Terug naar de krant

Trump was erg, maar erger waren de mensen die Trump mogelijk maakten

Leeslijst opinie
Verenigde Staten De Republikeinen verzaakten toen het erop aankwam. Het grondwetsartikel over impeachment kan nu net zo goed geschrapt worden, vindt .
Leeslijst

‘Een beschaving wordt niet kapotgemaakt door verdorven mensen; het is niet noodzakelijk dat mensen verdorven zijn maar slechts dat ze geen ruggengraat hebben.” James Baldwin is een van de meest verlichte schrijvers die Amerika ooit had. Hij had het over de racisten en hun gedogers in zijn tijd, de jaren vijftig en zestig. Dit citaat uit The Fire Next Time is wel heel toepasselijk op wat we de afgelopen vier jaar hebben gezien, met de zelfdestructie van de Republikeinen de afgelopen week als apotheose.

Trump was erg, maar erger waren zijn slippendragers. Het zijn de mensen die Trump mogelijk maakten die de blaam verdienen, de senatoren die hem vrijuit lieten gaan. De mensen die voor hem werkten tot ze ondervonden dat Trump alleen loyaal is aan zichzelf. De goedpraters. Maar bovenal is zijn partij medeplichtig. Dat maakte de stemming zaterdag duidelijk.

De Republikeinse senaatsleider Mitch McConnell bevestigde zijn reputatie door Trump vrij te spreken en vervolgens in scherpe bewoordingen hem verantwoordelijk te stellen voor wat er was gebeurd. Hij maakte zich er vanaf met procedurele argumenten. De man was geen president meer, zei McConnell, die in de week na de impeachmentprocedure in het Huis, toen Trump nog president was, geen haast had gehad met het proces.

McConnells nooduitgang werd door veel senatoren genomen. Of beter gezegd: zijn voorbeeld zette de toon. Als iemand hier een historische rol had kunnen spelen dan was het McConnell. Hij had zijn partij uit het moeras kunnen leiden. Maar McConnell had zijn ziel al een paar keer verkocht, een keertje meer maakte niet meer uit. Nu zal de geschiedenis vastleggen dat toen het erop aankwam Republikeinen hun taak verzaakten. Ze controleerden niet de uitvoerende macht, maar gaven die de vrije hand.

Lees ook Capitoolbestorming kan Trump en zijn partij blijven achtervolgen
Oud-president Trump werd zaterdag in de Senaat vrijgesproken van de impeachment-aanklacht wegens ‘aanzetten tot opstand’ rond de Capitool-rellen van 6 januari.

Dubbele nederlaag voor politieke moraal

Laten we eerlijk zijn, niemand had gedacht dat de Republikeinen in de Senaat na vier jaar hielenlikken Trump nu zouden laten vallen. Toch blijft het vreemd dat Republikeinen deze uitgelezen gelegenheid niet aangrepen om de afstand te nemen die de meesten van hen zouden wensen. Een groter aantal dan de zeven zou hun partij wel uit Trumps greep willen halen. Ze durfden niet. Het is een keuze. Het betekent volledige overgave aan Trump en zijn onzalige familie. Zoals een zoon tweette: 2-0. Inderdaad, een dubbele nederlaag voor politieke moraal. Erger nog, het betekent overgave aan de veelheid aan rechts-radicale gewelddadige groepen. Daar zijn we nog niet van af.

De conclusie moet zijn dat Amerika voorgoed is veranderd. Dat is een open deur. Maar daarom is het niet minder waar. We weten nu dat een president ongestraft kan proberen de grondwettelijke procedure voor het tellen van de kiesmannen te verhinderen, met hulp van zijn aanhangers binnen en buiten het Congres. En met geweld. Een president die verkiezingen verliest kan traineren, de wet schenden, tuig opjagen en ermee wegkomen. Een precedent is gezet.

We weten nu dat impeachment net zo goed geschrapt kan worden. Het is geen afschrikking meer voor een zittend president. De Republikeinen claimen de partij te zijn van ‘original intent’, zeggen dat ze kijken naar de Founding Fathers van Amerika om te zien wat de normen voor Amerika moeten zijn, wat de standaard is. Een despoot als Trump was de ergste nachtmerrie voor James Madison; ‘The Federalist Papers’ laten er geen misverstand over bestaan wat de bedoeling was van impeachment. Streep erdoor.

Geen partij meer, maar een sekte

Ook definitief is nu dat Amerika nog maar één partij over heeft die serieus genomen kan worden. De Republikeinen, ooit de trotse partij van Lincoln, eindigen in innige omarming met de slechtste president ooit. De Grand Old Party, zoals ze zichzelf liefkozend noemen, is geen partij maar een sekte, gerund door een maffiose golfer in Florida. Zeker, de Republikeinen blijven de macht van obstructie behouden, maar ze ontberen enig moreel gezag. Ik zeg dat niet met blijdschap: Amerika heeft oppositie nodig die een idee heeft, die ergens heen wil, die ergens voor staat. Er moet wat te kiezen zijn.

Trump praatte over het opzetten van een derde partij. Dat hoeft niet. De ‘GOP’ is van hem. In deze vorm heeft de partij geen enkele kans om het presidentschap nog eens te veroveren. Van de 74 miljoen kiezers die deze man nog eens vier jaar hadden gewild, is maar een beperkt deel nog steeds blij met de keuze die ze op 3 november maakten. Ze gaan dat niet nog een keer doen. Vrijspraak of niet, Trump en zijn achterban hebben geen toekomst, maar de GOP miste de kans om zichzelf nieuwe dynamiek te geven, om zijn kiezerspotentieel uit te breiden.

Je had mogen hopen dat met de nederlaag van Trump in november op een democratische manier een einde gekomen zou zijn aan een donkere periode in de Amerikaanse geschiedenis. De gebeurtenissen sinds 3 november lijken dat te logenstraffen. Joe Biden mag een verademing zijn, de rot in het bouwwerk van Amerika is te groot. Niet de vrijspraak van Trump, maar het optreden van Mitch McConnell en de zielloze meelopers die niet zelf kunnen beslissen, bevestigt dit. Het is zoals James Baldwin schreef: een beschaving is niet bestand tegen gebrek aan ruggengraat. Het werd zaterdag bewezen.

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 16 februari 2021.

Reageren

Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement. Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in