Gemeente Amsterdam wil minder statushouders in gemengde wooncomplexen

Aanleiding voor de maatregelen is onder meer de onrust bij Stek Oost eerder dit jaar. In dit gedeelde wooncomplex in de Watergraafsmeer wonen 250 jongeren en jonge statushouders samen, maar dat leverde sociale onveiligheid op. In anderhalf jaar tijd zijn door bewoners twintig aangiftes gedaan door bewoners, waaronder van een aantal zeer ernstige delicten.

Wethouders Rutger Groot Wassink (Opvang) en Zita Pels (Volkshuisvesting) stellen dat de intensiteit en impact van de incidenten groot is en er dus maatregelen nodig zijn voor een veiliger leefomgeving. Dit moet ervoor zorgen dat zowel Nederlandse jongeren als statushouders zich veiliger voelen.

De meest ingrijpende maatregel is dat de bewonerssamenstelling gewijzigd wordt. Momenteel is de verdeling nog evenredig: vijftig procent statushouders, vijftig procent Nederlandse jongeren in elk wooncomplex. In de toekomst moeten er minder statushouders en meer jongeren komen te wonen, zodat de eerste groep betere ondersteuning krijgt en meer zorg. Het beoogde effect is dat er hierdoor minder incidenten zullen zijn.

Onduidelijk is nog wat de verhouding exact wordt, maar de wethouders volgen hiermee adviezen op van onderzoekers én woningcorporaties. Onderzoekers adviseren een verdeling van twee derde of zelfs drie kwart Nederlanders in complexen met meer dan vijftig bewoners. De gedachte is dat kwetsbaren zich dan makkelijker kunnen optrekken aan niet-kwetsbaren.

Bij het eerder aangehaalde wooncomplex Stek Oost spraken vrouwelijke bewoners van stalking, seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld op de locatie. Een groep bewoners stuurde in september 2021 een noodkreet naar corporatie Stadgenoot. Die gaf toen, net als andere woningcorporaties, ook al aan dat de verhoudingen anders moesten. Daar lijken ze nu dus gelijk in te krijgen. De gemeente zegt in samenspraak met de woningcorporaties te kijken naar de verdeling.

Andere maatregelen die op de planning staan: statushouders uit hetzelfde land gaan minder vaak bij elkaar geplaatst worden om zo voor een ‘gemêleerde samenstelling’ te zorgen, en statushouders die niet zelfstandig kunnen wonen zullen ergens geplaatst worden waar extra ondersteuning mogelijk is. Ook komt er meer psychosociale ondersteuning en krijgen statushouders contactpersonen die hun taal en cultuur kennen. Zij moeten een klankbord zijn dat een gevoel van veiligheid en stabiliteit creëert.

In 2016 werd het eerste gemengdwonencomplex geopend, Startblok Riekerhaven. Toenmalig wethouder Laurens Ivens (Wonen) zei dat het jongeren in de startblokken zou zetten voor ‘het echte leven’ en het moest statushouders helpen hun weg te vinden in de Amsterdamse samenleving. De raad was destijds ook enthousiast.

Anno 2022 telt Amsterdam vijftien van dit soort wooncomplexen in verschillende stadsdelen, waar in totaal 1300 statushouders en 1300 Nederlandse jongeren samenwonen. Maar inmiddels blijkt een en ander minder rooskleurig te zijn dan de gemeente zich voorstelde. Veel statushouders hebben te maken met trauma’s en dat heeft effect op de plek waar zij wonen.

Recent voorbeeld is de brand in Riekerhaven anderhalve week geleden. De politie doet nog onderzoek naar het voorval, maar volgens verschillende bewoners zou de 27-jarige verdachte psychische problemen hebben. Het zou om een statushouder gaan, al wil de politie dat niet bevestigen. Ruim 130 mensen moesten door de brand hun woning verlaten.

Uit onderzoek blijkt overigens dat het zeker niet altijd slecht gaat, schrijven de wethouders. Het gaat vooral goed bij kleinere woongroepen. Zo wonen in de Baak Zuid van De Alliantie in de Rijnstraat 33 bewoners samen, klaarblijkelijk zonder problemen. Bewoners van een complex aan de Hoogte Kadijk 401 zijn tijdens de zomer zelfs gezamenlijk op vakantie geweest.

Bij grotere wooncomplexen ervaren bewoners het gemengd wonen ook positief, maar dit komt ‘ernstig onder druk’ te staan als er incidenten zijn. De komende jaren worden er dan ook nieuwe gemengde-huisvestingslocaties geopend, schrijven de wethouders, ook om de wooncrisis tegen te gaan.