Plan prominenten voor openen samenleving: 'RIVM heeft onterecht angst aangewakkerd’

Maar het relatief beperkte aantal doden is toch juist te danken aan de strenge coronamaatregelen?
,,Dat ligt minder simpel dan u denkt. Onder de 65 jaar vallen er bijna geen dodelijke slachtoffers door corona. De mensen die aan corona sterven hadden anders gemiddeld nog maar vijf jaar langer geleefd; de levenswinst is dus beperkt (een aantal onderzoeken in westerse landen komt rond de tien verloren levensjaren uit, red.). Daarom pleiten wij ervoor ouderen zo goed mogelijk te beschermen en jongeren zo veel mogelijk vrijheid te geven. Om twee redenen. Ten eerste is dit voor ouderen op de langere termijn ook de beste manier om bescherming te krijgen: we moeten toe naar groepsimmuniteit, daarvoor is het nodig dat het virus kan rondgaan onder mensen die weinig risico lopen eraan te sterven. Ten tweede omdat de kosten voor jongeren heel erg hoog zijn. Neem alleen al de schoolsluiting. Economen kunnen vrij precies berekenen dat twee maanden schoolsluiting op termijn 30 miljard euro kost, omdat de effecten van minder onderwijs levenslang doorwerken op de productiviteit,  het levensgeluk en de gezondheid van elke jongere die het nu treft. Dat is een enorme kostenpost, mensen onderschatten dat ontzettend.’’

_{Tekst gaat verder onder de grafiek}

Corona maakt wel degelijk ook jongere slachtoffers. Zij gaan weliswaar niet dood aan Covid-19, maar nu al zijn er in Nederland naar schatting enkele tienduizenden voorheen kerngezonde mensen die maanden na hun infectie nog steeds met zware klachten thuis zitten.
,,Dat is waar, long-Covid komt ook bij jongeren voor, dat is absoluut een probleem. Maar dan nog is het de vraag of je daarmee rechtvaardigt dat het onderwijs en de samenleving zo langdurig worden stilgelegd.’’

Als je dat niet doet leidt een zich exponentieel verspreidend virus snel tot zo veel besmettingen dat de ziekenhuizen overbelast raken. Dat heeft ook grote impact op de reguliere zorg.
,,Dat klopt bij de eerste golf, daarom was de eerste lockdown onvermijdelijk, en de maatregelen van 24 oktober ook. Maar sindsdien is het aantal besmettingen vrij stabiel en kunnen de ziekenhuizen het prima aan. De maatregelen van december waren fout. Het beleid is uit de bocht gevlogen. De overheid lijkt steeds minder besmettingen per dag na te streven, zelfs nu we op 3000 zitten zijn we nog niet tevreden. De eerste golf liet zien dat de zorg pas bij zo’n 15.000 besmettingen overbelast raakt. Daarom pleiten wij ervoor om pas in te grijpen bij een besmettingsniveau van 8000 per dag en als je daar onder zit voorzichtig maatregelen te versoepelen. Dat kan de zorg prima handelen, zorgt voor snellere groepsimmuniteit en beperkt de economische schade. Je hoort nu ook steeds meer intensivisten die twijfels uitspreken over of nu wel de juiste afwegingen worden gemaakt, of alle coronapatiënten die nu op de ic komen daar wel zouden moeten liggen. In de zorg kunnen veel dingen beter worden georganiseerd.’’

Volgens virologen is het een illusie dat ouderen van jongeren te scheiden zijn. Dat zag je ook na de zomer: eerst liep het aantal besmettingen op onder jongeren, daarna verspreidden die zich naar oudere leeftijdsgroepen. Jongeren zien hun ouders, opa en oma’s. En voor de klas staan ook oudere docenten.
,,Maar weinig van 65-plus. Het klopt dat er altijd doorloop is naar andere leeftijdscategorieën, maar in de praktijk zie je ook dat ouderen en kwetsbare mensen zichzelf al praktisch isoleren. We pleiten ook niet voor regels om ouderen op te sluiten of leeftijdsgroepen te segregeren. Je zult zien dat zij ervoor kiezen zichzelf te beschermen, en de maatschappij moet ze daarbij helpen, bijvoorbeeld met speciale boodschappenuren.’’

_{Tekst gaat verder onder de grafiek}

U stelt dat het beleid uit de bocht is gevlogen, maar in december steeg het aantal besmettingen weer. In Engeland zagen we de gevolgen van de Britse mutatie van het virus.
,,Ik kan wel begrijpen dat iedereen daardoor in paniek raakte, maar wat er toen gebeurde lijkt vooral het effect van wat al te spontane kerstinkopen. Ik heb in december zelf ook uitgebreid zitten rekenen en modellen gemaakt voor de verspreiding van B117, de Britse variant. Mijn beeld is dat daar onterecht angst voor is gezaaid. Mutaties zijn een natuurlijk proces bij epidemieën, virussen veranderen geleidelijk, nieuwe varianten nemen het over. Maar dat wil niet zeggen dat het totale aantal besmettingen daardoor stijgt.

Aanvankelijk was de visie van Rutte ook dat we moesten streven naar groepsimmuniteit, en tegelijkertijd voorkomen dat de zorg overbelast raakt. Die visie is kort daarna verlaten, ten onrechte. We zijn in een ontzettende tunnelvisie terechtgekomen. Het journaal opent elke avond met corona, in talkshows gaat het over weinig anders. De risico’s van Covid-19 worden uitvergroot omdat die er elke dag ingeramd worden. De schaduwkanten van het beleid blijven onderbelicht. De psychische gevolgen en de gezondheidsschade voor jongeren, de economische recessie. De steunpakketten van het kabinet zijn goed, maar niet eeuwig vol te houden. Bovendien nemen ze niet weg dat er ondernemers failliet gaan,  scholieren nu zonder baan de arbeidsmarkt op komen. Dat heeft heel kwalijke gevolgen, ook voor de volksgezondheid op lange termijn: het leidt tot meer roken, drinken, drugsgebruik.’’

_{Tekst gaat verder onder de grafiek}

Het voltallige OMT heeft gewaarschuwd voor de Britse variant. Daarin zitten toch de wetenschappers die er alles van zouden moeten weten?
,,Ik zeg niet dat er geen serieuze wetenschap is bedreven. Het RIVM is voor zover ik kan nagaan zeer zorgvuldig en toegewijd. Maar achteraf moeten we gewoon concluderen dat hun ramingen niet goed waren. Waarom we met de maatregelen zo hard zijn gegaan, kan ik heel moeilijk begrijpen. Volgens mijn eigen berekeningen was zonder de maatregelen van 16 december het aantal doden opgelopen van 80 naar 100 per dag, geen heel ingrijpende stijging. In Duitsland zijn mails naar buiten gekomen waaruit blijkt dat wetenschappers nadachten over hoe de acceptatie van coronamaatregelen kon worden vergroot, door angst aan te wakkeren. Dat is in Nederland ook gebeurd. Dag in dag uit zijn we doodgegooid met de Britse variant. Dat draagt bij aan dit klimaat waar een nuchtere overweging van voor- en nadelen niet langer mogelijk is. Dan worden mensen met bezwaren weggezet als wappies. De scholen sluiten is gewoon een foute beslissing geweest. Kan gebeuren, geen verwijt, maar gooi ze nu meteen weer open. Maandag zou ik zeggen.’’

En per 1 maart ook de winkels, horeca en culturele voorzieningen, bepleiten jullie. Is die timing niet wat overhaast? Vorig jaar ging het in maart juist helemaal mis, tegen de zomer doofde het virus uit. Bovendien komt het vaccineren nu net op stoom.
,,Elke maand uitstel kost echt heel veel geld, op lange termijn. En de zorg kan het nu aan. Wij willen niet langer wachten.’’