"Het roept bij andere mensen de reactie op: wij kunnen ons nu ook dingen permitteren die haaks staan op wat we in het recht hebben afgesproken", constateert Jan Brouwer, hoogleraar-directeur van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid.
Daarom is het volgens hem zaak om "paal en perk" te stellen aan de protestacties. "Anders gaat het verder escaleren."
Ingrijpen is niet zo makkelijk. Iets wat bijvoorbeeld onlangs wel gebeurde toen klimaatactivisten op de A12 zaten en zo de snelweg blokkeerden.
"Fysiek gezien zijn de boeren in de meerderheid. Ze hebben meer paardenkracht", legt Brouwer uit.
De-escalatie betekent niet niks doen
Dat erkende politiechef Willem Woelders donderdagavond ook bij talkshow Op1. De blokkades komen onverwacht op plekken die vooraf niet bekend zijn. Daar komen een paar agenten op af en die blijken dan niet veel te kunnen, behalve het gesprek aan te gaan.
'Er staat geen bordje bij wie het heeft gedaan.'
Op de achtergrond is er volgens hem dan overleg over hoe te handhaven. Maar de politie Midden-Nederland zei woensdag ook nergens ter plaatse te zijn "omdat daar geen noodzaak voor is". Daders achterhalen leek volgens een woordvoerder ook onwaarschijnlijk, "omdat er geen bordje bij staat wie het heeft gedaan".
De politie kiest er vaak ook bewust voor om de-escalerend op te treden. Dat doen ze voor hun eigen veiligheid, maar ook voor automobilisten die achter zo'n blokkade staan, zei minister Yesilgöz van Justitie in juni. Toch knalden meerdere automobilisten op blokkades, waarbij gelukkig geen gewonden vielen.
Uiteindelijk wordt er volgens de minister alles aan gedaan om achteraf de daders te vinden en die te straffen.
Veel ligt op het bordje van lokaal bestuur
Wel komt daarbij veel te liggen op het bordje van het lokale bestuur. De stikstofplannen - waar de protesten uiteindelijk om draaien - komen van de landelijke politiek. Ook al werkt het kabinet op de achtergrond door, doordat het reces is lijkt het op wat Tweetjes na stil vanuit Den Haag. Premier Mark Rutte schreef dat de "levensgevaarlijke acties moeten stoppen", maar indruk maakten zijn woorden niet.
Het besluit hoe om te gaan met een trekkerblokkade ligt bij de burgemeester en de lokale politie. Dat geldt ook voor het al dan niet weghalen van de omgekeerde vlaggen. Ze hangen door heel het land aan lantaarnpalen en verkeersborden en kunnen een gevaar zijn voor de verkeersveiligheid.
Sommige gemeenten wilden de vlaggen weghalen, maar zijn daarmee gestopt vanwege intimidaties door boeren.
"Het kabinet zal een duidelijk standpunt in moeten nemen", zei terrorismedeskundige Jelle van Buuren donderdag in de Volkskrant. Hij noemt de reactie vanuit Den Haag tot nu toe "heel onduidelijk".
De blauw-wit-rood gekleurde straten worden door sommige burgers als intimiderend ervaren. Maar de landelijke politiek blijft naar het lokale bestuur wijzen.
Politiechef 'hoopvol' over aanhoudingen
Over dat de komende tijd verdachten worden aangehouden, is politiechef Woelders "hoopvol, maar het kost enorm veel tijd".
Dat komt ook doordat bij de afvaldumpingen en brandstichtingen op de snelwegen geen daders meer aanwezig waren. Camerabeelden van de snelweg kunnen alleen live bekeken worden en dat maakt het extra lastig om achteraf daders op te sporen. "We gaan wel aan de politiek voorleggen om daar achteraf in te kunnen rechercheren", aldus Woelders.
Het Openbaar Ministerie (OM) maakte afgelopen vrijdag bekend de camera's van Rijkswaterstaat voortaan te gaan gebruiken om mogelijke overtredingen bij boerenprotesten te gaan onderzoeken, samen met de politie.
De vraag is waarom de politie niet al eerder live meekeek met de beelden van de snelwegen. Rijkswaterstaat deelt geregeld beelden van dieren op de weg of van een ongeluk. Dan moest het ook mogelijk zijn om een trekker die afval dumpte te zien.
Als de daders gevonden worden, hangen hen fikse gevangenisstraffen boven het hoofd, zegt Woelders. "Op het storten van asbest en brandstichting staat twaalf jaar gevangenisstraf."
Hoogleraar Brouwer vindt het heel belangrijk dat er uiteindelijk aanhoudingen volgen en daders worden gestraft. "Als overheid moet je consequent zijn en laten zien dat we in een rechtsstaat leven en dat ook boeren zich aan het recht moeten houden. Anders gaan mensen het recht in eigen hand nemen."
NUjij: Uitgelichte reacties