LIVE | Zelensky vraagt om meer wapens na raketaanval, dodental loopt op

Dit liveblog wordt afgesloten. We blijven uiteraard al het nieuws over de oorlog in Oekraïne volgen. Meelezen kan in ons nieuwe liveblog, dat vind je hier.

Een dag na de grootschalige Russische raketaanval van vrijdag heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky een nieuwe oproep om wapens gedaan. In een videoboodschap vraagt hij onder meer om betere luchtverdediging, om het land te kunnen beschermen.

Vrijdagmorgen werden meerdere Oekraïense steden onder vuur genomen met drones en raketten. Daarbij werden ook woonwijken getroffen. Het dodental van de aanvallen is intussen verder opgelopen tot 25. In de centraal gelegen stad Oeman stierven minstens 23 mensen, onder wie vier kinderen. In Dnipro werden een moeder en haar driejarige dochter gedood.

In zijn videoboodschap somde Zelensky op welke wapens zijn land nodig heeft. ,,Luchtverdediging, een moderne luchtmacht - want een effectieve luchtverdediging is anders onmogelijk - artillerie, pantservoertuigen. Alles wat nodig is om onze steden en onze dorpen te beveiligen, zowel in het achterland als aan de frontlinies", aldus de president.

Zelensky wees erop dat het wellicht aan de Oekraïense luchtverdediging te danken is dat het aantal burgerslachtoffers niet verder is opgelopen. Van de 23 kruisraketten die door Rusland werden afgevuurd, konden er volgens het Oekraïense leger 21 worden onderschept.

Wie in Rusland veroordeeld wordt voor hoogverraad, riskeert een levenslange gevangenisstraf. De Russische president Vladimir Poetin heeft namelijk strengere wetten goedgekeurd voor verraad, sabotage en terrorisme. Onlangs werd de Russische oppositiefiguur Vladimir Kara-Moerza nog veroordeeld tot 25 jaar cel, onder meer wegens hoogverraad.

Het Russische parlement, de Doema, had de nieuwe wetten tien dagen geleden al aangenomen. Naast de levenslange gevangenisstraf voor hoogverraad werden ook de gevangenisstraffen voor andere misdrijven verhoogd. Zo wordt de maximumstraf voor sabotage verhoogd van vijftien tot twintig jaar cel. Tegenstanders van de oorlog in Oekraïne, die bijvoorbeeld spoorlijnen hebben beschadigd om het vervoer van wapens te verhinderen, riskeren nu dus twintig jaar cel.

De maximumstraf voor 'internationaal terrorisme' wordt verhoogd van tien tot twaalf jaar, en de minimumstraf voor medeplichtigheid aan een dergelijke zaak wordt verhoogd van vijf tot zeven jaar.

Daarnaast heeft Poetin ook een wet ondertekend die 'hulp en medeplichtigheid aan de uitvoering van besluiten van internationale organisaties waaraan Rusland niet deelneemt of buitenlandse overheidsorganen' strafbaar stelt. Verdachten riskeren een boete van maximaal een miljoen roebel (ongeveer 11.000 euro) of vijf jaar gevangenisstraf.

De Europese Commissie en een vijftal oostelijke lidstaten hebben een akkoord bereikt over de import van Oekraïens graan naar de Europese Unie. Er ligt ,,een oplossing die tegemoetkomt aan de zorgen van boeren in de buurlidstaten en aan die van Oekraïne'', zegt verantwoordelijk Eurocommissaris Valdis Dombrovskis.

Volgens Dombrovskis zal de commissie noodmaatregelen uitvaardigen voor de invoer van Oekraïens tarwe, maïs, koolzaad en zonnebloemzaad. Dat zijn de vier 'gevoeligste producten', aldus de vicevoorzitter van de commissie. Het komt er volgens EU-bronnen op neer dat die producten niet in Oost-Europa mogen blijven, maar moeten worden doorgevoerd.

In ruil zeggen Polen, Hongarije, Slowakije en Bulgarije toe de maatregelen die ze op eigen houtje hadden genomen te schrappen. De vier lidstaten hadden de voorbije weken de import van graan en andere landbouwproducten uit Oekraïne verboden omdat de prijzen op hun lokale markten fors waren gezakt. Die prijsdaling kwam doordat veel Oekraïens graan dat normaliter naar bijvoorbeeld Afrika en de Arabische wereld ging als gevolg van logistieke problemen in Oost-Europa bleef.

Gedupeerde boeren in de vijf oostelijke EU-landen kunnen 100 miljoen euro tegemoet zien als schadeloosstelling, bovenop de ruim 56 miljoen die al eerder voor hen was uitgetrokken.

Vier maanden na het einde van haar ‘nachtmerrie’ in Rusland heeft de Amerikaanse basketbalster Brittney Griner (32) voor het eerst in het openbaar gesproken over de tien maanden waarin ze gevangen zat. Ze maakte van de gelegenheid gebruik om haar steun te betuigen aan twee landgenoten die nog worden vastgehouden.

De steunbetuiging gaat uit naar Rusland-correspondent Evan Gershkovich (31) van The Wall Street Journal en ex-marinier Paul Whelan (53). Ze worden beide beschuldigd van spionage maar Washington zegt dat ze onschuldig zijn en noemt hun detentie ‘onrechtmatig’. Eerstgenoemde Amerikaan is nog niet veroordeeld, de tweede wel. Hij zit een gevangenisstraf van zestien jaar uit.

Sint-Petersburg claimt de meest creatieve en liberale stad van Rusland te zijn. Het verzet tegen het geweld in Oekraïne was er een jaar geleden dan ook het hevigst. Maar inmiddels is het verstomd. Lees hier het verhaal.

Rusland moet Georgië een schadevergoeding betalen voor de oorlog die het in 2008 tegen dat land voerde. Georgië heeft recht op een kleine 130 miljoen euro, oordeelt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Rusland bezette tijdens de vijfdaagse zomeroorlog de twee Georgische regio's Abchazië en Zuid-Ossetië, die zich al langer niets van de regering in Tbilisi aantrokken en naar het grote buurland neigden. Toen de Georgische troepen uit de twee regio's waren verdreven, zetten separatistische troepen het op een plunderen. Ze namen Georgische burgers gevangen en folterden en doodden sommigen van hen. Rusland liet hen begaan. Dat maakt Rusland voor die wandaden verantwoordelijk, oordeelde het hof in Straatsburg twee jaar geleden al.

Of Georgië het geld ooit zal ontvangen is maar de vraag. Rusland trekt zich al jaren weinig aan van uitspraken van het hof. Sinds afgelopen jaar is het land bovendien niet langer lid van de Raad van Europa, waar het hof deel van uitmaakt.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft de Chinese leider Xi Jinping gevraagd te helpen bij het terugbrengen van Oekraïense kinderen die volgens Zelensky door Rusland zijn gedeporteerd. ,,We moeten iedereen erbij betrekken om druk uit te oefenen op de Russische agressor en de terroristen die zoveel van onze kinderen hebben ontvoerd", zei Zelensky.

Xi en Zelensky spraken elkaar woensdag telefonisch. Voor zover bekend was dat het eerste gesprek tussen de twee sinds het begin van de Russische invasie in februari 2022.

Volgens Oekraïense autoriteiten zijn sinds het begin van de oorlog meer dan 16.000 Oekraïense kinderen ontvoerd en naar Rusland overgebracht. De meesten van hen zouden zijn ondergebracht in opvangtehuizen. Op 17 maart vaardigde het Internationaal Strafhof in Den Haag al arrestatiebevelen uit tegen de Russische president Vladimir Poetin en Maria Lvova-Belova, de kinderrechtencommissaris van Rusland, wegens de deportaties.

Moskou verwerpt de beschuldigingen en stelt dat het de Oekraïense kinderen heeft 'gered' door hen weg te halen van de gevechten. Ook zeggen de Russen procedures te hebben opgestart om minderjarigen met hun families te herenigen.

Donderdag eiste de Raad van Europa nog de onmiddellijke repatriëring van door Rusland weggevoerde Oekraïense kinderen. 

Een internationaal gezelschap van 128 mensenrechtenactivisten, acteurs, regisseurs, auteurs, politici en wetenschappers heeft in een open brief aan president Vladimir Poetin vrijlating geëist van de Russische oppositieleider Aleksej Navalny.

Onder anderen schrijfster J.K. Rowling, acteur Jude Law, oud-voetballer (nu acteur) Eric Cantona en Nobelprijswinnares Svetlana Aleksijevitsj schrijven aan het Russische staatshoofd dat Navalny in hun ogen in onmenselijke omstandigheden verkeert.

‘Hij wordt vastgehouden in een van de zwaarste strafkolonies van uw land. Hij wordt keer op keer in eenzame opsluiting geplaatst, in een betonnen kubus ter grootte van een hondenhok, zonder ventilatie’, aldus de beroemdheden, verwijzend naar de isoleercel waarin Navalny om de haverklap verdwijnt.

Ze vervolgen: ‘Bezoeken van familieleden en telefoontjes aan hem zijn verboden, advocaten krijgen geen toegang tot hem. Ondanks de hoge temperatuur is hij genoodzaakt de hele dag staand door te brengen.’’

Het dodental als gevolg van Russische beschietingen vrijdag op meerdere plaatsen in Oekraïne is opgelopen tot zeker 25. Dat melden de Oekraïense autoriteiten.

Oeman, een plaats in het midden van het land, lijkt het zwaarst getroffen. Daar zijn zeker zeventien mensen gedood en nog eens zeventien gewond geraakt toen een raket een appartementencomplex trof, zegt minister Ihor Klymenko van Binnenlandse Zaken. In Dnipro zijn volgens de burgemeester zeker twee doden gevallen. Het gaat om een vrouw en een 3-jarig kind.

In meerdere steden in het zuiden en het midden van het land zijn explosies waargenomen, zoals in Krementsjoek en Mykolajiv. Wat er precies is geraakt en hoeveel schade er is, is niet duidelijk. Ook in de hoofdstad Kyiv waren ontploffingen te horen.

President Vladimir Poetin heeft vrijdag een decreet uitgevaardigd die voor burgers in door Rusland bezette gebieden in Oekraïne de weg opent naar het Russisch staatsburgerschap. Wie dat weigert, wordt als buitenlander aangemerkt en loopt het risico gedeporteerd te worden.

Het decreet geldt voor vier Oekraïense regio's die door Moskou zijn geannexeerd: Donetsk, Loehansk, Cherson en Zaporizja. Kiev heeft gezworen de gebieden te heroveren. De regering beschuldigt Rusland ervan burgers op deze manier te dwingen een Russisch paspoort te accepteren.

Wie dat volgens Poetin op 1 juli nog niet gedaan heeft wordt gezien als een bedreiging voor de nationale veiligheid en wordt Russisch grondgebied uitgezet. 

Bij een beschieting van de Oost-Oekraïense stad Donetsk heeft volgens de burgemeester een Oekraïense granaat een lijnbus getroffen en zijn er zeven doden en meer dan tien gewonden gevallen. Het was een van de zeker tien granaten die volgens burgemeester Aleksej Koelemzin vrijdag even na het middaguur (Nederlandse tijd) door het Oekraïense leger op burgerdoelen in de stad zijn afgevuurd met een MLRS (Multiple Launch Rocket System).

Eerder op de dag troffen Oekraïense raketten een stadion, een winkelcentrum en plekken in twee woonwijken van de stad, aldus Koelemzin. De provinciehoofdstad van ongeveer 900.000 inwoners was een van de plaatsen in het oosten en zuiden van Oekraïne waar een pro-Russische opstand uitbrak in 2014, kort nadat pro-westerse leiders in Kyiv de macht grepen. De stad en provincie zijn sindsdien het toneel van gevechten tussen Oekraïense en (pro-)Russische militairen en milities.

De Europese Unie is van plan Oekraïne nog een jaar langer vrij te stellen van importheffingen en quota. De EU-landen steunen de verlenging, ook al heerst in vooral Oost-Europa onvrede over de gevolgen van die maatregel voor de eigen boeren.

Oekraïne kreeg de algehele vrijstelling in juni vorig jaar om het land aan inkomsten te helpen na de Russische invasie. Voor die tijd konden sommige producten ook al zonder heffingen worden ingevoerd, maar daar kwamen nu bijvoorbeeld ook granen, zuivel en vlees bij.

Die importproducten brengen boeren in EU-landen als Polen in de problemen, klagen zij. Ze kunnen niet op tegen de goedkope Oekraïense waar, die meer en meer via Oost-Europa wordt geëxporteerd omdat de Zwarte Zee in handen is van vijand Rusland.

Vijf lidstaten besloten een aantal Oekraïense landbouwproducten niet langer toe te laten, ook al gaat de Europese Commissie daar eigenlijk over. De commissie en het vijftal onderhandelen nog over een oplossing.

Paus Franciscus is vrijdag in Boedapest gearriveerd voor een driedaags bezoek. Hij zal in Hongarije spreken met onder anderen Oekraïense vluchtelingen en heeft een ontmoeting met premier Viktor Orbán.

In zijn eerste toespraak van zijn bezoek heeft de paus opgeroepen tot creatieve manieren om vrede te brengen voor Oekraïne. Hij riep op de geest van Europa terug te winnen en niet toe te geven aan 'kinderlijke oorlogszucht', terwijl nationalisme steeds populairder wordt en er oorlog in Oekraïne is. Hij ziet de geest van Europa komen uit de jaren van vlak na de Tweede Wereldoorlog toen leiders volgens hem over de grenzen heen gingen kijken. Hij is er ook voorstander van dat er veilige routes of manieren voor migranten worden gecreëerd om Europa te bereiken.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky wil en belooft dat de luchtaanvallen van afgelopen nacht een 'rechtvaardig' antwoord krijgen 'van Oekraïne en de wereld'. Elke aanval brengt de 'terroristische staat' (Rusland) volgens hem dichter bij het verliezen van de oorlog en bestraffing 'en niet andersom, zoals ze denken', zei hij in een reactie op Telegram. 'We zullen geen enkele misdaad vergeten, we zullen geen enkele indringer zijn verantwoordelijkheid laten ontlopen.'

Bij de raketaanval op de stad Ouman, zo'n 200 kilometer ten zuiden van Kyiv, werden volgens Zelensky zo'n tien flatgebouwen beschadigd. 'Eén blok werd volledig verwoest. Mensen zitten nog steeds vast onder het puin. Helaas zijn er slachtoffers, waaronder een kind. In Dnipro eisten aanvallen van terroristen ook het leven van een kind. Mijn condoleances aan iedereen die dierbaren heeft verloren door de Russische terreur!', aldus de Oekraïense president.

Het échte doel van het Westen in Oekraïne is volgens de Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe om Rusland strategisch te verslaan, als dreiging voor China, en zijn eigen monopoliepositie te behouden. Dat meldt het staatspersbureau RIA.

Sjojgoe voegde eraan toe dat 'bijna alle' Navo-landen hun militaire capaciteiten tegen Rusland hadden ingezet.

Volgens de bewindsman proberen de VS en zijn bondgenoten hun militaire aanwezigheid in Centraal-Azië te herstellen onder het voorwendsel van terrorismebestrijding. ,,Als reactie hierop verhogen wij de gevechtsgereedheid van onze bases in Kirgizië en Tadzjikistan'', aldus Sjojgoe.

Hij deed zijn uitspraken vrijdag tijdens de bijeenkomst van ministers van Defensie van de Shanghai samenwerkingsorganisatie (SCO) in de Indiase hoofdstad New Delhi. India is dit jaar voorzitter van de in 2001 opgerichte intergouvernementele organisatie. Andere leden zijn Kazachstan, China, Kirgizië, Pakistan, Tadzjikistan en Oezbekistan. Naast de lidstaten nemen ook twee waarnemerslanden deel aan de bijeenkomst: Belarus en Iran.

De ministers van Defensie zullen onder meer kwesties bespreken die te maken hebben met regionale vrede en veiligheid, terrorismebestrijding binnen de SCO en een effectief multilateralisme.

Rusland heeft vrijdagmorgen vroeg raketaanvallen uitgevoerd op verschillende plaatsen in Oekraïne. Explosies zijn onder andere gehoord in de hoofdstad Kyiv. In Dnipro zijn volgens de burgemeester zeker twee doden gevallen. Het gaat om een vrouw en een 3-jarig kind.

In meerdere steden in het zuiden en het midden van het land zijn explosies waargenomen, zoals in Krementsjoek en Mykolajiv. Wat er precies is geraakt en hoeveel schade er is, is niet duidelijk. Op sociale media is onder meer te zien dat een appartementencomplex in Oeman, in het midden van het land, in brand staat en zwaar beschadigd is. Volgens de politie in de regio zijn de hulpdiensten uitgerukt.

Een Russisch kraanschip dat gespecialiseerd is in onderwateroperaties is enkele dagen voordat de Nord Stream-gaspijpleidingen werden opgeblazen in de buurt van het incident gespot. Het Deense leger heeft dat bevestigd aan de krant Dagbladet Information. Een patrouillevaartuig heeft volgens het leger op 22 september ten oosten van het Deense eiland Bornholm tientallen foto's gemaakt van de SS-750.

Vier dagen later explodeerden de Nord Stream 1 en 2 die langs Bornholm lopen. De explosies zijn hoogstwaarschijnlijk het gevolg van sabotage. De grote is vraag is echter wie erachter zit. De gaspijpleidingen kunnen via de Oostzee gas van Rusland naar Duitsland vervoeren.

Eerder meldde het Duitse medium T-Online al dat meerdere Russische oorlogsschepen enkele dagen voor de explosies in de buurt van de gaspijpleidingen waren gezien, waaronder het kraanschip dat ook een mini-onderzeeër aan boord heeft. Dat wordt nu dus bevestigd door het Deense leger. Een expert zegt in Dagbladet Information dat het theoretisch mogelijk is dat het kraanschip met een heel andere reden in de buurt was. ,,Maar de timing om precies op die plek op dat moment te zijn, is opmerkelijk."

De deportatie van Oekraïense kinderen naar Rusland komt neer op 'genocide', stelt de Raad van Europa. 'Het gedocumenteerde bewijs van deze praktijk komt overeen met de internationale definitie van genocide', aldus de raad, nadat de Parlementaire Assemblee (Pace) van de 47 lidstaten had gestemd voor een resolutie waarin de repatriëring van de kinderen wordt geëist.

Met de term genocide doelt de raad overigens niet per se op massamoord. Genoeg voor die kwalificatie is volgens de raad dat de deportaties van Oekraïense kinderen 'duidelijk gepland, georganiseerd en op een systematische manier' zijn uitgevoerd. Het Russische staatsbeleid zou tot doel hebben 'elke band van de kinderen met hun Oekraïense identiteit te vernietigen'. Volgens de definitie van de VN valt onder genocide niet alleen massamoord, maar ook het het gewelddadig overbrengen van kinderen van een groep naar een andere groep.

De donderdag aangenomen resolutie stelt ook dat er bewijzen zijn dat de gedeporteerde kinderen werden onderworpen aan een proces van 'russificatie', door heropvoeding en onderdompeling in de Russische taal, cultuur en geschiedenis. De resolutie eist dat de VN en het Rode Kruis toegang krijgen tot Rusland om er informatie te verzamelen over weggevoerde kinderen.

Volgens Oekraïense autoriteiten zijn sinds het begin van de Russische invasie in februari 2022 meer dan 16.000 Oekraïense kinderen ontvoerd en naar Rusland overgebracht. De meesten van hen zouden zijn ondergebracht in opvangtehuizen. Op 17 maart vaardigde het Internationaal Strafhof in Den Haag al arrestatiebevelen uit tegen de Russische president Vladimir Poetin en kinderrechtencommissaris Maria Lvova-Belova wegens de deportaties.

Moskou verwerpt de beschuldigingen en stelt dat het de Oekraïense kinderen heeft 'gered' door hen weg te halen van de gevechten. Ook zeggen de Russen procedures te hebben opgestart om minderjarigen met hun families te herenigen.