Tattoos boeken steeds meer terreinwinst bij voetballers. ‘Géén tatoeage is bijna een statement geworden’

De drang naar tatoeages onder profvoetballers is zo hardnekkig dat zelfs spelers van het nationale team van Zuid-Korea ze laten plaatsen. Vaak op een bedekte plek, want in het Aziatische land rust een taboe op tatoeages. Bij spelers uit landen met een vrijere tattoomoraal boeken de inkttekeningen almaar meer terreinwinst. Vanaf de kuiten richting de schaamstreek, van schouder tot nagel, van kont naar nek tot soms onder of net boven de oren aan toe.

Status, leeftijd of herkomst maakt niet veel uit. De 35-jarige Uruguayaanse spits Luis Suárez en zijn even oude Argentijnse vriend Lionel Messi zitten net zo vol als de op een eindtoernooi debuterende Duitse linksback David Raum en Servische middenvelder Nemanja Gudelj. Bij de Australiër Jackson Irvine staat Once more with feeling op zijn borst, de Ghanese broers Andre en Jordan Ayew hebben op hun arm precies dezelfde Maori-tekening.

Het einde is nog niet in zicht, hoewel op sommige lijven amper nog ruimte is. ‘De volgende fase is het gezicht’, denkt Muteba Mwamba die bij meerdere profvoetballers waaronder de WK-gangers Noa Lang, Edson Álvarez en Kasper Dolberg, tatoeages heeft gezet. In zijn tatoeagestudio Qualitatts in Delfgauw zegt hij tijdens het tatoeëren van de kuit van een gespierde klant hoofdschuddend: ‘Ik raad dat ze af, trouwens. De huid op het gezicht is niet geschikt. Na een paar jaar is het niet mooi meer. Maar ja, ze luisteren over het algemeen niet naar me. Nekken en handen kun je ook beter niet doen, maar ze zeggen: dat zien we dan wel weer.’

Trendsetters

Voetballers zijn steeds meer trendsetters geworden. Dat constateert Henri Beunders, emeritus hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie en schrijver van het boek Triomftocht van de tatoeage. ‘Ze willen zich onderscheiden. Met hun kleding kan dat niet tijdens een wedstrijd. Met kapsels en tatoeages wel.’

Om nog stoer, rebels of innovatief te zijn volstaat een simpele tribal op de bovenarm niet meer. Mwamba: ‘Ze willen almaar meer. In de kleedkamer zien ze bij een ploeggenoot een tatoeage van een bepaalde tattoo-artist en die willen ze dan ook. Zoals je ook een tas van een bepaald merk wil hebben. Maar dat past dan niet met wat ze al hebben en is het beter om er iets groters overheen te tatoeëren.’

De speler zonder tatoeage raakt zo langzamerhand in de minderheid in een kleedkamer, ziet Wout Brama, routinier van FC Twente. ‘In de hele maatschappij zie je tatoeages oprukken. Toch denk ik dat het niet op elke werkvloer normaal is dat een collega na een vrij weekend terugkomt met drie nieuwe tatoeages en dat daar niemand meer van opkijkt. Ook nuchtere Twentse jongens als Peet Bijen en Jesse Bosch hebben tatoeages. Er hangt gewoon een heel ander, veel minder rebels imago omheen dan tien, twintig jaar geleden.’

Eerste prof met tattoo

Eugène Hanssen kan daarvan getuigen. Toen de voormalige verdediger in 1975 zijn eerste tatoeage liet zetten, was ‘het hek van de dam’. Hanssen maakte twee jaar later zijn debuut bij Roda JC en werd zo de eerste voetbalprof in Nederland met een tatoeage. ‘Tatoeages, dat was iets voor criminelen, zei mijn vader,’ vertelt Hanssen lachend. ‘Mijn acht jaar oudere zwager had er een. Ik was een kleine verdediger en wilde graag wat stoerder zijn.’

Waar tegenwoordig achter bijna iedere tattoo van een voetballer een diepere betekenis schuilt, koos Hanssen voor een roos, omdat hij dat ‘gewoon een mooi plaatje’ vond. Was ook niet zo duur: 50 gulden. ‘In de kleedkamer zeiden ze: wat heb jij nou gedaan?’

De grote ommekeer in de profvoetballerij werd veroorzaakt door David Beckham. Het Britse stijlicoon van eind jaren negentig was niet alleen een gepolijste, succesvolle voetballer maar ook gezegend met een engelengezicht. Beunders: ‘Hij ging steeds verder, had er ook al vrij snel een in zijn nek zitten. Zo werd het een olievlek.’

Veel mensen die Beunders sprak voor zijn boek reppen over een verslaving nadat ze er eentje hebben genomen. ‘Het lijkt wel of er nicotine in die inkt zit,’ zegt ook Kaye Coppoolse, voormalig profvoetballer die tatoeëerder werd en bij zijn zaak Ink Brothers steeds meer spelers begroet. ‘Vaak komen ze voor het eerst als ze een bepaald eerbetoon aan iemand willen brengen. Een datum of iemands initialen op een plek die je niet ziet. Het eindigt soms met compleet zwarte armen en benen. Ik denk dat dat straks ook op de voetbalvelden een heel normaal beeld is.’

Zelf was Coppoolse er vroeg bij. ‘Ik speelde in de jeugd van De Graafschap, was vijftien jaar. Mijn vader overleed. Ik wilde hem eren met een tattoo.’ Het gaf hem de uitstraling van een gangster. ‘In de Achterhoek had nog haast niemand tatoeages. Het was onzekerheid, een soort ontkenning van wie ik was. De pijn van de naald drukte de pijn van het verlies van mijn vader, mijn maatje, weg. Op mijn achttiende deed ik mee aan een jeugdtoernooi en zat ik al tot aan mijn nek onder. Tegenstanders en medespelers hadden ontzag voor me. Heerlijk, ik wilde stoer zijn, maar ook mensen op afstand houden.’

Terughoudendheid

Er zijn op dit WK nog wel grote verschillen qua tatoeagedichtheid per team. Bij spelers uit moslimlanden heerst terughoudendheid. De islam is een godsdienst die tatoeages verbiedt.

Dat er bij Argentinië en Brazilië zoveel spelers zijn met tatoeages heeft een culturele achtergrond, grote tatoeages zijn er al decennia doodnormaal in het straatbeeld. Toen de Argentijn Lionel Messi eens van vakantie in zijn geboorteland terugkwam in Barcelona met diverse bedekte ledematen was dat nogal een schok voor veel Europeanen, maar in zijn eigen land was de gedachte eerder: hè hè, eindelijk.

Hoogleraar Beunders dacht even een stagnatie te signaleren. Het Ajax dat in 2018 door Europa raasde was, op Lasse Schöne na, tattoo-vrij. ‘Dat zou ook logisch zijn, want het is nu bijna meer een statement om geen tatoeage te hebben.’

De moeder van Frenkie de Jong vertelde in De Telegraaf haar zoon uitdrukkelijk te hebben gewaarschuwd. ‘Frenkie zei ik: denk erom. Zo’n tattoo heb je op je tachtigste nog en dan ziet het er heel wat minder mooi uit.’

Ronaldo heeft ze niet

De Jong houdt stand, vooralsnog. Net als internationale sterren als Thomas Müller, Kylian Mbappé, Erling Haaland en Cristiano Ronaldo. Tattoozetter Mwamba is al ‘een poosje’ in gesprek met Sergiño Dest die twijfelt.

Er gaan veel verhalen rond dat een tatoeage ongezond zou zijn, omdat volgens Amerikaanse studies het zweetproces wordt verstoord. Sommige clubs verbieden hun spelers tatoeages kort voor een wedstrijd te laten zetten. Mwamba weet dat het lichaam van de pijn die het laten zetten van een forse tatoeage moet herstellen. ‘Een topsporter heeft vaak een lage weerstand dus ze moeten opletten. Justin Kluivert liet er wel eens een tussen de trainingen door zetten. Dat kan, als je een kleine, lichte tattoo neemt en je niet met anderen traint. Door andermans zweet kan jouw tatoeage gaan infecteren.’

Veel Nederlands elftalspelers laten zich er niet door weerhouden. Lang, Bergwijn, Memphis Depay en Wout Weghorst zitten onder de tattoos. Voor Depay zijn tatoeages deels een verwerking van zijn getroebleerde jeugd, Weghorst zegt dat het hem kracht geeft. ‘Er staan boodschappen op voor mezelf. Die geven me rust. Het gaat over wie ik ben, dat niet iedereen perfect is en dat je van jezelf moet houden.’

Een recente typering van de Volkskrant over Tyrell Malacia als (qua uiterlijk) ‘opsmukvrije’ voetballer is alweer achterhaald. Hij liet recentelijk zijn hele rug ondertekenen met diverse dieren.

‘Niet mooi op mijn huid’

Brama is nog tatoeagevrij. Maar niet zozeer als statement. ‘Zo heb ik er nooit over nagedacht. Het past gewoon niet bij me, ik vind het niet mooi op mijn huid.’

De Twente-aanvoerder voert weleens discussies met ploeggenoten over tatoeages. ‘Dan zeg ik: ben je niet bang dat een toekomstige werkgever het een probleem vindt als je zo’n tattoo in je nek hebt? Dan zeggen ze: tja, dan heeft die werkgever een probleem.’

De oud-Vitesse-speler Theo Janssen, alias tattoo Theo, roept geregeld dat in het bejaardenhuis de mensen zonder tatoeage straks worden uitgelachen. Maar er zijn ook bekeerlingen.

De excentrieke Duits-Ghanese voetballer Kevin Prince-Boateng heeft inmiddels spijt van zijn vele tatoeages, zei hij tegen de Duitse krant Bild. ‘Vandaag ben je cooler en mooier als je niet getatoeëerd bent, omdat iedereen tatoeages heeft. Ik heb er laatst met mijn vrouw over gesproken en gezegd dat ik me zo graag naakt zou willen voelen, zonder al die versieringen op mijn lichaam. Ik wou dat ik nooit een tatoeage had genomen.’