Paul van Lange, hoogleraar sociale psychologie, was zelf het afgelopen weekend ook op het ijs te vinden. Hij kan uit eigen ervaring bevestigen dat het hem goed gedaan heeft. "Schaatsen en sneeuwpret doen bij ons Nederlanders een enorm gemeenschapsgevoel ontwaken", legt hij uit.
"Het gaat niet alleen om een gevoel van hervonden vrijheid na maandenlange coronarestricties. Maar het appelleert ook aan ons nationale gevoel van trots. Ik vermoed dat alleen al het lezen van het woord 'natuurijs' een gevoel van gelukzalige verbondenheid genereert, omdat iedereen weet waar dat woord voor staat."
Dat beaamt sociaal psycholoog Pepijn van Empelen van TNO. "Schaatsen is sowieso een unieke ervaring, omdat we het - zeker met de huidige klimaatcrisis - niet vaak meer kunnen meemaken. Het is slim dat de politiek de behoefte heeft aangevoeld en daarop ingesprongen is. Kijk bijvoorbeeld naar premier Rutte die mensen waarschuwde om voorzichtig te zijn op het ijs."
'Schaatsen voedt een gevoel van nostalgie'
Het hele land was toe aan een shot positiviteit, bevestigt Van Empelen. "Het leek weer even alsof de normale wereld terug was en we COVID-19 even konden vergeten. De periode dat we konden schaatsen op natuurijs was natuurlijk ook heel beperkt, er was geen enkele mogelijkheid om uit te stellen. Daarom deden er ook zo veel mensen mee de afgelopen week, wat het gevoel van collectief geluk voedde."
Schaatsen raakt ook aan een gevoel van nostalgie waar veel mensen heel blij van worden, stelt hoogleraar Van Lange. "Een groot probleem in deze coronaperiode is de eenzaamheid waar veel Nederlanders mee worstelen", legt hij uit.
"Je ziet weinig mensen, je zit de hele dag alleen thuis. Nostalgie is bij uitstek een emotie die gaat over dingen die je gezamenlijk in het verleden hebt gedaan: een mooie voetbalwedstrijd die je met je vader zag of die keer dat je met je broer bij die molen schaatste. Dat soort herinneringen zwakken die gevoelens van eenzaamheid weer even af."
'Mensen ervaren een yessss-gevoel en bewegen meer'
Ook hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder kan zich goed vinden in de stelling dat Nederland een positieve impuls heeft gekregen van de ijs- en sneeuwpret. "Mensen hebben het afgelopen jaar door de coronalockdown heel erg het 'yesss-gevoel' gemist, het gevoel dat je beloond wordt doordat je iets doet wat je leuk vindt. Veel mensen zijn toch meer dan ze wilden gaan grijpen naar slechte alternatieven die dat gevoel ook opwekken, zoals suikers en vetten."
De onverwachte mogelijkheid om te schaatsen heeft in de hersens van veel Nederlanders positieve gevolgen gehad, analyseert Scherder: "Niet alleen zelf schaatsen, maar ook het kijken naar mensen die plezier hebben op het ijs betekent dat je een extra buffer aan energie en weerbaarheid opbouwt. Ik ben geen schaatser, maar ik merk wel dat de beelden in de media mijn stemming op een goede manier hebben beïnvloed."
En de koudeperiode heeft naar verwachting nog meer gunstige bijeffecten, voorspelt de neuropsycholoog. "Mensen hebben ook weer eens ervaren hoe fijn het is om buiten te zijn en in beweging te zijn, iets dat veel Nederlanders de afgelopen maanden waren vergeten. Ik denk oprecht dat dat besef ervoor zorgt dat veel mensen de komende tijd beter hun best gaat doen dat vol te houden, door vaker weer een ommetje te maken."
Angenent: 'Hier kan ik weer maanden op teren'
Een van de ervaringsdeskundigen op dat gebied is Henk Angenent. De 53-jarige schaatser won in 1997 de laatste Elfstedentocht en maakte zondag de 'Tocht der Tochten' opnieuw, voor zover het natuurijs dat al toestond. "Op het ijs gedragen mensen zich anders dan op straat", merkt hij telkens weer. "Als op straat iemand valt, loopt iedereen door. Als op het ijs iemand valt, schieten er meteen tien mensen te hulp. Iedereen is aardiger, alle neuzen staan dezelfde kant op."
Angenent heeft zondag genoten van de in totaal acht steden die hij per ijs kon bereiken - op sommige plekken was het ijs te slecht. "Je voelt je één met de natuur, je hoort alleen de wind en het ijs dat onder je voeten doorglijdt. Alles om je heen verdwijnt, je vergeet even alle problemen en somberheid. Het gaat weer kriebelen, er is weer geloof in betere tijden. Ik kan hier echt weer wekenlang op teren."
NUjij: Uitgelichte reacties