Rusland schiet nog dagelijks raketten de stad in - en dus is de fototentoonstelling in een diepe kelder in het centrum van Kharkiv. Kunstenaar 'Goopsik', een alias van Andrii Hupsa (28), loopt langs zijn werken. Het zijn veelal fotobewerkingen van gebouwen: op een helft hoe het er ooit uitzag en op de andere helft wat de oorlog ermee deed.
Tussen al die foto's van gebouwen hangt ook een voor-en-nafoto van een mens: het is president Zelensky. Wat ziet Goopsik daarop? "Voor de oorlog een stuk minder zelfvertrouwen, niet goed weten wat je wilt doen. Daarna een soort gevechtsstemming." Ook valt de vermoeidheid en veroudering op in het 'na'-gedeelte.
Volg de verhalen van Hans Jaap
Goopsik vindt dat zijn werk wel wat verschilt van de voor-en-nabeelden uit Oekraïne die sommige journalistieke media laten zien. "Ik ben geen journalist, want ik verander dingen aan de werkelijkheid." Zo zijn er foto's waarin hij een beeld uit de Tweede Wereldoorlog samenvoegt met een foto van deze oorlog. Ook laat hij zien hoe een kapotte flat in Mariupol er na wederopbouw anders uit zou kunnen zien. "Ik probeer ook hoop te bieden", zegt hij.
Persoonlijke ontwikkeling in oorlog
Goopsik was voor de oorlog bezig met een project waarbij hij oude vervallen Sovjetstadjes omtoverde in moderne oorden. "Zo ben ik op het idee gekomen om iets met de oorlog te doen. Overigens heb ik ooit ook Tsjernobyl getoond, zoals het er zonder ramp had uitgezien."
Hoe zou trouwens een foto van hemzelf eruitzien in vergelijking met voor de oorlog? "Een van mijn volgers op sociale media zei dat ik er nu anders uitzie. Ook al verwoest oorlog al je plannen, ik denk dat ik gek genoeg toch meer zelfvertrouwen heb gekregen. Ik heb bovendien nu betere communicatievaardigheden en ben meer flexibel."
Dus oorlog geeft je ook iets positiefs? "Ik zou dat zo niet willen zeggen, maar zonder de oorlog, had ik mijzelf niet zo ontwikkeld."
Intenser leven
De vraag hoe mensen door de oorlog zijn veranderd, leg ik ook voor aan een aantal andere inwoners van Kharkiv.
Als de dood steeds dichtbij is, word je er ook een soort vrienden mee. Je gaat voluit leven.
Roman Harbar (28) zegt: "Ik leef intenser. Als ik nu met vrienden afspreek in een bar, gaat het niet om het drinken, maar om kracht te vinden om verder te gaan. Alles is puur en oprecht. De eerste paar dagen van de oorlog was ik kapot, maar daarna had ik ineens heel veel energie. De levensenergie van je hele leven wordt naar voren gehaald, want je kunt misschien doodgaan."
Hij denkt dat iets positiefs vinden in de oorlog de enige manier is om ermee om te gaan. "Als je je op het slechte concentreert, ben je na twee dagen uitgeput."
Ook constateert Roman dat de Oekraïners door de oorlog minder individualistisch zijn, meer verenigd.
Families bij elkaar op schoot
Julia Voitsekhovskoya (29) denkt dat je van haar drie foto's naast elkaar zou moeten leggen om te zien hoe ze is veranderd. "Eén uit 2014, want toen de oorlog in het oosten begon, woonde ik nog daar. Een van na 2014 en een uit 2022."
Julia blijkt voor 100 procent Russisch, maar ziet als belangrijkste verandering dat ze zich steeds minder zo voelt. "Ik woonde in Rusland tot 2013, maar leerde een Oekraïner kennen en verhuisde naar Donetsk." Daar begon in 2014 de oorlog en toen verhuisde ze naar Kharkiv. Ze is nu bezig om de Oekraïense nationaliteit te krijgen.
Julia: "Als de dood steeds dichtbij is, word je er ook een soort vrienden mee. Je gaat voluit leven. Als je koffie drinkt, proef je die veel beter, want het kan je laatste zijn. Als je met vrienden bent, zit niemand te zombie-scrollen op een mobiele telefoon. Je wilt bewust met elkaar bezig zijn."
Ze denkt wel dat het saamhorigheidsgevoel dat er nu vaak is na de oorlog weer zal verdwijnen. "Maar het is niet erg als dat wat vermindert. Je hebt toch je privéruimte nodig. Nu zitten vaak allemaal families bij elkaar op schoot. "
Scherven oprapen
Julia lacht. "Wat ook is veranderd: appartementen met heel grote ramen worden in Kharkiv met alle bommen ook steeds goedkoper."
Ligt hierin misschien een opdracht voor Goopsik, als hij wil laten zien hoe het leven er na de oorlog uit gaat zien? "Ik betwijfel of we die kant op gaan. Ook als ramen kleiner zijn, zullen ze nog steeds voor rondvliegend glas zorgen."
Maar uiteindelijk hoopt iedereen in Kharkiv dat als de oorlog ooit stopt er een akkoord ligt dat geen ruimte laat voor nieuwe explosies. De inwoners van Kharkiv hebben wel genoeg bommen en raketten gezien.
NUjij: Uitgelichte reacties