De asielcrisis escaleert en zet het kabinet onder nog grotere druk

‘On-Nederlandse taferelen’ spelen zich volgens velen af aan de hekken van het aanmeldcentrum in Ter Apel, waar asielzoekers onder erbarmelijke omstandigheden verblijven. Maar de problemen spelen inmiddels zo lang en blijken zo hardnekkig, dat ook deze situatie nu in feite ‘Nederlands’ is: onderdeel geworden van het ontspoorde asielbeleid in eigen land.

Donderdag arriveerde Artsen zonder Grenzen (AzG) in Ter Apel, de internationale hulporganisatie die normaal gesproken te hulp schiet bij een humanitaire crisis in landen als Afghanistan, Jemen en Syrië. Medewerkers van AzG stuitten op een ‘mensonwaardige situatie’, waar honderden asielzoekers zijn aangewezen op enkele smerige wc’s, mensen met huidziekten rondlopen en zwangere vrouwen en kinderen de nachten buiten moeten doorbrengen.

Directeur Judith Sargentini van AzG-Nederland zegt vandaag in een interview met deze krant: “Dit is geen vluchtelingencrisis, het is een beleidscrisis.” Waarmee ze impliciet met de beschuldigende vinger wijst naar de politiek, in het bijzonder naar staatssecretaris van asielzaken Eric van der Burg, en naar weigerachtige gemeenten.

Al een maand geen insuline

De druk op het kabinet om met oplossingen te komen neemt met het uur toe, zeker nu de omstandigheden in Ter Apel onbeheersbaar dreigen te worden. Artsen zonder Grenzen heeft donderdagmiddag twee mannen met spoed naar het ziekenhuis gestuurd, een van hen vanwege een acute hartaanval. De ander heeft diabetes en kreeg al een maand geen insuline. Een dag eerder overleed een drie maanden oude baby die in een sporthal naast het aanmeldcentrum verbleef. Twee inspectiediensten doen hier momenteel onderzoek naar.

Dit sterfgeval was zelfs aanleiding voor de Europese Commissie om zich gisterenavond uit te spreken over de problemen in Ter Apel. De commissie, die doorgaans terughoudend is waar het gaat om het asielbeleid van de lidstaten, verwacht dat Nederland grondig onderzoekt hoe dit heeft kunnen gebeuren, om herhaling te voorkomen. “We herinneren aan het fundamentele belang om te verzekeren dat alle maatregelen worden genomen om zulke tragedies te voorkomen”, aldus een woordvoerder.

Van der Burg probeert al maanden om voldoende opvanglocaties te vinden, maar vooralsnog zonder veel succes. Gemeenten staan niet in de rij om asielzoekers op te vangen, tot frustratie van de staatssecretaris. Van der Burg erkende donderdag dat het dwingen van gemeenten, zoals in Albergen gebeurt, niet de oplossing is. “Met dwang schieten we op dit moment niets op, dan duurt het maanden voordat er iets mogelijk is.” Opnieuw doet hij een, haast wanhopige, oproep aan gemeenten om locaties beschikbaar te stellen. “Hotel, sporthal, evenementenhal. Alles is goed.”

Achter de schermen overlegt de staatssecretaris koortsachtig met gemeenten en Veiligheidsregio’s over manieren om in ieder geval de acute crisis in Ter Apel op te lossen. Het kabinet hoopt daar vrijdag in de ministerraad besluiten over te kunnen nemen. De burgemeester van Groningen en hoofd van de Veiligheidsregio Koen Schuiling eist dat het terrein voor het aanmeldcentrum vrijdag leeg is en dat niemand meer buiten hoeft te slapen.

‘De migratie moet omlaag’

Ondertussen wordt er ook tussen coalitiepartijen overlegd over maatregelen. VVD en CDA willen bijvoorbeeld minder nieuwkomers in Nederland. “De migratie moet omlaag”, zei Wopke Hoekstra onlangs in het veelbesproken interview met het AD. Binnen de VVD klinkt steeds luider de roep om een ‘asielstop’, wat juridisch niet mogelijk is. Het is nog onduidelijk of dit coalitieoverleg echt iets oplevert.

De staatssecretaris kijkt op dit moment vooral naar gemeenten. De burgemeesters van Velsen en Hengelo roepen de collega’s op te hulp te schieten: “Deze crisis vraagt van bestuurders om creatief te zijn en lef te tonen. De basishouding moet zijn: we gaan dit oplossen”, zegt Frank Dales (Velsen). Ook de rooms-katholieke en de Protestantse Kerk in Nederland roeren zich. “Niemand mag meer wegkijken, dit is godgeklaagd”, zegt René de Reuver, topman bij de PKN, vandaag in Trouw.

Dat de situatie in Ter Apel onhoudbaar is, klonk gisterenavond ook uit de kelen van enkele honderden demonstranten uit dat dorp en de (wijde) omgeving. Ze trokken met spandoeken met teksten als ‘Wij zijn de overlast meer dan zat’ naar het aanmeldcentrum, waar de politie hen tegenhield. Ondertussen maakten, voor de derde nacht op rij, meer dan 700 asielzoekers zich op voor een nacht buiten.

De Tilburgse burgemeester Theo Weterings verwacht dat een oplossing op handen is, zo zei hij donderdagavond na een vergadering met alle voorzitters van de veiligheidsregio's in Nieuwsuur. De burgemeesters zijn volgens hem dichtbij een akkoord met het kabinet, dat moet zorgen voor een structureel antwoord op de asielproblemen en een oplossing voor de situatie in Ter Apel op korte termijn. Weterings verwacht dat de inhoud vrijdag naar buiten komt na het kabinetsberaad - als het kabinet er tenminste mee instemt.

Lees ook:

Artsen zonder Grenzen naar Ter Apel. ‘Dit is geen vluchtelingencrisis, het is een beleidscrisis’

Artsen zonder Grenzen (AzG) verleent vanaf donderdag medische en psychologische zorg aan asielzoekers buiten de poort van het aanmeldcentrum in Ter Apel. Het is de eerste keer dat AzG medische hulp biedt in Nederland.

Burgemeesters tegen collega’s over de crisis in Ter Apel: We moeten dit samen oplossen!

Om de crisis in Ter Apel het hoofd te bieden is lef nodig van bestuurders, vinden de burgemeesters van Velsen en Hengelo. ‘Als iedereen het probleem naar de buurman doorschuift komt er nooit een oplossing.’