Waarom men in Amerika opeens twee mondkapjes over elkaar draagt

Het ziet er, laten we eerlijk zijn, toch een beetje uit alsof je in een verstrooide bui een mondkapje opzette terwijl je er al een op had. Maar in Amerika is ‘double masking’, het dragen van twee mondkapjes over elkaar, mode. Aanbevolen door de Amerikaanse gezondheidsdienst de CDC, sinds vorige week zelfs.

Het zijn dan ook niet de geringsten, die de nobele kunst van het dubbeldragen beoefenen. Onder het blauwe mondkapje van Amerika’s eerste dokter Anthony Fauci: nóg een mondkapje. Achter de oren van president Joe Biden: twee stellen elastiekjes. Die bobbel onder het mondkapje van Tom Cruise: is dat nou nog een masker, or are you just happy to see me?

Dat zal iets met mode te maken hebben. De beste, medische mondneusmaskers zien er nu eenmaal niet heel fraai uit. En wie wil er over straat met zo’n witte zuignap op de snoet, alsof je thuis aan het klussen bent? Veel hipper natuurlijk om er een olijk stofje met bloemetjes overheen te doen.

Maar de claim in Amerika gaat verder: twee maskers werken beter dan één. De CDC baseert zich op proeven waarbij men een etalagepop vol sensoren uitrustte met zo’n los zittend blauw chirurgenmaskertje. Een stoffen masker eroverheen, en de drager stootte prompt zo'n anderhalf keer minder luchtwegdruppeltjes uit. Rondzwevende druppeltjes kwamen er zelfs vijf keer minder goed in.

‘Je kunt dit overwegen. Maar de vraag is: is het nodig?’, reageert arts-microbioloog Heiman Wertheim (Radboud UMC) desgevraagd. Zo ging het Amerikaanse onderzoek niet zozeer over het dragen van twee maskers, tekenen de onderzoekers zelf al aan, maar over de vraag hoe je een ‘open’ masker beter kunt afsluiten. En daarvoor is een simpelere manier: draag een ander mondkapje.

Bovendien is de werkelijkheid ingewikkelder dan twee paspoppen die in een laboratorium druppeltjes naar elkaar staan te blazen. Zo wijst Wertheim erop dat virusdeeltjes in de praktijk vaak juist overspringen op momenten dat men het kapje even afzet. ‘Bij de koffie. Of in de kleedkamer, als je bijpraat met een collega’, zegt Wertheim. ‘We zijn erg gefocust op patiënten, terwijl de transmissie vaak juist op dit soort onbewaakte ogenblikken plaatsvindt.’

Daarin schuilt zelfs een argument tégen het dragen van ingewikkelde contrapties van meerdere kapjes. ‘Alles wat je extra doet, kan het onhandiger, zwaarder en benauwder maken om zo’n masker te dragen. En dan houd je het minder goed uit’, zegt Wertheim. Hij wijst hij op een studie uit de tijd van het sarsvirus, onder Chinese zorgmedewerkers die toen speciale N95-masker gingen dragen. Zeer goed beschermend, maar ruim eenderde kreeg er hoofdpijn van, en 7 procent meldde zich zelfs ziek. ‘Iedereen denkt altijd maar: meer, meer, meer’, zegt Wertheim. ‘Maar wij vinden juist: denk naast bescherming ook aan comfort, om het goed uit te kunnen houden.’

Bovendien heeft de tweekapstrend in het verdeelde Amerika een politieke ondertoon, signaleren sommigen. Niet voor niets was het Joe Biden die als een van de eersten twee maskers ging dragen. Als één masker uitstraalt dat je het virus serieus neemt, straalt het dragen van twee maskers uit dat je het virus… nou ja, nóg serieuzer neemt.

Een ander CDC-experiment met stoffen maskers leert intussen nog iets: er zijn andere manieren om een matig werkend mondkapje te verbeteren. Een aluminium clipje op neus verbeterde de filterwerking van de maskers zo’n 30 procent, een nylon masker een keer wassen verdubbelde haar zelfs. Andere trucs zijn: een extra elastiek gebruiken, bandjes niet achter de oren maar achter het hoofd binden, of het oorelastiek een slag draaien, zodat hij strakker zit. En ‘zorg voor een glad, effen gezicht’, is Wertheims tip. ‘Zodat het masker zo goed mogelijk op het gezicht aansluit.’

En uiteindelijk is het toch: je aan het hele maatregelenpakket houden, met maskers en afstand houden en thuisblijven bij klachten. ‘Mensen hebben de neiging om allerlei superkrachten toe te schrijven aan die mondkapjes’, signaleert Wertheim. Terwijl veruit de meeste besmettingen plaatsvinden op plekken waar men sowieso geen kapje draagt: thuis, bij familiebezoek, op feestjes, op het werk, in de kroeg.

Daar helpt geen kapje tegen. Twee, drie of vier trouwens ook niet.