aankoop van de panden vandaag bekend, tijdens een persconferentie waar ook burgemeester Eberhard van der Laan aanwezig is. Nadat het fonds de panden van de gemeente heeft gekocht, worden de kamers verhuurd aan My Red Light. Deze nieuwe stichting omschrijft zichzelf als 'het eerste seksbedrijf in Nederland en Europa waar sekswerkers zelf de dienst uitmaken'.
Het gemeentebestuur probeert sinds 2007 de uitbuiting van prostituees, mensenhandel en het samenklonteren van criminele organisaties op de Wallen intensief tegen te gaan. De afgelopen tien jaar zijn veel bordeelhouders uitgekocht en is het aantal ramen met meer dan een kwart teruggebracht, tot 320 nu. Uiteindelijk blijven er 308 open. Daarnaast probeert de gemeente de prostitutie in één postcodegebied (1012) te concentreren, om scherper toezicht te kunnen houden.
Nadat het fonds de panden van de gemeente heeft gekocht, worden de kamers verhuurd aan My Red Light
Lastig parket
Volgens de gemeente maakt hun afhankelijkheid van raamexploitanten het voor sekswerkers lastig eisen te stellen over werkomstandigheden. Net als in Utrecht, waar de burgemeester de prostitutiezone langs het Zandpad sloot, zit Van der Laan dus in een lastig parket. Prostituees eisen ramen waar zij veilig en tegen een schappelijk tarief hun werk kunnen doen, terwijl overgebleven pandjesbazen, die volgens de autoriteiten het risico op 'misstanden' op de Wallen vergroten, juist geld als water verdienen. En net als in Utrecht, waar de gemeente bezig is een 'bonafide' prostitutiegebied in te richten, zoekt Amsterdam sinds vorig jaar actief naar een oplossing die de macht aan sekswerkers zelf geeft.
Van der Laan zoekt de oplossing dus in 'een coöperatie van sekswerkers', schreef hij anderhalf jaar geleden al in een brief aan de gemeenteraad. Zijn hoop is dat sekswerkers 'meer zelfstandig' hun werk kunnen doen in 'een prostitutiebranche zonder misstanden en met goede werkomstandigheden'. Om die reden wordt het experiment achter de schermen ook wel 'scharrelprostitutie' genoemd.
Hoewel Van der Laan in brieven aan de gemeenteraad steeds schreef dat er onder prostituees grote behoefte bestaat aan een coöperatie, wordt het experiment lang niet door alle sekswerkers met open armen ontvangen. De ironie wil dat de economische positie van veel prostituees door het sluiten van ramen juist is verslechterd. Door de groeiende concurrentie om beschikbare werkplekken - voor sommige ramen zijn inmiddels wachtlijsten - is de huurprijs op veel plekken gestegen. Een nachtdienst kost een sekswerker tegenwoordig zo'n 175 euro huur, waar dit vorig jaar nog 165 euro was. Vrouwen met onvoldoende klanten om de kamerhuur op te brengen zien zich hierdoor genoodzaakt via internet of in andere steden werk te zoeken.
Afleidingsmanoeuvre
Belangenvereniging Proud noemt het project hierom 'één grote afleidingsmanoeuvre'. Woordvoerster Yvette Luhrs: 'Dat veertien ramen aan sekswerkers worden teruggegeven verandert niks aan het feit dat steeds meer vrouwen hun baan kwijtraken omdat zoveel ramen worden gesloten.' Volgens Luhrs is My Red Light 'hartstikke leuk voor die dames', maar schiet de rest van de sekswerkers er niets mee op. 'Zoveel sekswerkers willen zelf exploitant worden, maar die vergunning wordt nooit afgegeven. Dit prestigeproject is een hele kleine pleister op een grote stinkende wond.'
De locatie voor het experiment, bij de Boomsteeg midden in het Wallengebied, was al langer bekend. Het gaat om panden die NV Stadsgoed, een samenwerkingsverband van woningcorporatie Stadgenoot en de gemeente, in 2007 voor 25 miljoen euro kocht van 'dikke Charles' Geerts. Terwijl de voormalige 'koning van de Wallen' van zijn geld genoot op een landgoed in Kenia, zocht Stadsgoed voor veel ramen nieuwe bestemmingen, zoals werkruimtes voor jonge modeontwerpers. De panden rond de Boomsteeg hield Stadsgoed echter achter de hand als 'wisselgeld' voor exploitanten die elders in de stad ramen zouden sluiten. Dit wisselgeld gebruikt Van der Laan nu als vestigingsplaats voor een 'schoon' seksbedrijf.
Hartstikke leuk voor die dames, maar de rest van de sekswerkers schiet er niets mee op
Eerste recht
De gemeente Amsterdam heeft contractueel het eerste recht van koop op de ramen van Stadsgoed (dat inmiddels 1012Inc heet), maar Van der Laan wilde liever niet zelf huisbaas worden van het sekswerkersbedrijf. Naar eigen zeggen vanwege mogelijke belangenverstrengeling bij het controleren van de vergunningen van prostituees, maar volgens critici wilde Amsterdam ook koste wat kost voorkomen dat de panden de facto een 'gemeentebordeel' zouden worden.
Na anderhalf jaar zoeken kan de gemeente dus de Start Foundation naar voren schuiven. Amsterdam koopt de panden van 1012Inc, om ze daarna direct door te verkopen aan de het private investeringsfonds. De bedragen die de kopers neerleggen voor de historische panden zijn vooralsnog onbekend. Uit het kadaster is niet precies af te leiden wat NV Stadsgoed in 2007 voor de vier panden betaalde, maar wel dat de prijs zeker boven de 5 miljoen euro lag.
Ook Rabobank Amsterdam en de Rabobank Foundation willen hun naam aan het uitzonderlijke project te verbinden. Zij stellen startkapitaal beschikbaar voor zaken als de inrichting van de werkplekken en het bouwen van de website. 'Wij geloven in de empowerment van sekswerkers', aldus een woordvoerder van de bank. Verder zal Triodos de individuele bankrekeningen van de sekswerkers verzorgen en gaat Zorginstelling HVO Querido de vrouwen ondersteunen bij het opzetten en runnen van hun bedrijf. Volgens de huidige planning kunnen de prostituees in mei volgend jaar van start.
Start Foundation
Start Foundation is een stichting (met oud-politici Han Noten en Femke Halsema in het bestuur) die zich inzet om kwetsbare groepen met een achterstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. De stichting investeert bijvoorbeeld in een garnalenpellerij waar mensen met een verstandelijke beperking in dienst zijn, of een ict-bedrijf waar het personeelsbestand bestaat uit mensen met autisme. Het kapitaal van de stichting is afkomstig uit de verkoop van uitzendbureau Start aan uitzendorganisatie USG. Start was eind jaren zeventig opgezet door werkgevers, werknemers en overheid als een uitzendbureau dat zich inzette voor mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt.