De zestigjarige Bialiatski is de oprichter van het mensenrechtencentrum Viasna. Hij is een van de belangrijkste tegenstanders van de Belarussische dictator Alexander Lukahshenko. Bialiatski werd meerdere keren opgepakt als gevolg van de harde onderdrukking van tegenstanders van het Belarussische regime. Hij zit op dit moment in de gevangenis voor zijn betrokkenheid bij de grootschalige protesten in 2020.
Bialiatski wordt door het Nobelcomité geprezen omdat hij "zijn leven heeft gewijd aan het bevorderen van democratie en vredige ontwikkeling in zijn thuisland". Volgens het comité hebben de Belarussische autoriteiten hem "herhaaldelijk het zwijgen proberen op te leggen, maar heeft hij daar nooit aan toegegeven in zijn strijd voor mensenrechten en democratie in Belarus".
Het Russische Memorial en het Oekraïense Center for Civil Liberties krijgen als gehele organisatie de prijs toebedeeld. Memorial is de grootste mensenrechtenorganisatie in Rusland. Het doet verslag van de "systematische politieke onderdrukking en schendingen van mensenrechten in Rusland".
Het Center for Civil Liberties werd in 2007 opgericht om mensenrechten en democratie te bevorderen in Oekraïne. De organisatie speelt "een actieve rol in de overgang van Oekraïne naar een volwaardige democratie". Zo heeft het centrum ervoor gezorgd dat Oekraïne zich aansloot bij het Internationale Strafhof in Den Haag.
Met de gezamenlijke winnaars betuigt het Nobelcomité eer aan "voorvechters voor mensenrechten, democratie en een vreedzaam bestaan in buurlanden Belarus, Rusland en Oekraïne". "Door hun voortdurende strijd laten zij zien hoe belangrijk vrede en broederschap tussen landen is, en dat het niet vanzelfsprekend is."
Zelensky, Navalny en Greta Thunberg genoemd als kandidaten
De verwachting was al dat de winnaar van de vredesprijs iets te maken zou hebben met de oorlog in Oekraïne. Onder kanshebbers dit jaar werden onder meer de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, de opgesloten Poetin-criticus Alexei Navalny en de Belarussische oppositieleider Sviatlana Tsikhanouskaya.
Ook de Britse filmmaker David Attenborough en de Zweedse klimaatactivist Greta Thunberg werden genoemd als kandidaten, vanwege de aandacht die zij vestigen op klimaatverandering.
Vorig jaar werd de Nobelprijs voor de Vrede toegekend aan twee journalisten, Maria Ressa uit de Filipijnen en Dmitry Muratov uit Rusland, voor hun "moedige strijd" voor de vrijheid van meningsuiting in hun thuislanden. Onder anderen Barack Obama, Nelson Mandela en de onlangs overleden Michail Gorbatsjov wonnen de prijs eerder.
De Nobelprijs voor de Vrede is de enige die door een Noors instituut wordt toegekend. De overige Nobelprijzen worden door Zweedse comités uitgeloofd.
Winnaars worden aangewezen
Deze week werd elke dag een Nobelprijswinnaar bekendgemaakt. Maandag won de Zweedse onderzoeker Svante Pääbo de Nobelprijs voor de Geneeskunde vanwege zijn sensationele ontdekkingen op het gebied van DNA van uitgestorven mensensoorten.
Dinsdag ging de Nobelprijs voor de Natuurkunde naar drie wetenschappers die baanbrekende ontdekkingen hebben gedaan op het gebied van kwantummechanica. Woensdag deelden drie wetenschappers de Nobelprijs voor de Scheikunde vanwege hun onderzoek naar zogenoemde klikchemie.
Donderdag kreeg de Franse schrijfster Annie Ernaux de Nobelprijs voor de Literatuur, vanwege haar "moed en klinische scherpte". Ernaux schrijft in haar vaak autobiografische boeken over onderwerpen als abortus, Alzheimer, borstkanker, haar familie en de dood.
Het Nobelcomité werkt niet met nominaties. Verschillende Zweedse wetenschappelijke instellingen kiezen de winnaars. De Nobelprijs voor de Vrede wordt toegekend door het Nobelcomité, dat bestaat uit vijf leden van het Noorse parlement.
Volgende week wordt nog de Nobelprijs voor de Economie uitgereikt. Nobelprijswinnaars krijgen een medaille, een diploma en 10 miljoen Zweedse kroon (ruim 920.000 euro). De Nobelprijzen zijn bedacht door de Zweedse chemicus en uitvinder van het dynamiet Alfred Nobel. De eerste prijzen werden in 1901 uitgereikt.
NUjij: Uitgelichte reacties