Behoorlijk vies, al die brommers op het fietspad

Bijna een kwart van alle luchtvervuiling op fietspaden is toe te schrijven aan bromfietsen en snorfietsen. En: „Op drukke brommerroutes in met name de grote steden zal dat nog meer zijn”, zo meldt een rapport van enkele GGD’s in Gelderland, na onderzoek in Amsterdam, Nijmegen, Arnhem en Harderwijk. De bevindingen worden dinsdag gepresenteerd op een symposium in Utrecht.

„Ik ben verbaasd dat óók op plaatsen waar heel veel auto’s rijden de bijdrage aan de luchtvervuiling van brommers en scooters voor fietsers zo groot blijkt te zijn”, zegt onderzoeker Moniek Zuurbier. De reden daarvoor ligt echter voor de hand: „Ze rijden op heel korte afstand van fietsers.” Dat een kwart van alle luchtvervuiling wordt veroorzaakt door brommers en scooters is des te zorgwekkender als je bedenkt dat ‘slechts’ de helft van alle luchtvervuiling te wijten is aan het verkeer – de andere helft is afkomstig van vervuiling die er sowieso al hangt, de zogeheten ‘achtergrondconcentratie’.

Het aantal brommers en scooters is de afgelopen tien jaar in Nederland met 63 procent gegroeid; van 690.476 in 2007 tot 1.125.846 vorig jaar. „De emissie-eisen van brommers en scooters lopen ver achter bij die van het overige wegverkeer. Meer aandacht voor de emissies van brommers en scooters is nodig, zeker als je kijkt naar de luchtkwaliteit op fietspaden”, aldus het onderzoek.

De GGD-onderzoekers pleiten ervoor de brommers en scooters te verbieden of althans snel „uit te faseren”. De Tweede Kamer nam eind vorig jaar al een motie met deze strekking aan, maar zonder een deadline te noemen. Zodat nieuwe brommers en scooters met een verbrandingsmotor nog jaren worden verkocht, en bestaande voertuigen de lucht blijven vervuilen. In de tussentijd moeten steden volgens de GGD van het Rijk de kans krijgen een „relatief gemakkelijke maatregel” te nemen: verplaats de brommers en scooters naar de rijbaan. Daar vervuilen ze weliswaar nog steeds de lucht, maar fietsers hebben er in elk geval minder last van. Ook zouden gemeenten scooters en brommers gemakkelijker moeten kunnen weren uit hun centra.

Fietsen nog steeds gezond

Het zou verkeerd zijn om uit de resultaten te concluderen dat fietsen ongezond is. „Ondanks dat fietsers meer luchtverontreiniging inhaleren dan andere weggebruikers, is fietsen nog steeds gezond. De voordelen van de effecten van beweging op de gezondheid zijn groter dan de nadelen van de effecten van luchtverontreiniging tijdens het fietsen”, schrijven de GGD’s, die hebben samengewerkt met onder meer de Universiteit Utrecht. Een wetenschappelijke publicatie in Preventive Medicine doet daar niets aan af. In dat artikel werd gesteld dat in sommige steden, met name in Azië, de voordelen van bewegen door te fietsen teniet worden gedaan door de nadelen van het inhaleren van vieze lucht. „In Nederland is de lucht meer dan tien keer schoner, dus hier kunnen we wel gewoon blijven fietsen”, stelt onderzoeksleider Zuurbier. „Maar zonder brommers wordt dat wel wat gezonder.”

De onderzoekers hebben september vorig jaar op negentien plaatsen in vier steden metingen verricht. Vooral ultrafijnstof werd gemeten, een volgens de GGD goede indicator voor luchtvervuiling in zijn algemeenheid. Daarnaast stoten brommers en scooters onder meer koolmonoxide uit, en het kankerverwekkende benzeen. Ook maken ze de fietspaden onveilig, en zijn voor velen een bron van hinder door het lawaai.

Behalve het meten van vervuiling op fietspaden zijn ook een kleine duizend longpatiënten ondervraagd. Van deze mensen met astma of een chronisch obstructieve longziekte die nog kunnen fietsen, ervaart de helft méér klachten tijdens het fietsen. En een kwart zegt bepaalde fietsroutes te mijden vanwege de slechte luchtkwaliteit. „Dat zegt toch wel iets”, meldt onderzoeker Zuurbier. „Ik heb geen longziekte, dus ik merk het niet als ik met mijn racefiets achter een brommer rijd. Maar voor mij is het evenmin goed als voor die longpatiënten.”

Nog een behartigenswaardig feit: een scooter of brommer die stilstaat bij een verkeerslicht, stoot evenveel schadelijke stoffen uit als wanneer die rijdt. Zodat fietsers die erachter staan te wachten, evenveel viezigheid inademen als wanneer ze rijden. Met één verschil: je ademt de vuiligheid niet een enkele seconde in, maar veel langer. „Wanneer fietsers enige tijd staan te wachten achter een brommer, kan hun dat een flinke dosis luchtverontreiniging opleveren”, aldus het onderzoek.