Iran zegt te werken aan versoepeling hoofddoekplicht, zedenpolitie zou zijn opgeheven

De Britse krant The Guardian berichtte zaterdag dat de procureur-generaal van Iran, Mohammad Jafar Montazeri, had aangekondigd dat zowel het parlement als justitie werkt aan een dergelijke herziening, en dat ‘over een week of twee’ resultaten te verwachten zijn.

Zondag meldde het Iraanse persbureau ISNA dat diezelfde Montazeri zaterdagavond tijdens een religieuze bijeenkomst had gezegd dat de gehate zedenpolitie inmiddels was opgeheven: ‘Die heeft niets met justitie te maken’, citeerde ISNA de procureur-generaal. The New York Times noemde het bericht zondag ‘een grote overwinning’ voor de demonstranten, maar het ministerie van Binnenlandse Zaken, waaronder de zedenpolitie valt, heeft de mededeling van de procureur-generaal niet bevestigd.

De Iraanse president Ebrahim Raisi zinspeelde zaterdag wel op een versoepeling van de regels. Raisi riep in juli nog ‘alle overheidsinstellingen’ in Iran op om ‘de hoofddoekwet af te dwingen’, maar zaterdag meldde persbureau Reuters dat de president zijn standpunt had afgezwakt. Weliswaar zijn de wetten onwrikbaar verankerd in de grondwet, zegt hij, maar de uitvoering ervan kan worden verbeterd.

Mahsa Amini

Het dragen van de hoofddoek is in Iran verplicht geworden in 1983. Dat was vier jaar na de omwenteling van 1979 waarin het koningshuis van sjah Reza Pahlavi werd verdreven en orthodoxe sjiitische geestelijke leiders, de ayatollahs, de macht overnamen. De zedenpolitie begon in 2006 met patrouilleren en trad steeds harder op tegen overtredingen van de rigide religieuze wetten.

De hoofddoekprotesten begonnen toen de 22-jarige Mahsa Amini overleed, nadat ze op 13 september door de religieuze politie in Teheran was gearresteerd omdat haar hijab haar hoofd niet genoeg zou bedekken. Mahsa Amini werd volgens ooggetuigen geslagen en met geweld in een busje gewerkt. Op 16 september kregen haar ouders te horen dat ze was overleden.

Haar dood was het begin van landelijke protesten. Vrouwen weigerden woedend nog langer hoofddoeken te dragen en wierpen ze demonstratief in het vuur. De protesten groeiden en richtten zich gaandeweg niet alleen meer tegen de hoofddoekplicht, maar tegen het hele theocratische bewind van ayatollah Khamenei en van de ayatollahs in het algemeen.

Demonstranten riepen leuzen tegen Khamenei en eisten de opheffing van de religieuze politie die de islamitische wetten moest handhaven. Aan die eis zou dus volgens de procureur-generaal zijn voldaan, maar tot dusver is hij de enige die dat zegt. Online wordt daarom voorlopig met scepsis gereageerd op het bericht. De Amerikaans-Iraanse journaliste en activiste Masih Alinejad spreekt op Twitter van ‘desinformatie’, die alleen bedoeld zou zijn om de protesten, die nog steeds voortduren, tot zwijgen te brengen.

Beroemdheden

Sinds september heeft de Iraanse overheid steeds grof geweld gebruikt tegen de straatprotesten. Daarbij zouden volgens mensenrechtenorganisaties zeker 450 doden zijn gevallen. Ruim 18 duizend mensen zouden zijn gearresteerd. De harde aanpak heeft de demonstranten niet afgeschrikt, maar de protesten juist aangewakkerd. De demonstraties kregen het aanzien van een opstand.

Ook tal van beroemdheden – sporters, filmsterren en zangers – hebben zich uitgesproken tegen het rigide bewind van de ayatollahs, en tegen het neerslaan van betogingen. Het Iraanse voetbalteam weigerde voorafgaand aan zijn eerste wedstrijd op het WK in Qatar mee te zingen met het volkslied.

De vrouwelijke klimmer Elnaz Rekabi werd wereldnieuws toen zij op 16 oktober bij een wedstrijd in Zuid-Korea zonder hoofddoek een klimwand opklauterde. Zij verdween enige tijd spoorloos, en toen ze later in Teheran weer voor de camera’s verscheen, verklaarde ze dat het ‘een vergissing’ was geweest, en dat de hoofddoek ‘ongemerkt van haar hoofd was gegleden’. Zaterdag meldt Reuters dat het huis van Rekabi’s familie in de provincie Zanjan door de overheid is gesloopt – volgens de provincie omdat de familie niet de juiste bouwvergunning had, anderen vermoeden een verband met de hoofddoekkwestie.

De belangrijkste soennitische geestelijke in het sjiitische Iran, Molavi Abdolhamid, heeft in zijn preken opgeroepen tot een referendum over het islamitisch bewind. De protesten bewijzen volgens hem dat ‘de politiek van de laatste 43 jaar is doodgelopen’.

De geestelijke spreekt zich ook openlijk uit tegen de doodstraf voor demonstranten. Hij zetelt in de stad Zahedan, waar zijn preek op 30 september leidde tot een grote demonstratie tegen de regering. Ordetroepen openden het vuur en doodden zeker 66 demonstranten, waarna de dag de bijnaam ‘bloedige vrijdag’ zou krijgen.