Wrevel in de coalitie over gemorrel aan stikstofdoelen

VVD, CDA en ChristenUnie zoeken de randen op van de coalitieafspraken over stikstof, in een poging zich niet geheel te vervreemden van hun boerenachterbannen. Daarmee spelen ze hoog spel, in de coalitie en in het explosieve stikstofdossier.

Vaak gaan de vragen die Kamerleden indienen voor schriftelijke overleggen met het kabinet ongemerkt voorbij, maar de landbouwwoordvoerders van de drie coalitiefracties besloten woensdag midden in het reces hun kritische aanmerkingen te delen op Twitter. Ze vragen zich af waarom het kabinet aanstuurt op een ammoniakreductie van 39 kiloton, terwijl 30 kiloton mogelijk voldoende is om de wettelijke halvering van de stikstofuitstoot in 2030 te behalen.

“Waarom is, terwijl er (...) zoveel goede argumenten waren voor de 30 kiloton-benadering, dan toch gekozen voor een emissiereductie voor ammoniak in de veehouderij met 39 kiloton?”, vraagt ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis zich af. Volgens VVD’er Thom van Campen ligt het getal dat het kabinet nastreeft waarschijnlijk “boven hetgeen wat nodig is om aan het wettelijke doel te voldoen”. Kortom: het kabinet zou best minder kunnen doen, om het wettelijke doel te halen.

Meningsverschil over stikstofbeleid 

Daarbij vertellen de Kamerleden slechts het halve verhaal. De genoemde percentages komen namelijk uit documenten uit de kabinetsformatie, die onlangs met de Tweede Kamer zijn gedeeld. Daaruit blijkt een meningsverschil over het stikstofbeleid tussen het ministerie van landbouw en het ministerie van financiën. Landbouw wil geen boeren gedwongen uitkopen. Voor Financiën is dit geen taboe, omdat dit een stuk goedkoper is.

Uit die documenten blijkt dat het halen van de stikstofdoelen met een ammoniakreductie van 30 kiloton best haalbaar is, mits het kabinet gericht grote veehouderijen nabij kwetsbare natuurgebieden uitkoopt. Maar dergelijke dwang, die de woede op het platteland mogelijk alleen maar aanjaagt, willen VVD, CDA en ChristenUnie niet. Minister Christianne van der Wal (stikstof en natuur) legde eerder in de Tweede Kamer al uit dat, om de stikstofpijn te spreiden over het hele land, je heel wat meer en kostbaardere maatregelen moet treffen, dan wanneer bij het gericht uitkopen van boeren.

De kritiek van de drie fracties is dan ook met name een politiek signaal, nu het stikstofdossier muurvast zit en het eerste overleg tussen boeren en kabinet van vorige week geen oplossingen heeft opgeleverd. Volgens VVD, CDA en CU valt wel degelijk over de doelen te praten, iets wat de boeren graag willen, maar het kabinet absoluut niet.

Beloning voor wetsovertredingen

Dat is een riskante strategie. Het kan radicale boeren het idee geven dat intimiderende protesten en bedreigingen lonen. De afgelopen weken staken boeren hooibalen in de brand op de snelweg en kregen politici huisbezoeken en bedreigingen van boeren. Radicale boeren kunnen het signaal van de drie partijen opvatten als een beloning voor hun wetsovertredingen.

Bovendien leidt de opstelling van de drie partijen tot gerommel in de coalitie. Voor D66 zijn de stikstofdoelen heilig. Volgens D66-Kamerlid Tjeerd de Groot is het essentieel dat het kabinet voor de 40 kiloton stikstofreductie gaat, omdat daarmee de doelen uit het regeerakkoord gehaald worden. “De reden dat Nederland op slot zit, is omdat partijen altijd de neiging hebben gehad om de randen op te blijven zoeken. Daarom zitten we nu in de penarie.”

Volgens De Groot zwichten de andere partijen voor de druk van boze boeren en grote voederbedrijven. “Het is zaak de rug recht te houden. Ik zal de andere partijen aan de coalitieafspraken houden. Elke suggestie dat je kunt marchanderen met de doelen, daar hebben de natuur en Nederland niets aan.”

Lees ook:

Wantrouwen boeren tekent eerste gesprek om uit stikstofimpasse te komen

Tijdens het eerste overleg met boze boeren deed het kabinet enkele toezeggingen. Die kwamen vooral neer op: we leggen het nog eens goed uit. De boeren zijn niet enthousiast.