Een beperking van maatwerk bij hypotheken is problematisch, zegt Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis.

,,Net na de kredietcrisis die begon in 2008, kwamen er heel strenge hypotheekregels. Veel mensen die eigenlijk best wel de hypotheeklasten konden betalen, kwamen niet in aanmerking. Daar is een aantal jaar geleden verandering in gekomen. Toen is het gezond verstand weer een rol gaan spelen. We moeten niet terug naar die oude situatie.’’

Tienduizenden maatwerkaanvragen

Zo’n 5 tot 10 procent van de hypotheekaanvragen wordt met maatwerk aangevraagd, schat een woordvoerder van Van Bruggen Advies. Met jaarlijks zo’n 350.000 hypotheekaanvragen gaat het dus om tienduizenden maatwerkaanvragen. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die na een scheiding in het eigen huis willen blijven wonen, of van wie de inkomsten na pensionering lager uitvallen dan verwacht.

AFM wil strengere regels

De regels voor dit maatwerk moeten worden aangescherpt, zo schrijft toezichthouder AFM in een brief aan de geldverstrekkers. In reactie hierop heeft een aantal geldverstrekkers de mogelijkheden voor maatwerk beperkt, zo melden hypotheekadviseurs. ,,Wij zijn bang dat meer geldverstrekkers volgen’’’, aldus een woordvoerder van Van Bruggen Adviesgroep.

Overkreditering voorkomen

De AFM schrijft in haar brief dat ze ’begrijpt dat maatwerk is bedoeld voor afwijkende klantsituaties’, maar ’tegelijkertijd dienen de criteria dusdanig concreet te zijn dat ze overcreditering kunnen voorkomen’. De krapte op de woningmarkt kan er volgens de AFM voor zorgen dat consumenten eerder de grenzen van de leennormen opzoeken.

‘Maatwerk niet afschaffen’

Adfiz, de brancheorganisatie voor financieel adviseurs, noemt het belangrijk dat de regels aangescherpt worden, maar, zo zegt een woordvoerder: ,,Dit mag er niet toe leiden dat hypotheekverstrekkers de mogelijkheid om maatwerkoffertes uit te brengen, opschorten of zelfs afschaffen. Dit zou betekenen dat groepen die vaak toch al lastig aan een huis kunnen komen, zoals jongeren, ouderen, duurhuurders of mensen die te maken hebben met relatiebeëindiging, mogelijk geen hypotheek kunnen afsluiten. En dat kan nooit de bedoeling zijn.’’

Wel of geen uitweg

Volgens Marisa Lodewijks, algemeen directeur van onder meer de Hypotheekshop, hebben onder meer Rabobank en Aegon de maatwerkverzoeken per direct stopgezet. Een woordvoerder van Aegon bevestigt dat het de mogelijkheden waarbij met behulp van explain (toelichting) een hypotheek wordt aangevraagd, heeft aangescherpt.

,,Wij bieden nog wel die optie, maar hebben daarbij nu duidelijk aangegeven aan adviseurs voor welke doelgroepen dit nog kan. Zo houden we voor duurhuurders – mensen die kunnen aantonen dat ze gedurende langere tijd een hoge huur konden betalen en daarom ook hun hypotheeklasten zouden kunnen betalen – en senioren met een tijdelijk AOW-gat die later weer meer pensioen krijgen, de mogelijkheid open.’’ Voor andere groepen biedt zo’n toelichting geen uitweg meer, bevestigt hij.

‘Rabo scherpt beleid aan’

Ook een woordvoerder van de Rabobank laat weten dat de bank ’al geruime tijd bezig is met het aanscherpen van het beleid’. Als gevolg daarvan zijn ’specifieke hypotheekproducten tijdelijk niet beschikbaar’, zo laat hij weten. ,,Het overgrote deel van onze dienstverlening is gewoon beschikbaar en hypotheekaanvragen worden gewoon behandeld’’, zo zegt hij.

Afbreukrisico

André de la Porte snapt dat geldverstrekkers niet staan te springen om maatwerkhypotheken te leveren. ,,Maatwerk kost veel tijd. Naast het reguliere rekenwerk, moet een adviseur ook een argumentatie op papier zetten. Dat kost mankracht. Bovendien kennen explain-hypotheken een hoog afbreukrisico. Als er iets mis gaat bij de klant en hij kan zijn betaalverplichting niet nakomen, wordt heel goed gekeken naar al het papierwerk dat bij de aanvraag is ingeleverd. De ’niets aan de hand’-klanten zijn een stuk aantrekkelijker.’’

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Van Bruggen Advies hoopt dat de geldverstrekkers die in het verleden maatwerkoplossingen boden dit weer gaan doen. ,,Het is een maatschappelijke verantwoordelijkheid van geldverstrekkers om voor kwetsbare groepen maatwerkbeleid te hebben, uiteraard met dusdanige waarborgen dat dit niet tot onverantwoorde hypotheken leidt’’, aldus de woordvoerder.