DNB: ‘Compenseer alleen energierekening van mensen die het écht nodig hebben’

Dit zegt de DNB-directeur zondag in tv-programma Buitenhof. De voorman van de Nederlandsche Bank is de afgelopen weken naar eigen zeggen met deze boodschap de hort op gegaan in Den Haag. Hij wil het kabinet ervan doordringen dat er zo snel mogelijk een einde komt aan huidige vorm van het compenseren van de energierekening. Probleem is volgens hem dat niet duidelijk is waar het geld vandaan moet komen om de compensatie van te betalen. Ook is het onduidelijk hoe hoog het bedrag is dat het kabinet daarvoor nodig heeft.

Hij stelt dat ‘het volstrekt begrijpelijk is dat het kabinet tracht mensen met een hoge energierekening en een laag inkomen te compenseren’. ,,Dit is een ongekende schok, je kunt niet verwachten dat mensen dit zelf voor hun rekening nemen.’’

Toch waarschuwt hij ook: ,,Maar zorg ervoor dat de steun gericht, tijdelijk en gefinancierd is.’’ Knot is bang dat de energiecompensatie de schatkist veel te veel geld gaat kosten en er jarenlange bezuinigingen zullen volgen. De DNB-topman waarschuwt dat zo spoedig mogelijk duidelijk moet worden waar die gelden voor de compensatie vandaan komen. ,,We moeten zo snel mogelijk een einde maken aan de open einde-regeling. En we moeten het pakket volgend jaar afschalen tot degenen die het écht nodig hebben’’, betoogt Knot.

Anders wachten ons volgens hem vele jaren van bezuinigingen. Hij wijst erop dat Nederland eind jaren 70 ook meerdere regelingen kende waarvan nog onduidelijk was hoe die kosten gedekt zouden gaan worden. ,,Vanaf 1980 ging de staatsschuld sky high omhoog: die fout moeten we niet nu weer maken.’’ Hij stelt dat we dan weer in een situatie komen 'waarbij de overheidsfinanciën uit de rails lopen’. En dan zijn er misschien weer drie kabinetten-Lubbers nodig om dat te adresseren’’, zegt hij verwijzend naar de periode vanaf 1982. Het kabinet onder leiding van Ruud Lubbers nam destijds de sanering van de overheidsfinanciën krachtig ter hand. Er is toen onder meer bezuinigd op ambtenarensalarissen en uitkeringen. Knot is wel optimistisch gestemd over dat die dekking uiteindelijk gevonden zal vonden. ,,Ik geloof dat wij in Nederland begrijpen dat het geld niet aan de bomen groeit.’’

In de Tweede Kamer is weliswaar genoeg steun voor het prijsplafond van het kabinet om de energiekosten voor huishoudens te drukken. Maar dat die maatregel in potentie maar liefst 40 miljard euro gaat kosten, baart de Kamer ook zorgen. Prille berekeningen wijzen uit dat dit het kabinet mogelijk 23,5 miljard gaat kosten. En als het tegenvalt, zelfs 40,1 miljard. Astronomische bedragen, zo sprak PvdA-Kamerlid Henk Nijboer hier eerder over.

Het is nog steeds onduidelijk hóe het prijsplafond precies betaald gaat worden. Het kabinet hoopt dat de winsten van energieproducenten, die momenteel immers hoog zijn, kunnen worden ‘afgeroomd’. Ongeveer ‘de helft’ van het prijsplafond, zei minister Sigrid Kaag eerder, zou zo betaald moeten kunnen worden. Maar dat was toen het prijsplafond nog de helft ‘goedkoper’ werd ingeschat.

Daarnaast was er al 5,4 miljard euro apart gezet voor verlaging van de energiebelasting, die niet doorgaat. En het kabinet rekent ook op meer inkomsten van belasting aan energiebedrijven én omdat het gas dat het zelf verkoopt een hogere prijs heeft. Komend jaar zou dat samen zeker 4,3 miljard extra moeten opleveren.

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple:

Maar dan blijft er nog een behoorlijke rekening liggen. Ook de VVD ziet dat: ,,Het risico voor de overheidsfinanciën is enorm”, zo sprak VVD-Kamerlid Eelco Heinen. ,,Maar er is geen alternatief. We leggen anders het risico bij huishoudens.”

Het nieuwe plan is aanzienlijk ruimhartiger dan het oorspronkelijke plan dat met Prinsjesdag werd gepresenteerd. Dat plan zou het kabinet naar schatting zo’n 15 miljard euro hebben gekost. Daar komen nu nog vele miljarden bij.

Volgens Knot is er momenteel ‘een periode van ongekende onzekerheid’. ,,We komen uit een pandemie die we nooit eerder zo hadden meegemaakt er komt een oorlog op het Europese continent overheen die we sinds 1945 niet hebben meegemaakt, die zitten niet in onze economische modellen’’, licht hij toe.

Knot stelt dat het ‘steeds waarschijnlijker’ is dat Nederland in een recessie terecht komt. Al vraagt hij zich hardop af hoe erg dat voor Nederland zou zijn, aangezien de Nederlandse economie nu overbelast is. ,,Vergelijk het met een hotel dat stelselmatig meer hotelovernachtingen verkoopt dan het kamers tot beschikking heeft.’’

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: