Activisten bekladden Meisje met de parel in Mauritshuis, schilderij niet beschadigd

De man die zich vastplakte is de bekende Belgische klimaatactivist Wouter M. De man heeft eerder klimaatacties uitgevoerd, onder meer bij de Ronde van Vlaanderen waar hij het parcours op rende tijdens de eindsprint. Ook de twee andere aangehouden personen hebben de Belgische nationaliteit. De verdachten zijn 45, 45 en 42 jaar oud. De mannen zitten vast en worden gehoord. Het is nog onbekend hoelang het drietal vast zal blijven zitten.

De organisatoren van de actie zeggen dat ze dit schilderij hebben uitgezocht om zoveel mogelijk reuring te veroorzaken. Eigenlijk zou het plan geweest zijn om er ook soep tegenaan te gooien.

Op beelden van de actie is te zien hoe Wouter M. zijn hoofd vastplakte aan het glas voor het schilderij. Een ander, volgens een woordvoerder van de actievoerders ene David, goot vervolgens soep over M. heen. Daarna plakte hij zichzelf aan de muur en legde hij hun motieven uit. Hij roept in het Engels: ‘Hoe voelt het om iets moois voor je ogen verwoest te zien worden?’ De derde man die is opgepakt, heeft de actie gefilmd.

In een verklaring laat het Mauritshuis weten dat de ‘Mona Lisa van het Noorden’ niet beschadigd is geraakt door de actie: ‘De staat van het schilderij is door onze restauratoren onderzocht. Gelukkig is het beglaasde meesterwerk niet beschadigd. Kunst is weerloos en het proberen te beschadigen ten bate van welke doeleinde dan ook wijst het Mauritshuis ten zeerste af’.

Het museum laat weten dat het topstuk zo snel mogelijk weer te zien zal zijn. ,,Tot die tijd blijft de zaal gesloten voor publiek.”

Woordvoerder Xavier De Wannemaker van de actievoerders zegt dat Meisje met de parel puur is uitgekozen omdat dit het beroemdste schilderij is dat de activisten konden bedenken, mede dankzij de film die erover is gemaakt. ,,Hoe bekender, hoe meer aandacht.” De actie heeft volgens hem niets met Nederland te maken en ook niet met het Mauritshuis. Van het feit dat het museum in het verleden gesponsord werd door Shell waren ze volgens De Wannemaker ,,niet op de hoogte”. In een persbericht wordt gezegd dat de activisten vinden dat de ernst van de klimaatcrisis dit soort acties rechtvaardigt.

Bij een vergelijkbare actie van de Britse tak van Just Stop Oil werd soep tegen de Zonnebloemen van Vincent van Gogh gegooid. Dat waren de activisten in het Mauritshuis volgens hun woordvoerder aanvankelijk ook van plan. De Wannemaker denkt dat daarvan is afgezien omdat ze ervan uitgingen dat er ook glas voor de lijst zat, in plaats van alleen voor het schilderij. Als er helemaal geen glas voor had gezeten, hadden ze dit werk naar eigen zeggen niet gekozen.

Just Stop Oil laat vanuit Groot-Brittannië weten dat het protest in het Mauritshuis niet rechtstreeks is georganiseerd vanuit de Britse tak. ,,Desalniettemin steunen wij deze actie”, zegt een woordvoerder. ,,Want als we geen einde maken aan de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, dan is er straks niemand op aarde meer over om te genieten van kunst. Dat is ons punt.”

Het Mauritshuis is het eerste Nederlandse museum waar activisten toeslaan. In het Haagse museum hangen talloze topstukken van Hollandse meesters uit de Gouden Eeuw. Onbetwiste topstuk is Vermeers Meisje met de parel. Het werk dateert uit 1666-1667 en is te zien in zaal 15 van het museum. Maar ook Rembrandts’ De anatomische les van Dr Nicolaes Tulp is er tentoongesteld.

Waarom activisten het Mauritshuis hebben uitgekozen is niet helder. Uiteraard kan dat puur vanwege de bekendheid van Vermeers Meisje met de parel zijn. Het werk geldt als één van 's werelds bekendste schilderijen en is daarmee een garantie voor publiciteit. Pikant is echter dat Shell het Haagse museum jarenlang sponsorde. Het olie- en gasconcern doneerde tien jaar geleden 3 miljoen euro voor de verbouwing en uitbreiding ervan.

Ook financierde Shell een onderzoekswerk naar het werk van Hollandse meester Jan Steen. ,,Dat is fantastisch nieuws”, reageerde directeur Emilie Gordenker destijds. In 2018 beëindigde het Mauritshuis het voor zes jaar afgesloten partnerschap met Shell echter. Ook het Van Gogh Museum in Amsterdam verbrak de banden met de oliegigant.

Tot nu toe waren Nederlandse musea nog niet geconfronteerd met dergelijk gooi- en smijtwerk. De meeste kunstwerken in Nederlandse musea zijn echter goed beschermd. Soms zitten schilderijen achter speciaal museumglas, maar niet altijd. Bij het Meisje met de parel is dat dus wel het geval. Onduidelijk is wanneer het glas precies is geplaatst. Anderhalf jaar geleden was de beroemde Vermeer nog onbeschermd.

Duidelijk is dat iedereen in de Nederlandse museumwereld op scherp stond sinds Vincent van Goghs beroemde werk Zonnebloemen op 14 oktober in de Londense National Gallery met soep werd besmeurd. Afgelopen zondag onderging een topwerk van Claude Monet in het Barberini Museum in Potsdam een soortgelijk lot. Klimaatactivisten van de groep Letzte Generation (‘Laatste Generatie’, red) gooiden aardappelpuree tegen het schilderij Les Meules. Daarna lijmden ze zich vast aan de vloer. Het schilderij van de bekende impressionistische meester raakte overigens niet beschadigd, het hing achter glas.

Het Mauritshuis heeft vervolgens maatregelen getroffen, liet woordvoerder René Timmermans gisteren weten. ,,We proberen zo goed mogelijk op de gebeurtenissen te anticiperen. Intern is er druk overleg wat te doen, deze acties maken in ieder geval heel wat los.”