Omstreden debatavond over klimaat gecanceld: 'Wijzen elke oproep tot geweld af’

De ophef ontstond na een provocerende zinsnede in de aankondiging van de klimaatavond in Pakhuis de Zwijger: ‘Is vreedzaam protest wel genoeg, of zou het gebruik van geweld, dan wel tegen objecten, dan wel tegen personen, heroverwogen moeten worden?’ Na kritiek werd in eerste instantie deze zinsnede weggegumd en uiteindelijk de hele avond afgeblazen.

Online ontstond discussie. Twee deelnemers van de avond, advocate Bénédicte Ficq en Tweede Kamerlid Suzanne Kröger, lieten zondag weten af te zien van deelname aan de bijeenkomst. ‘Ik was gevraagd voor een debatavond over Klimaatactivisme’, schrijft Tweede Kamerlid Kröger op Twitter. ‘Ik sta voor vreedzaam protest en voor mij staat buiten kijf dat geweld gebruiken daarbij niet hoort. Ik heb de organisatie laten weten dat nu dit de insteek is, ik niet aanwezig ben.’

Advocaat Ficq laat weten dat het haar ‘vanwege communicatiestoornis niet duidelijk was dat de debatavond in overwegende mate in het teken zal staan van de (morele) vraag of geweld is toegestaan om de aanpak van de klimaatcrisis af te dwingen’. ‘Ik sta immers uitsluitend en te allen tijde voor geweldloos en vreedzaam protest en wil mijn naam niet (laten) verbinden aan een debat over het gebruik van geweld.’

Faiza Oulahsen, hoofd klimaat en energie bij Greenpeace Nederland, zou ook medewerking verlenen aan de avond. Ze benadrukt dat ze als mens alleen gelooft in geweldloos en vreedzaam verzet. Maar ze ziet dat bijvoorbeeld het boek How to blow up a pipeline van milieuactivist Andreas Malm wel een discussie heeft losgemaakt over radicalisering.

„Radicalisering is niet per sé negatief. Je ziet dat meer mensen bereid zijn de straat op te gaan. Ook omdat ze zien dat de klimaatcrisis zo ernstig is. Zo heb ik gehoord over het onklaar maken van sneeuwkanonnen in skigebieden. En ook de acties tegen kunstwerken, waarbij de schilderijen niet echt werden beschadigd, zijn er een voorbeeld van.” Maar waar ligt dan de grens? Voor de Greenpeace activiste ligt die bij geweld en beschadiging. „Je mag best blokkeren, stoppen of in de weg zitten. Maar de grens ligt bij vreedzaam, geweldloos protest. Schade toebrengen gaat mij te ver.”

Het team van Pakhuis de Zwijger plaatste op zondagavond eerst een noot boven de tekst over de bijeenkomst. Even daarna werd de bijeenkomst, die op 7 maart zou plaatsvinden, geannuleerd. Pakhuis de Zwijger zegt dat het ‘onze fout is dat wij dit hebben toegelaten en gepubliceerd.’ Het team schrijft voor de dialoog te staan en elke vorm van geweld of oproep tot geweld af te wijzen. ‘Daarom bieden we onze excuses aan voor de gang van zaken.’

„Als je dit soort vragen openlijk gaat stellen, dan is er toch wel iets grondig mis”, reageert milieujurist Lucas Bergkamp op de oorspronkelijke zinsnede in de aankondiging van de klimaatavond. „Als je het hebt over de acceptatie van vijftien jaar celstraf, dan heb je het dus over zeer zware misdrijven, zoals doodslag. Dat is toch wel een verontrustende radicalisering van het klimaatverzet.”

De Nederlandse Politiebond spreekt zich duidelijk uit over de insteek van de avond. „Oproepen tot geweld of het overwegen van geweld, past zo niet in onze democratie”, zegt Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politiebond. Hij zegt dat er ‘zat middelen’ zijn om demonstraties of acties te voeren. „Maar überhaupt discussiëren over geweld, past niet. De politie zal er uiterst scherp op zijn of hier niet een vorm van opruiing ondergaat.”

Struijs zegt dat je nog zo betrokken kunt zijn bij een organisatie of doel, maar dat dit te ver gaat. „Geweld moet je nooit overwegen. We zien in de brede zin een verschuiving met meer bedreigingen en geweld, dat een verdienmodel wordt voor groeperingen. Dat moet je niet willen.”

De organisator van het evenement, Progressief Café, laat later op zondagavond in een verklaring weten het te betreuren dat er commotie is ontstaan. Die zou berusten op een misverstand. ‘Door de oorspronkelijke tekst in de aankondiging van het programma ontstond de indruk dat wij geweld goedkeuren. Dat was onhandig geformuleerd en daar nemen wij stevig afstand van.’

De insteek van het evenement was volgens hen de vraag ‘welke prijs ben je bereid te betalen om de klimaatontwrichting aan te pakken?’ Die vraag komt volgens Progressief Café voort uit een heersend onbehagen over de traagheid waarmee de klimaatcrisis wordt aangepakt. ‘Wij kennen de verhalen van jongeren die uitzichtloosheid en trauma ervaren als gevolg van de klimaatcrisis.’ De organisatie koos voor een moreel beraad als vorm omdat het deelnemers de ruimte zou geven om verschillende morele afwegingen met elkaar te delen. Ze beraden zich op een nieuw programma.

Wie zijn de mensen achter Extinction Rebellion en waarom doen ze wat ze doen? (video):

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: