Als minister voor Klimaat en Energie moet Jetten niet alleen de energiecrisis het hoofd bieden, maar ook oog houden op de klimaatdoelen van 2030 en daarna. Naast zijn eigen portefeuille moet hij erop toezien dat de andere ministeries voldoende doen voor het klimaat. In een interview met NU.nl blikt hij vooruit op de verduurzaming van de landbouw en de luchtvaart. Ook legt hij uit hoe het kabinet wil aansturen op gedragsverandering bij burgers.
U gaat vier keer per jaar in gesprek met uw collega-ministers om te kijken hoe zij het qua klimaatbeleid doen. Hoe gaat dat?
"Dat gaat in hele goede sfeer, er is echt gedrevenheid bij de collega's om hun deel te leveren. Ik heb nog niemand op het matje hoeven roepen om meer tempo te maken."
Als het nu gaat over de verduurzaming van de landbouw, dan gaat het eigenlijk alleen over stikstof. Toch is het voor uw klimaatdoelen ook essentieel dat de veestapel krimpt, omdat die zorgt voor veel uitstoot van CO2 en methaan. Waarom draagt het kabinet dat niet uit?
"Het klopt dat stikstof het overheersende gesprek is. Ik heb zelf een deel van een gesprek met Johan Remkes (stikstofbemiddelaar, red.) bijgewoond. Daar merk je dat het juist gaat over integraal beleid. De stikstofdoelen zijn één ding, maar voor het klimaatbeleid is methaan cruciaal en vanuit het ministerie van I&W (Infrastructuur en Waterstaat, red.) de waterkwaliteit. "
"Misschien dat water en klimaat veel overheersender worden in de uiteindelijke gesprekken die je in de regio's voert met boeren. Gesprekken over wat er waar nog kan en op welke manier."
Ook bij de luchtvaart lijkt klimaatbeleid een beetje via de achterdeur te komen. Rond Schiphol gaat het vooral over stikstof en geluidsoverlast. Wilt u raden hoe vaak uw collega Mark Harbers van I&W het over het klimaat had, toen hij aankondigde dat Schiphol moest gaan krimpen?
[lachend] "Nou, ik heb zo'n vermoeden…"
Nul keer dus. Is dat niet vreemd? U moet uiteindelijk wel controleren of hij zich aan úw klimaatbeleid houdt.
"Ik zal de persconferentie van de heer Harbers de volgende keer extra kritisch bekijken, maar ook daar gaat het gesprek wel goed. Een van de belangrijkste dingen is om de emissieplafonds per luchthaven concreet uit te werken, zodat we kunnen beoordelen of I&W voldoet aan de CO2-reductiedoelen die daar moeten worden gehaald."
Volg onze berichtgeving over het klimaat
Het kabinet heeft het vaak over verduurzaming van de luchtvaart door in te zetten op duurzame luchtvaartbrandstoffen. Deze maand publiceerde het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid een studie waaruit blijkt dat er windparken ter grootte van negen keer de provincie Utrecht nodig zouden zijn om zulke brandstof te maken voor alle internationale lucht- en scheepvaart vanuit Nederland. Moet het dan niet gaan over een landelijke grens op het aantal vluchten?
"Als je de hele wereldwijde luchtvaart wil verduurzamen en je hebt dit soort schaal nodig, dan gaan we dat gewoon niet redden. Dan loop je weer tegen andere grenzen aan. Dat is ook de reden waarom de vliegtickettaks omhooggaat. Om vliegen, zeker op bepaalde afstanden, niet normaal of niet meer de meest logische keuze te laten zijn. Om ervoor te zorgen dat mensen ook betaalbaar met de trein de grens over kunnen, zeker op het Europese continent. Daar begint het allereerst."
Volgens Jetten komen we nu in een "andere fase van klimaatbeleid" terecht. Er komt een "hele grote verbouwing van Nederland" aan, en daarom wil hij "uitdragen waarom we dit nu eigenlijk aan het doen zijn". Daarbij wil de minister vooral ook wijzen op de positieve gevolgen van klimaatbeleid. "Dat het uiteindelijk kan leiden tot prettigere huizen met een lagere energierekening en een fijnere leefomgeving met groen tegen de hitte en om regenwater op te vangen."
Wetenschappers zeggen vaak dat dit kabinet wel ambitieus klimaatbeleid heeft, maar juist niet goed weet uit te leggen waarom het nou eigenlijk nodig is en waar we naartoe gaan.
"Wij hebben zelf nu ook gedragswetenschappers uitgenodigd om te helpen. Hoe gaan we niet alleen maar de technische oplossingen uitleggen, maar vooral ook: hoe maak je nou als samenleving samen die verandering door? Daarom komen er ook een aantal sociale wetenschappers in de klimaatraad die we later dit jaar benoemen."
"Binnen enkele weken start de volgende fase van de Zet de knop om-campagne, over hoe mensen energiebesparende maatregelen kunnen nemen. Nu wil ik ook bredere campagnes gaan voeren over waarom Nederland klimaatneutraal wil worden. Wat levert dat Nederland op en hoe gaan we dat met elkaar doen?"
Gaat het dan bijvoorbeeld ook over minder vlees eten? Uw collega Carola Schouten blokkeerde in 2019 juist een overheidscampagne over dat onderwerp.
"Elke wetenschapper die met klimaat bezig is, zegt dat gedragsverandering de grootste driver kan zijn van CO2-reductie. Ik heb de sterke overtuiging dat heel veel mensen daaraan willen bijdragen, maar niet zo goed weten hoe. Goede voorlichting en informatiecampagnes kunnen mensen helpen. Hoe consumeren we? Wat is ons dieet? Waar komt je kleding vandaan? Daar hebben mensen behoefte aan, zodat ze er zelf naar kunnen handelen."
Komt minder vlees eten als het aan u ligt wel in een overheidscampagne?
"Alles wat wij consumeren heeft effect op het klimaat, dus dan moet je ook op alle thema's mensen informeren over wat je zelf kunt bijdragen aan een beter klimaat."
En minder vliegen? Dat is toch ook lange tijd taboe geweest.
"Ja, maar als zelfs de Ryanair-topman tegenwoordig zegt dat vliegen voor 5 euro niet meer maatschappelijk verantwoord is, dan is er in korte tijd veel veranderd. Dus dat is een klein lichtpuntje uit die sector."