Want de gletsjer is niet meer. En zeker twee Duitse gletsjers zullen de komende jaren dat trieste voorbeeld volgen.
Op de hoogste berg die Duitsland rijk is – de 2692 meter hoge Zugspitze – liggen een handvol gletsjers, waartoe tot voor kort ook de Südliche Schneeferner gerekend mocht worden. Tot voor kort. Want de warme zomer van 2022 was de laatste nagel aan de doodskist van de gletsjer. En, zo liet de Bayerische Akademie der Wissenschaften recent weten, de Südliche Schneeferner is dan ook voorgoed verleden tijd.
Dramatische smelt
Voor glaciologen komt dat niet als een verrassing, zo vertelt dr. Christoph Mayer die vorig jaar al een rapport over de Beierse gletsjers publiceerde, dat de veelzeggende titel ‘Zukunft ohne Eis‘ meekreeg. “We wisten dat de Südliche Schneeferner in de komende jaren zou verdwijnen. Maar deze zomer nam de smelt dramatisch toe.”
Geen beweging meer
Hierdoor nam de dikte van het ijs sterk af. En op sommige plekken is de Südliche Schneeferner nog maar twee meter dik. Mede door die geringe ijsdikte valt niet langer te verwachten dat het resterende ijs nog gaat stromen en daarmee is de gletsjer officieel ‘gletsjer af’. “Om ijs in beweging te brengen, heb je een grote massa nodig én een hellend oppervlak,” legt Mayer uit. “Een dikke ijslaag op een horizontaal oppervlak dat bovendien in een kom ligt, zal niet gaan schuiven. Je hebt namelijk een helling nodig. Maar ook massa. Want hoe dunner de gletsjer, hoe minder massa er stroomafwaarts wordt geduwd en hoe minder beweging je dus krijgt. Een algemene aanname is dat je naast een hellend oppervlak ook zeker 5 tot 10 meter dik ijs nodig hebt om beweging te genereren.”
En over een dergelijke ijsdikte beschikt de Südliche Schneeferner simpelweg niet meer en daarom mag de resterende ijsmassa dus ook geen gletsjer meer genoemd worden. Afgaand op de smelt die we in de afgelopen jaren hebben gezien, is de verwachting overigens dat die resterende passieve ijsmassa ook geen lang leven meer beschoren is. Als de smelt doorzet, kan deze over een jaar of twee volledig verdwenen zijn.
Nog meer verdwijningen op komst
Het komt – gelukkig – niet elke dag voor dat een land een gletsjer kwijtraakt. Maar Duitsland gaat het nog wel vaker meemaken, zo stellen glaciologen. Grote zorgen zijn er daarbij ook met name over gletsjers in de nabijheid van de Südliche Schneeferner. “Er zijn nog twee gletsjers in de Beierse Alpen te vinden die in de komende jaren gaan verdwijnen,” vertelt Mayer aan Scientias.nl. “De Blaueis en de Watzmanngletscher.” En ook de directe buren van de Südliche Schneeferner – de Nördlicher Schneeferner en Höllentalferner – zullen de dans uiteindelijk niet kunnen ontspringen, zo is de verwachting. “De Nördlicher Schneeferner zal vanwege de omvang en de Hollentalferner zal vanwege de locatie (gelegen in een diepe en schaduwrijke vallei) uiteindelijk wel wat langer overleven,” denkt Mayer. “Maar op korte termijn is er geen hoop voor de gletsjers in Beieren.”
Een trieste conclusie. “Het is heel droevig dat de samenleving en politiek ondanks alle waarschuwingen van de afgelopen decennia niet de maatregelen hebben genomen die nodig waren om de opwarming af te remmen,” vindt Mayer. “Nu is het voor veel gletsjers in de Alpen te laat. En als wetenschappers kunnen we nu alleen nog maar onderzoeken hoe de gletsjers smelten en verdwijnen.”
