Gaat de tomaat de banaan redden?
Hij wordt al jaren met uitsterven bedreigd: de banaan. Agressieve schimmelziektes zorgen ervoor dat steeds meer bananenplanten worden aangetast. Wetenschappers van de Universiteit van Wageningen onderzoeken manieren om de bananenschimmels de baas te blijven. Ze hebben nu de hulp ingeroepen van... de tomaat.
De Cavendish banaan, de bananensoort die in al onze winkels ligt, wordt bedreigd door twee soorten schimmelepidemieën: 'Black Sigatoka' en 'Panamaziekte'. Voor de Panamaziekte bestaan tot nu toe nog geen bestrijdingsmiddelen. Black Sigatoka kan wel bestreden worden, maar alleen als er heel veel bestrijdingsmiddel wordt gebruikt. Het probleem is alleen dat deze schimmel daar steeds vaker tegen bestand is. "Op den duur wordt de schimmelpopulatie zo resistent dat we het niet meer gaan volhouden met bestrijdingsmiddelen," zegt Gert Kema van Wageningen Universiteit.
Kema is sinds 1 januari buitengewoon hoogleraar plantenziektekunde. Sinds 2004 houdt hij zich bezig met het 'redden van de banaan'. Want de sector zelf, waar enkele grote spelers de touwtjes in handen hebben, doet weinig om het uitsterven van de banaan door schimmels tegen te gaan.
De tomatenresistentiegenen hebben we al. Die van de bananen moeten we nog isoleren.
Kema publiceerde recent een artikel over hoopvolle experimenten met tomatenresistentie-genen. In zijn laboratorium in Wageningen spoot hij de Cavendish-bananenplant in met deze genen.
De uitkomsten waren veelbelovend. De tomatenresistentie-genen herkenden de eiwitten van de bananenschimmel en ondernamen actie. Ze lieten de bananencellen afsterven om de groei van de schimmel te stoppen. Kema kon het met het blote oog waarnemen: zwarte vlekken op de bladeren van de bananenplant.
Het gebruik van tomatengenen heeft nog een groot voordeel, vervolgt Kema. "We hebben die genen al. Dus kan het veel sneller gaan. Het isoleren van resistentiegenen van bananen kost nog heel wat jaren, en veel geld."
Als de banaan resistent is, heb je een andere wereld.
Kema tempert de verwachtingen over de tomatengenen wel een beetje. "Het zijn nog maar eerste testen, we willen de resultaten ook nog herhalen en op andere manieren experimenteren. Maar toch, over vijftien jaar zou de banaan resistent kunnen zijn. En dat zou de wereld op zijn kop zetten", voorspelt Kema.
"Als iedereen bananen kan telen, betekent dat dat het competitieve voordeel van degenen die nu de markt beheersen wegvalt. Zij hebben alle infrastructuur om die schimmels te bestrijden. Als dat niet meer nodig is, dan heb je een andere wereld."