Crisissfeer in coronacommissie: positie Van Houwelingen en Van Haga ter discussie

In de Tweede Kamercommissie die de parlementaire enquête naar de coronacrisis voorbereidt heerst een crisissfeer. Kamerleden Pepijn van Houwelingen (Forum voor Democratie) en Wybren van Haga (BVNL) hebben zich volgens meerdere commissieleden onmogelijk gemaakt door hun gedrag en „vooringenomen” publieke stellingnames over corona. Een deel van de commissie wil de twee in de eerstvolgende commissievergadering, komende maandag, vragen op te stappen wegens de „onwerkbare situatie”. Weigeren zij te gaan, dan dreigen andere commissieleden te vertrekken.

De coronacommissie begon in september met haar werkzaamheden en was van plan om dit voorjaar een onderzoeksvoorstel te presenteren. Bij de start werd volgens meerdere commissieleden afgesproken „terughoudend” te zijn bij het uiten van partijpolitieke standpunten rond corona. „Het uiten van vooringenomen standpunten of vooroordelen past niet, dat raakt de geloofwaardigheid en integriteit van de commissie”, zegt een commissielid. Ook het deelnemen aan coronadebatten door leden van de enquêtecommissie is niet passend omdat zij neutraal moeten blijven, vinden veel leden.

Nazivlag

Van Houwelingen en Van Haga handelen volgens commissieleden in strijd met die afspraken. Zo was FVD’er Van Houwelingen alleen al afgelopen week te gast bij zowel tv-programma Ongehoord Nieuws als het YouTube-programma Café Weltschmerz om een direct verband te suggereren tussen de oversterfte van de afgelopen jaren en de vaccinatiecampagnes. Van Houwelingen wekte eind september, vlak na de start van de commissie, al de afschuw van zijn collega’s door een foto zo te bewerken dat het leek alsof minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers (D66) een nazivlag hijst.

Wybren van Haga verraste de andere commissieleden deze week onaangenaam door deel te nemen aan het Kamerdebat waarin het OVV-rapport over de eerste coronagolf werd besproken. Andere Kamerleden uit de enquêtecommissie, inclusief Van Houwelingen, deden dat bewust niet, om hun werk in de commissie onbevooroordeeld te kunnen doen. Van Haga concludeerde in een zeer kritische bijdrage al dat het coronabeleid wat hem betreft „ongefundeerd, ongrondwettelijk en onzinnig” was. Dit optreden was voor sommige leden van de enqûetecommissie „de druppel”, zegt een betrokkene.

De commissieleden voelen zich volgens ingewijden al langere tijd „heel ongemakkelijk” bij het gedrag en de uitlatingen van Van Houwelingen en Van Haga, zeker als zij bijvoorbeeld op werkbezoek gingen in ziekenhuizen. „Dit zijn mensen die de ernst van de zaak totaal ontkennen en de commissie willen misbruiken om gekke teksten de wereld in te slingeren”, zegt een betrokkene.

Volgens een aantal commissieleden zijn Van Houwelingen en Van Haga meerdere keren aangesproken op hun gedrag. „Het is vaker besproken, maar er verandert gewoon niets”, zegt een lid. Het zou daardoor niet meer goed mogelijk zijn om de samenwerking voort te zetten en binnenkort eensgezind als commissie met een onderzoeksvoorstel naar buiten te komen.

Pepijn van Houwelingen (FVD) wil niet reageren op de aantijgingen. „De afspraak is dat wij naar buiten toe niks zeggen.” Dit geldt ook voor Wybren van Haga. „Als collega’s problemen met mij hebben, hoor ik dat maandag in vertrouwen bij de vergadering.”

Impasse dreigt

Als Van Houwelingen en Van Haga weigeren de commissie te verlaten dreigt er een impasse. De andere leden – naast waarnemend commissievoorzitter Mariëlle Paul (VVD) gaat het om Nicki Pouw-Verweij (JA21), Marijke van Beukering-Huijbregts (D66), Hilde Palland (CDA), Vicky Maeijer (PVV) en de onafhankelijke Kamerleden Liane den Haan en Pieter Omtzigt – kunnen er dan voor kiezen hun werk neer te leggen, wat in de praktijk het einde van de commissie zou betekenen. Van Houwelingen en Van Haga kunnen formeel niet uit de commissie worden gezet door Mariëlle Paul of Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66).

Als de coronacommissie uit elkaar valt, zal een nieuwe voorbereidingscommissie moeten worden gevormd en loopt de parlementaire enqûete hoogstwaarschijnlijk grote vertraging op. De commissie stond al eerder onder spanning, na het opstappen van voorzitter Khadija Arib. Zij vertrok nadat het presidium een onderzoek had ingesteld na meldingen van mogelijk grensoverschrijdend gedrag van Arib in haar tijd als Kamervoorzitter.