‘Ze kan Donald Trump het leven nog flink zuur maken’: Liz Cheneys rol is ondanks verlies nog niet uitgespeeld

Waarom is haar verlies zo relevant?

“Liz Cheney vertegenwoordigde een gematigde vleugel van de partij die vond dat oud-president Trump de waarden van de partij en het land heeft verraden. De dochter van voormalig vicepresident Dick Cheney was één van de tien Republikeinse Afgevaardigden die destijds voor zijn afzettingsprocedure stemde. Daarvan blijven er na de voorverkiezingen nu nog maar twee over. Ze zetelde ook als één van de twee enige Republikeinen in de onderzoekscommissie die hoorzittingen voert naar de bestorming van Capitol Hill, op 6 januari 2021. Haar gedwongen vertrek is dus zeer betekenisvol.”

Van wie en waarom verloor ze?

“Cheney werd in haar staat Wyoming met ruime meerderheid verslaan in een Republikeinse voorverkiezing, waar partijleden mogen beslissen wie er tijdens de komende midtermverkiezingen van 8 november op het stembiljet mag staan voor een Huis-zetel. Ze verloor met meer dan 30 procent verschil van Harriet Hageman, een tegenkandidate die won omdat ze was aangeduid door oud-president Donald Trump die onder de kiezers in de staat nog steeds bijzonder populair is.

“Hoezeer Trump de kiezers er nog kon bespelen blijkt uit Cheneys vorig resultaat in de staat. Twee jaar geleden won ze een gelijkaardige voorverkiezing nog met 73 procent. In deze campagne was al snel duidelijk dat ze het onderspit zou delven. Ze deed zelfs een oproep aan Democraten om voor haar te stemmen, wat ook gebeurde, maar die partij telt te weinig leden in deze conservatieve kieskring.”

Wat betekent dit nu voor het 6-januari-onderzoek?

“Het onderzoek naar de bestorming van Capitol Hill loopt de komende maanden nog door tot het nieuwe Congres wordt geïnstalleerd op 3 januari volgend jaar. Cheney blijft die tijd nog zetelen als vicevoorzitter van het panel en kan in die hoedanigheid oud-president Trump het leven nog flink zuur maken. Ze zal extra gemotiveerd zijn om zich in de zaak vast te bijten.”

Wat zegt haar verlies in deze voorverkiezing over de Amerikaanse politiek en de Republikeinse partij vandaag?

“Na haar verlies mogen we de Republikeinse partij nu echt wel de Trump-partij noemen. De oud-president heeft in de voorverkiezingen voor deze midterms zijn macht over de partij nog uitgebreid. Dat is historisch, omdat de Republikeinen als Grand Old Party (GOP) vroeger altijd een brede basis hadden met verschillende stromingen – van een rechtsliberale zakenvleugel tot een christelijk-conservatieve vleugel, van libertairen tot neoconservatieven. Trump laat nu zijn rechtspopulistische strekking domineren op de stembiljetten van november.

“Illustratief is hoe in Alaska ook oud-gouverneur Sarah Palin aan haar terugkeer mag werken door een gooi te doen naar een Huis-zetel. Zij was onder president Obama (2008-2016) bij de Republikeinse oppositie het boegbeeld van de reactionair-rechtse Tea Party-strekking, die Trump recupereerde in 2016.

“In de Senaat zijn er wel nog meer schakeringen onder de leden maar Trumps invloed reikt intussen ook daar zo ver dat veel senatoren verkiezen te zwijgen. Trump heeft Cheneys uitgelokte val immers ook gebruikt om intern angst te zaaien. ‘Kijk eens wat er gebeurt als je tegen me ingaat’, lijkt hij te zeggen.”

Hoe reageert Cheney?

“In een gepassioneerde toespraak toonde ze zich trots dat ze bij haar overtuigingen blijft. ‘Ik had me kunnen laten herverkiezen als ik Trumps leugen over de (‘gestolen’, red.) verkiezingen van 2020 had gevolgd. Ik had zijn voortdurende pogingen moeten steunen om ons democratisch systeem te ontmantelen en de fundamenten van onze republiek aan te vallen. Dat was een pad dat ik niet kon en wou nemen.”

Verdwijnt Cheney nu van het toneel of zien we haar nog terug?

“Begin volgend jaar zal ze geen Huis-zetel meer hebben maar haar vertrek zal tijdelijk zijn. Haar rol in de nationale politiek is zeker niet uitgespeeld. Ik vond het opmerkelijk dat ze zich in haar toespraak duidelijk richtte tot een nationaal publiek en niet alleen tot haar oud-partijgenoten, wat ze ook al deed in de 6-januarihoorzittingen. Ze citeerde Martin Luther King, die ooit – en ik parafraseer haar – zei dat “de lange boog van de geschiedenis buigt naar gerechtigheid en vrijheid, maar je de geschiedenis dan wel zelf moet ombuigen”. Daarmee spreekt ze naast Republikeinen van de oude stempel ongetwijfeld ook Democraten en onafhankelijke kiezers aan.

“Misschien keert ze zelfs al terug als Republikeinse presidentskandidate in de voorverkiezingen van 2024. Dan kan ze zich richten tot niet-Trump-gezinde Republikeinen. Ze zou ook als onafhankelijke kandidate een groot potentieel hebben om ‘Nevertrump’-Republikeinen te werven, en het klassieke Republikeinse speelveld te verdelen. Of stapt ze plots over naar de Democraten? Niets valt uit te sluiten.

“Ze probeerde alvast kiezers over de partijgrenzen voor zich te winnen door te appeleren aan oud-generaal Ulysses S. Grant om te strijden voor de ziel van hun partij. Ze verwees naar een beslissende slag in de burgeroorlog die hij won door niet op te geven. ‘De moed van generaal Grant en president Abraham Lincoln, en deze van mijn overgrootouders, redden onze vrijheid en unie’, zei ze. ‘Als we goed luisteren dan spreken ze tot ons doorheen generaties. We mogen niet zomaar verkwanselen waar zovelen voor streden en voor stierven’. Dit zijn wervende uitspraken al kunnen ze ook een boemerangeffect hebben. Ook Trumps aanhang vist tegenwoordig graag de ‘heroïsche’ retoriek van de burgeroorlog op.

“De VS moeten oppassen om niet aan beide zijden in een opbod terecht te komen van ronkende uitspraken over oude veldslagen, die door heetgebakerden aangegrepen kunnen worden als excuus voor nieuw geweld tussen burgers.”