Terwijl bekend basisvoedsel, zoals rijst en sojabonen, onder hogere temperaturen en droogte dreigt te bezwijken, weet de broodboom zich prima te redden.
Tot die conclusie komen Amerikaanse onderzoekers in het blad PLOS Climate. Ze baseren zich op simulaties waarin ze het gebied dat zich leent voor de teelt van broodbomen aan twee verschillende klimaatscenario’s onderwierpen. In het ene scenario stabiliseerde de uitstoot van broeikasgassen (en werd de opwarming van de aarde dus binnen de perken gehouden). En in het tweede (wat minder waarschijnlijke) scenario bleef de uitstoot van broeikasgassen onverminderd hoog. De resultaten zijn hoopgevend. Want in beide scenario’s wordt het gebied waarin broodfruit verbouwd kan worden, nauwelijks kleiner.
Veerkrachtig
“Het verraste ons niet eens zo heel sterk,” zo stelt onderzoeker Lucy Yang, in gesprek met Scientias.nl. “In de gebieden waar broodfruit doorgaans geteeld en gegeten wordt, wordt de broodboom gezien als een zeer veerkrachtige boom, die in staat is om extreme weersomstandigheden te weerstaan. Zelfs in de nasleep van de categorie 5-orkaan Maria in Puerto Rico waren broodbomen naar verluidt onder de laatste nog overeind staande bomen te vinden.” En dus lag het wel in de lijn der verwachtingen dat de boom ook een verandering in klimaat wel aankon. En dat kunnen Yang en collega’s nu bevestigen.
4,5 procent afname
Helemaal ongeschonden komen de broodbomen de verschillende klimaatscenario’s overigens niet door. In sommige gebieden wordt het de boom te heet onder de voeten en zal deze lastiger of zelfs niet langer groeien, zo stellen de onderzoekers. Maar doordat klimaatverandering er gelijktijdig voor zorgt dat de boom in andere (eerder voor de teelt van broodbomen ongeschikte) gebieden kan gaan groeien, neemt het totale potentiële leefgebied van de broodboom zelfs in het slechtste klimaatscenario dat de onderzoekers simuleerden met slechts 4,5 procent af.
Afrika
Eén van de gebieden die door klimaatverandering geschikt aan het worden zijn voor de teelt van broodfruit is Sub-Sahara-Afrika. “Klimatologisch gezien kunnen we reeds broodfruit verbouwen in Sub-Sahara-Afrika,” stelt Yang. “Er is een enorm gebied in Afrika waar broodfruit kan groeien. Broodfruit is daar echter nog geen belangrijk onderdeel van de voedselcultuur. Maar dat is wel aan het veranderen; de teelt van broodfruit wordt steeds verder uitgebreid, met name in Ghana, Oeganda, Tanzania en Kenia.” En hoewel ecologen vaak wat huiverig zijn als het gaat om het introduceren van nieuwe soorten in een gebied, hoeven we ons wat betreft de broodboom weinig zorgen te maken. “De meeste variëteiten van broodfruit zijn zaadloos en de kans dat broodbomen uitgroeien tot een invasieve soort is dan ook (vrijwel) niet aanwezig.”
Voordelen
Op dit moment vinden we de broodboom met name in de tropen; in Zuidoost-Azië en Polynesië. In die gebieden is men al lang en breed vertrouwd met de grote voordelen die de teelt van broodfruit heeft. “Broodbomen kunnen decennialang leven en leveren elk jaar een grote hoeveelheid vruchten,” stelt onderzoeker Nyree Zerega. “In sommige culturen is het zelfs traditie om bij de geboorte van een kind een broodboom te planten en er zo voor te zorgen dat het kind voor de rest van zijn of haar leven over voedsel beschikt.” En zodra zo’n broodboom zich gesetteld heeft, is deze veel beter dan ander basisvoedsel bestand tegen zowel hitte als droogte. En omdat het een vaste plant is, hoeven telers er ook veel minder energie – in de vorm van water en kunstmest bijvoorbeeld – in te stoppen dan bij eenjarige gewassen het geval is. Daarnaast haalt de broodboom – net als andere bomen – ook nog eens CO2 uit de lucht.
En ook indirect kan de boom ons klimaat en milieu goed doen, zo legt Yang uit. “Veel plaatsen waar broodfruit kan groeien, hebben te maken met een grote voedselonzekerheid. Vaak wordt die voedselonzekerheid te lijf gegaan door basisvoedsel, zoals tarwe of rijst, te importeren en dat gaat gepaard met milieuschade en vergroot de CO2-voetafdruk. Met broodfruit kunnen deze gemeenschappen hun voedsel lokaler gaan verbouwen.”
De term broodfruit doet misschien vermoeden dat de in een groene schil gehulde vruchten van de broodboom sappig vruchtvlees herbergen, maar niets is minder waar. “Broodfruit is zetmeelachtig, als een aardappel,” vertelt Zerega aan Scientias.nl. “De meeste mensen eten de vruchten gegaard; hetzij door ze te roosteren, koken of frituren. Maar wanneer ze overrijp zijn, kun je ze ook rauw eten en zijn ze wat zoetig.”
Goed nieuws
Er is dus ook in een warmer wordende wereld een toekomst voor broodfruit. Het is goed nieuws. Zeker als je je realiseert dat de mensheid op dit moment voor haar voedsel sterk afhankelijk is van slechts een klein aantal gewassen, waarvan een deel door klimaatverandering in het nauw komt. Alternatieve gewassen – die het ook in een warmere wereld goed doen – zijn dan ook hard nodig. “Klimaatverandering benadrukt nog eens hoe belangrijk het is dat we de landbouw diversificeren, zodat de wereld voor het voeden van een groot aantal mensen niet langer afhankelijk is van een klein aantal gewassen,” aldus Zerega.
Met de broodboom introduceren Zerega en collega’s een veelbelovend, alternatief en vooral klimaatbestendig basisvoedsel. En daar blijft het mogelijk niet bij. “Er kunnen nog veel meer vergeten en onderbenutte soorten zijn die klimaatbestendiger zijn dan veelvoorkomende basisgewassen,” denkt Yang. “In onze studie lichten we er eentje uit en we hopen dat dat leidt tot meer onderzoek naar deze mogelijk zeer nuttige gewassen.” Want samen kunnen die vergeten en onbenutte soorten ervoor zorgen dat er ook op een warmere aarde genoeg voedsel voorhanden is. “Door de diversiteit en productiviteit van de landbouw te verhogen, hebben we meer opties om eventuele verliezen die de huidige basisgewassen gaan lijden, te compenseren,” besluit Zerega.
