'Doe wat je vreugde brengt, dan kom je God op het spoor'

Een begeleider noemt hij zich, geen leider. In persoonlijke gesprekken, via boeken en internet vergezelt hij zoekers op weg naar ignatiaanse spiritualiteit. Een leven in vreugde, zo omschrijft hij het zelf. Nikolaas Sintobin is Vlaming van geboorte, maar nu domicilie houdend in het Xaveriushuis naast de Krijtberg in Amsterdam, waar hij overste is van een kleine communiteit met tien jezuïeten.

Sintobin - zwart overhemd, zwarte spencer, groene broek - gaat voor. Twee, drie trappen op naar zijn zolderkamer. Een eenvoudig vertrek is het, waar twee hoge fauteuils domineren. Verder overal boeken. Op de grond een Perzisch tapijt, een van zijn weinige persoonlijke bezittingen. Geërfd van zijn vader, bij leven notaris in Zelzate.

Op tafel ligt ‘Eindeloos geduldige liefde’, een gebedsoefening voor de veertigdagentijd - van Aswoensdag (komende woensdag) tot Goede Vrijdag - samengesteld door Sintobin en andere jezuïeten. Over vasten gaat het niet, wel over bidden. Elke dag begint met een Bijbeltekst, meestal uit de evangelieën, en eindigt met enkele gebedssuggesties. Zo opent dag vierentwintig met Mattheüs 5:8: ‘Zalig de zuiveren van hart, want zij zullen God zien’. De gebedsoefening is: wat betekent zuiver van hart voor mij, verlang ik ooit God te zien, en wat zou dat voor mij inhouden?

Ignatius van Loyola

Het boekje, geënt op ‘Geestelijke Oefeningen’ van Ignatius van Loyola, de 16de-eeuwse stichter van de Orde der Jezuïeten, blinkt uit in eenvoud. En dat is meteen het geheim van de ignatiaanse spiritualiteit. Het is een leesbril om je eigen leven te duiden in Gods aanwezigheid, denkt Sintobin. Hij refereert aan een Amerikaanse jezuïet die ooit zei: de taal van God is de taal van de ervaring van de mens, mits gespiegeld aan en geijkt op de liefde van Jezus Christus.

Ignatiaanse spiritualiteit mag zich in een stijgende populariteit verheugen. Het is nog geen twee jaar geleden dat de dagelijkse gebedspodcast van Sintobin van start ging, en inmiddels wordt de podcast door tienduizend mensen gedownload. Ook de adventsgebeden van afgelopen winter waren erg populair. Sintobins verklaring: het ignatiaanse gebed is geen bloemlezing van vrome gedachten, maar een dynamo die je in beweging zet.

Vooral de groep protestantse afnemers neemt toe. Bijbelvastheid en het rechtstreekse gesprek met God zijn voor hen de trekkers, vermoedt de Vlaamse jezuiët. Maar ook de affectiviteit, de hartservaring, speelt een grote rol, een ‘spannend’, tamelijk nieuw verschijnsel voor de rationeel ingestelde protestant.

Spiritualiteit

Internetpastor, noemt Sintobin (54) zichzelf. De Jezuïeten gaan met hun tijd mee. Ook in taalgebruik. Begrippen als zonde, berouw en bekering krijgen een andere, lichtere omschrijving. In zijn boekje ‘Leven met Ignatius’ (2015) interpreteert Sintobin bekering niet als een moeizaam gevecht met de eigen identiteit, maar als ‘het herschikken van de reeds aanwezige bouwstenen van de persoonlijkheid, met als doel: meer leven en liefde’. En als je bij het slapen gaan terugkijkt op wat die dag goed ging en minder goed (het levensgebed), dan dank je voor het eerste en zeg je ‘sorry’ voor het laatste.

Ignatiaanse spiritualiteit wortelt in vreugde en staat daardoor, zegt de internetpastor, per definitie dicht bij de mens. Ga doen wat je vreugde brengt, dan kom je God op het spoor, is zijn adagium. Dan moet het wel gaan om vreugde die blijvend is, preciseert Sintobin, dus niet om roddelen of zoiets. Roddelen mag op het moment zelf leuk en aardig zijn, wie ’s avonds voor de spiegel staat, voelt zich droef.

Vreugde

Blijf daarom niet hangen in het negatieve, is Sintobins advies. In woede, wrok of afgunst is God niet te vinden. Zoek het in de vreugde, bij voorkeur de duurzame variant. Het kunnen de eenvoudigste dingen zijn: bierbrouwen, wat veel monniken doen, op het land werken, of boekhouden zelfs. Sintobin kent een jezuïet, 70 jaar oud, die al heel zijn leven met veel plezier accountant is binnen de Orde. Zelf heeft hij het als hij iets goed op papier krijgt. Als hij vriendschap voelt met een medebroeder. Of tijdens het gebed. Het is duurzame vreugde en daarom Gods werk, zegt Sintobin. En hoe fijner je je voelsprieten ontwikkelt, hoe groter je vreugde zal worden. God verlangt naar ons, anders is er geen liefde. Daarvan is de Vlaming overtuigd.

Het was niet Sintobins eerste keus om jezuïet en priester te worden. Geboren in een welgesteld (weliswaar katholiek) milieu in Brugge lag het voor de hand dat hij zijn vader zou volgen in het notariaat. Hij werd advocaat in Brussel: civiel- en handelsrecht.

Werelds, zo betitelt hij zichzelf achteraf. Weliswaar geen playboy, zoals aanvankelijk Ignatius van Loyola, maar evenmin een vrome jongen. Carrière en huwelijk waren zijn doel. Totdat zijn goede vriend Johan Vande Lanotte, de latere minister van Staat, hem voorspelde: ‘Over een jaar staat ge aan onze kant’. En ‘onze kant’, dat was het atheïsme.

Voor Sintobin een alarmsignaal. Hoe diep staken zijn katholieke wortels? Niet erg diep, besefte hij na enig zelfonderzoek. Op de katholieke universiteit Leuven, waar hij notariaat ging studeren, kwam de ommekeer. Hij ontmoette een groepje studenten dat zich liet inspireren door Ignatius van Loyola. Hier ontdekte Sintobin voor het eerst een persoonlijk geloof, en leerde hij bidden met de Bijbel open. Dat bidden, zegt hij, is het vijfde evangelie: jouw verhaal met God.

Eenzaamheid

Hij zwierf over de wereld. Negen jaar Parijs, waarvan twee jaar als pastor van het jezuïetencollege, een vormingsjaar in Chili, waar hij misbruikte mannen sprak naar wie voor het eerst in veertig jaar werd geluisterd. En overal trof hij eenzaamheid. De studenten van het college, de clochards in Parijs, de drugsverslaafden, allemaal riepen ze om hetzelfde: houd van mij.

En nu dus, sinds anderhalf jaar, leeft Sintobin in het jezuïetenhuis in Amsterdam. Alwaar hij de ignatiaanse spiritualiteit op eigentijdse wijze verbreidt. Inculturatie, heet dat met een mooi woord. Toch zit er in die spiritualiteit ook iets dwarsigs, iets dat haaks staat op de tijdgeest. Zo schrijft Sintobin in ‘Leven met Ignatius’ dat je niet hoeft mee te gaan in de ‘dictatuur van het goede gevoel’. Hij meent dat de term afkomstig is van kardinaal Danneels. Het komt erop neer dat je je gevoelens eerlijk onder ogen moet zien en frustraties niet moet ‘wegdrinken met een dubbele whisky’.

De Vlaamse geestelijke wijst op zijn eigen huishouden met tien andere mannen. Elk van hen heeft wel een gewoonte of karaktertrek die hem op de zenuwen werkt, zoals dat omgekeerd ook het geval zal zijn. Het is voor Sintobin een voortdurende opgave om van zijn medebroeders te houden zoals ze zijn en niet zoals ze, in zijn ogen, zouden móeten zijn. Hoe? Door te zoeken naar het goede in ieder van hen. Inderdaad, een voortdurende opgave, maar wel een die hij niet zou willen missen.

Genade

En dat in een ongeduldige tijd, waarin alles perfect moet zijn, je alles uit jezelf moet halen en geluk een keuze is. Ach ja, geluk als keuze, mijmert Sintobin, nippend aan zijn middagthee, en hij refereert aan het Franse woord voor danken: rendre grâce. Letterlijk vertaald: de genade teruggeven. De etymologie van dat woord verklaart genoeg: het mooiste geschenk komt van buiten. De nederigen kunnen het beamen.

Ten diepste gaat het in de ignatiaanse spiritualiteit om innerlijke vrijheid, vat Sintobin samen. Verlost van de dwang om rijk, door iedereen geliefd of oud te willen worden. Hij vertelt over een medebroeder die op zijn 50ste overleed aan leverkanker. Op zijn sterfbed zei hij: ‘Mijn missie is volbracht, ik ben een gelukkig mens’.

Bidden via internet

Nikolaas Sintobin (54) is internetpastor en verbonden aan het digitale Platform voor ignatiaanse Spiritualiteit. Een van de activiteiten van dat platform is de dagelijkse, op Ignatius van Loyola geïnspireerde, gebedspodcast op www.biddenonderweg.org. Op www.gewijderuimte.org vinden bezoekers dagelijks een ignatiaanse meditatie. Vorig jaar verscheen ook op internet een gebedsoefening voor de veertigdagentijd. Die oefening is nu onder de titel ‘Eindeloos geduldige liefde. 40 dagen dichter bij God’ verschenen bij uitgeverij Meinema, 96 blz., €12,50. Op www.ignatiaansbidden.org start op Aswoensdag (1 maart) een nieuwe, digitale veertigdagenretraite: ‘Spreek Heer, ik luister’.