Joseph Ratzinger was conservatief, intellectueel, een groot theoloog en een echte kattenliefhebber. De voormalige paus had een bibliotheek van twintigduizend boeken, speelde piano, sprak veel talen, keek graag naar komische zwart-witfilms en hield van Beethoven en Mozart.
Hij werd op 16 april 1927 in de Duitse deelstaat Beieren geboren als zoon van een politieagent en een kokkin. Hij was nog maar een tiener toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Op zijn veertiende werd hij tegen zijn zin lid van de nazistische jongerenvereniging Hitlerjugend. Dit was verplicht voor jongens van zijn leeftijd.
Ratzinger moest zijn opleiding tot geestelijke in Traunstein onderbreken, nadat hij was opgeroepen voor de luchtafweerdivisie in München. Tegen het einde van de oorlog deserteerde hij. Ratzinger werd door de geallieerden opgepakt en bracht een aantal weken door in een kamp voor krijgsgevangenen.
Na de oorlog volgde hij een priesteropleiding en werd hij in 1951 tot priester gewijd. Ratzinger werkte bij verschillende Duitse universiteiten als hoogleraar theologie, totdat hij in 1977 aartsbisschop van München werd. Enkele jaren later werd Ratzinger benoemd tot leider van de Congregatie voor de Geloofsleer. Zijn taak bij deze instantie, die toezicht houdt op de zuiverheid van het geloof, leverde hem de bijnaam 'Gods rottweiler' op.
Op 78-jarige leeftijd gekozen tot paus
Ratzinger werd in 2005 op 78-jarige leeftijd gekozen tot de 265e paus, terwijl hij eerder nog had gezegd dat hij nooit paus wilde worden. Hij was de oudste startende paus sinds paus Clemens XII in de achttiende eeuw. Hij was ook de eerste Duitse paus sinds Victor II in de elfde eeuw.
"Na de grote paus Johannes Paulus II hebben de kardinalen mij gekozen, een simpele en nederige arbeider in de wijngaard van God", zei Ratzinger vlak na zijn verkiezing tegen een menigte op het Sint-Pietersplein.
Hij koos voor de naam Benedictus, afgeleid van het Latijnse woord voor 'zegening'. Ratzinger stond als theoloog in hoog aanzien, maar niet iedereen was onder de indruk van zijn leiderschapskwaliteiten.
Door te focussen op condooms wordt seksualiteit banaal.
Net als zijn voorganger Johannes Paulus II had ook Benedictus XVI een traditionele, conservatieve kijk op het katholieke geloof, abortus, homoseksualiteit, vrouwelijke priesters en het celibaat. Hij zette alles op alles om christelijke waarden te verdedigen in een tijd die volgens hem werd gekenmerkt door moreel verval.
In december 2012 noemde de paus het huwelijk voor partners van gelijk geslacht een bedreiging voor de wereldvrede. Hij sprak in vergelijkbare bewoordingen over abortus en euthanasie. Abortus zou "onherstelbare schade" toebrengen aan ontwikkeling, vrede en het milieu. Daarnaast vond hij dat euthanasie het "basisrecht op leven" bedreigt.
Hij had ook conservatieve ideeën over voorbehoedsmiddelen: "Door te focussen op condooms wordt seksualiteit banaal. Daardoor zien mensen seks niet langer als een uiting van liefde, maar als een soort drugs." Overigens vond hij het gebruik van condooms in bepaalde gevallen acceptabel. Bijvoorbeeld om het risico op een hiv-besmetting te verkleinen.
Heftigste aanklachten tegen Kerk
Ratzinger kreeg tijdens zijn pausschap te maken met een van de heftigste aanklachten tegen de Rooms-Katholieke Kerk ooit. De Kerk kreeg te maken met een stortvloed aan beschuldigingen van seksueel misbruik van kinderen door geestelijken.
Hij sprak met slachtoffers en bood zijn excuses aan. Ook benadrukte hij dat bisschoppen misbruik moeten melden en introduceerde hij regels waarmee priesters snel uit hun ambt gezet kunnen worden.
In 2011 en 2012 zou Ratzinger bijna vierhonderd priesters uit hun ambt hebben gezet, omdat zij zich hadden vergrepen aan kinderen. Dit bleek later uit een document van het Vaticaan dat in handen was gekomen van persbureau AP.
Benedictus deed volgens critici te weinig om het misbruik te bestrijden en de daders te bestraffen. Soms werden de priesters alleen overgeplaatst en konden ze het misbruik elders voortzetten. Gedurende zijn tijd als leider van de Congregatie voor de Geloofsleer zou de ernst van de situatie niet tot hem zijn doorgedrongen.
"Voor zover u het misbruik van minderjarigen door priesters aanhaalt, kan ik het alleen maar onderschrijven met diepe ontsteltenis. Maar ik heb geprobeerd deze dingen niet te verdoezelen", zei Benedictus over de kwestie.
Butler lekt gevoelige documenten
Daarnaast raakte zijn butler Paolo Gabriele in oktober 2012 in opspraak, omdat die gevoelige documenten naar de media had gelekt. Daaruit bleek dat er binnen het Vaticaan een machtsstrijd aan de gang was.
Volgens vriend en theoloog Max Seckler heeft Ratzinger "erg geleden" onder die intriges. "Je kunt je moeilijk voorstellen met welke intriges in Rome de paus zich moet bezighouden. Dat is een zware belasting voor hem geweest", aldus Seckler.
De paus wist grote massa's gelovigen bijeen te brengen. Tijdens de Wereldjongerendagen in Keulen en Sydney kwamen honderdduizenden jongeren naar hem kijken. Ook trok hij in 2005 zo'n 2,8 miljoen bezoekers naar het Vaticaan. Dat waren er flink meer dan zijn voorganger.
Benedictus XVI riep gelovigen op meer aandacht aan God te schenken tijdens hun drukke met moderne elektronica gevulde levens. Ondanks die oproep vond hij in oktober 2012 toch de tijd om de eerste paus met een persoonlijk account op Twitter te worden.
Als @Pontifex (Latijn voor 'bruggenbouwer') stuurde hij zijn eerste Engelstalige tweet de wereld in. "Het verheugt mij om met jullie in contact te komen via Twitter. Bedankt voor jullie genereuze reacties. Ik zegen jullie allemaal vanuit mijn hart."
Niet tot zijn dood in functie
Op 85-jarige leeftijd maakte Benedictus XVI bekend te willen aftreden. Vanwege zijn hoge leeftijd kon hij het ambt niet meer uitvoeren. Trans-Atlantische reizen maken was niet meer verstandig. Ook had hij moeite met lopen.
Volgens het Vaticaan had Ratzinger dit zelf besloten en was hij niet onder druk gezet. In 2010 had hij al gezegd te willen aftreden als zijn gezondheid achteruit zou gaan.
Het was al bijna zeshonderd jaar geleden dat een paus niet tot zijn dood in functie bleef. Het is slechts twee keer eerder voorgekomen: in 1294 stopte paus Celestinus V al na zes maanden en in 1415 legde paus Gregorius XII zijn functie neer.
Intrek in voormalig klooster
Op 27 februari 2013 nam Benedictus XVI tijdens een toespraak in Vaticaanstad op emotionele wijze afscheid. Tienduizenden mensen waren naar het Sint-Pietersplein gekomen voor zijn laatste openbare optreden. Benedictus XVI zei dat zijn pontificaat momenten van vreugde kende, maar ook tegenwind. Het leek volgens de paus dan net "alsof de Heer sliep".
Hij behield de titel Zijne Heiligheid en mocht zich vanaf dat moment paus emeritus Benedictus XVI noemen. Ook koos hij ervoor voortaan een "simpele witte soutane" (toog) en bruine in plaats van rode schoenen te dragen. Sinds zijn aftreden verbleef de voormalige paus eerst tijdelijk in zijn vakantieverblijf Castel Gandolfo. Daarna nam hij zijn intrek in een voormalig klooster in Vaticaanstad. Hij verscheen niet vaak meer in het openbaar.
De gezondheid van de voormalige paus ging woensdag snel achteruit. Daarom riep de huidige paus tijdens zijn dienst op voor Benedictus te bidden. Een dag later liet het Vaticaan weten dat de toestand van Benedictus erg verslechterd was. Zaterdag kwam hij te overlijden.
NUjij: Uitgelichte reacties