De opvangcrisis kwam deze week tot een nieuw dieptepunt. In Ter Apel is de situatie zo schrijnend dat Artsen zonder Grenzen besloot om af te reizen naar het Groningse aanmeldcentrum.
Het was voor het eerst dat de hulporganisatie, die normaal gesproken actief is in rampgebieden, besloot in Nederland aan het werk te gaan.
Volg de asielcrisis in ons land
Ondertussen werd er in politiek Den Haag de hele week druk overlegd. Niet alleen tussen het kabinet, de veiligheidsregio's, provincies en gemeenten. Ook de coalitiepartijen zaten met elkaar om tafel om tot een oplossing te komen.
De gesprekken hebben geleid tot een pakket aan asielmaatregelen. Zo moet een soort "nummertjessysteem" nieuwe asielzoekers duidelijkheid geven over hun aanmeldprocedure en komt er een extra en grotere opvanglocatie vlak bij Ter Apel die wordt ingericht door Defensie. Ook gaan de 25 veiligheidsregio's elk nog eens 225 noodopvangplekken regelen.
Het zijn vooral lapmiddelen, want eigenlijk moet er ook een einde komen aan de crisisnoodopvang.
12 procent van sociale huurwoningen naar statushouder
Het kabinet heeft na 2015, toen er een recordaantal vluchtelingen naar Nederland kwam, veel azc's gesloten. Nu er sinds het najaar van 2021 weer meer mensen naar Nederland komen, zijn nieuwe locaties niet zomaar te regelen. Gemeenten kunnen in principe niet gedwongen worden, waardoor het COA afhankelijk is van hun bereidheid en onderlinge solidariteit.
Dit najaar stuurt Van der Burg een wet naar de Tweede Kamer waarmee gemeenten wettelijk verplicht worden om een aandeel op zich te nemen. Tot die tijd moet de oplossing vooral gezocht worden aan de kant van de huisvesting van statushouders, waardoor de doorstroming op gang zou moeten komen.
Momenteel verblijven ruim 16.000 statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) nog in een azc. Dit komt omdat er niet genoeg woningen zijn. Gemeenten moeten elk half jaar een bepaald aantal statushouders huisvesten, maar veel hebben dat nog niet voor elkaar gekregen.
Toch heeft het kabinet nu met gemeenten afgesproken dat ze nog dit jaar twintigduizend statushouders huisvesten. Hierdoor zal de komende tijd zo'n 12 procent van alle sociale huurwoningen naar deze groep gaan. Normaal gesproken ligt dit percentage tussen de 5 en 10 procent. Daarnaast moeten er sneller en meer flexwoningen worden gerealiseerd.
Er wacht de gemeenten dus een zware opgave en de vraag is vooral of het plan dit keer wel zal slagen. Eind juni vroeg het kabinet ook al eens om versneld 7.500 statushouders te huisvesten, maar dit is nog steeds niet gelukt.
Kabinet trekt portemonnee en komt gemeenten tegemoet
Desondanks is Van der Burg ervan overtuigd dat de gemeenten de afspraken nu zullen nakomen. Het kabinet trekt namelijk in ruil de portemonnee: 730 miljoen euro moet een einde maken aan de opvangcrisis. Het geld gaat onder meer naar veiligheidsregio's voor het realiseren van noodopvang, de bouw van flexwoningen, het openen van extra opvanglocaties en de aanpak van overlastgevers.
Ook komt het kabinet de gemeenten tegemoet door het aantal nieuwe asielzoekers dat naar Nederland komt tijdelijk te beperken. Zo komen voorlopig alleen statushouders die een woning hebben in aanmerking voor gezinshereniging. Ook stopt Nederland tijdelijk met het uitvoeren van de Turkije-deal, die asielzoekers over de EU verdeelt.
Alle maatregelen bij elkaar moeten een einde maken aan de opvangcrisis. Hoewel de komende maanden nog moet blijken of dat inderdaad het geval is, lijkt het er in ieder geval op dat het kabinet en de gemeenten niet meer lijnrecht tegenover elkaar staan.
"Het asielbeleid is ingestort en er moet wat gebeuren. Van het kabinet verwachten we nog steeds een langetermijnvisie op de asielopvang, maar ondertussen werken de gemeenten mee aan verbetering van de omstandigheden", reageerde de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls vrijdagavond. Hij is de voorzitter van het veiligheidsberaad waarin alle veiligheidsregio's vertegenwoordigd zijn.
Op deze langetermijnvisie moeten de burgemeesters nog een paar maanden wachten. Het kabinet zal dit najaar met een opzet komen voor een "fundamentele heroriëntatie op het huidige asielbeleid en de inrichting van het asielstelsel".
NUjij: Uitgelichte reacties