:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2017/02/data9529854-c925e1.jpg)
De eerste tweet van Geert Wilders ooit: „Zonnetje schijnt hier…” Hij verstuurde hem op 22 mei 2009, onderweg naar het Duitse plaatsje Monschau, vanaf de achterbank, Blackberry in de hand. Een paar uur later tweette hij over de Nederlanders en Belgen die hij had ontmoet, en die graag met hem op de foto wilden. Een dag later zat het minder mee: „Pfff na wat uurtjes werken vanochtend, de afgelopen uren aan het stofzuigen, overhemden strijken en nu dat gedaan is, is de zon weg…”
Als Geert Wilders in 2009 begint met twitteren is hij niet meteen verkocht. In het eerste half jaar tweet hij in totaal slechts tien keer. Na een lange pauze neemt hij zich op 19 december 2009 voor een nieuwe poging te wagen. „Kijken of ik het nu wel volhou :)”.
Meer dan zeven jaar en meer dan vierduizend tweets verder heeft de Twitter-tijdlijn van Wilders zich ontwikkeld tot het hart van zijn politieke strategie. Deze verkiezingscampagne zegde hij via Twitter twee grote televisiedebatten af, beide keren omdat hij boos was op RTL. Hij reageerde er op het nieuws, van NRC, dat een agent die betrokken was bij zijn beveiliging ontslagen en gearresteerd was.
Volgengeertwilderspvv Geert Wilders Bye Bye RTL. Twee grote debatten dus nog: 13 maart tegen Rutte bij EenVandaag en 14 maart tegen Asscher bij NOS. #StemPVV
„Een geweldig instrument”, noemde hij Twitter onlangs in een interview met omroep WNL. Dankzij dit sociale medium kan hij zijn boodschap „rechtstreeks, ongefilterd” bij zijn publiek krijgen, zonder gestoord te worden door „niet altijd even vriendelijke journalisten”. En media kunnen niet om zijn tweets heen. „Uiteindelijk gebruiken ze het toch!” Hij heeft op dit moment 773.800 volgers.
Wie Wilders wil leren kennen en wil weten hoe zijn gedrag de afgelopen acht jaar veranderde, moet dus ook naar zijn twittertijdlijn kijken. „Ik tweet nooit wat ik niet meen”, liet Wilders vorig jaar in De Telegraaf optekenen.
NRC analyseerde alle tweets die Wilders de wereld heeft ingestuurd sinds hij in mei 2009 begon met twitteren. Los van elkaar zijn de tweets misschien snippers van de waan van de dag, bij elkaar geven ze inzicht in zijn politieke denken. Gaandeweg werd Twitter het platform waar Wilders zijn politieke stijl bijvijlt. Nog beter dan in het parlement kan hij er zijn verhaal samenstellen en zichzelf in internationaal perspectief plaatsen. Scherpe aanvallen op concurrenten wisselt hij af met het aankondigen van revolutie. Meer en meer presenteert hij zich als de verlosser van het volk.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2017/02/featured.haagse-zaken.s01e02.geert-wilders-alt.jpg)
Elitair gezwets
Ook voor Wilders’ partij is Twitter aanvankelijk geen vanzelfsprekendheid. In aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2009 laat de PVV-lijsttrekker voor Europa, Barry Madlener, aan de Leeuwarder Courant weten niks te zien in het medium: „We moeten het niet van Twitter hebben, maar van onze standpunten.”
Maar Wilders’ politieke stijl blijkt van nature aan te sluiten bij de vuistregels van Twitter: nuance is in 140 tekens een no-go, aanval is de standaardmodus en #ophef zorgt voor bonuspunten.
Begin 2010 valt hij voor het eerst collega-politici aan. „Ongelooflijk elitair D66-gezwets uit (villawijk in) Wageningen”, reageert hij in januari op een opiniestuk van D66-leider Alexander Pechtold. Een paar dagen later noemt hij toenmalig ChristenUnie-leider André Rouvoet een „opperdhimmi” [niet-moslim in een islamitische staat, red.] en toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst (PvdA) „oliedom” en een „brekebeen”.
Volgen
Het is de pesterige, stekelige Wilders die we dan al kennen uit de Tweede Kamer, waar hij net de term ‘kopvoddentaks’ heeft geïntroduceerd.
Waar andere politici veel tijd en energie steken in het leggen van contact met kiezers via Twitter, gebruikt Wilders het medium vanaf het begin als persoonlijke megafoon. Hij volgt zelf niemand – al ontdekte RTL dat hij er voor dat doel wel een tijd een anoniem account op na hield – en gaat nooit in gesprek met PVV-stemmers. Wie hem tegenspreekt of bespot wordt al snel geblokkeerd.
Het vaakst krijgt in zijn tweets premier Mark Rutte ervan langs, in de bekeken periode 273 keer: Marcos Rutte, Rooie Rutte, de Jan Pronk van de VVD, een wandelende pinautomaat. Ook Angela Merkel (32 keer) en Alexander Pechtold (23) moeten het vaak ontgelden.
Media staan ook hoog op het lijstje, met 61 expliciete aanvallen. „Kunnen we dat structureel maken?”, grapt Wilders eind 2013 in reactie op een bericht over een storing bij de publieke omroep. Maar tegelijkertijd kan hij niet zonder traditionele media: ze zijn voor zijn tweets de belangrijkste brandstof. Veruit het grootste deel van Wilders’ tweets zijn verwijzingen naar artikelen uit de media waarmee hij zijn thema’s kan agenderen.
Naar De Telegraaf verwijst hij in zo’n tien procent van zijn tweets. Na berichtgeving in Trouw over de „sharia-driehoek” in de Schilderwijk in Den Haag, gaat hij eerst online los: „Islamofascisme rukt op in Nederland. Totaal onaanvaardbaar. Snel Kamerdebat!” Een paar dagen later reist hij af naar de wijk om vervolgens weer op Twitter te constateren: „Lijkt Saoedi-Arabië wel. Stop islam, stop sharia!” Wanneer de artikelen anderhalf jaar later verzonnen blijken te zijn, komt hij er niet meer op terug.
Grimmiger
Wilders beheerst niet alleen het nieuws: het nieuws beheerst ook Wilders. In 2011 is de Griekse schuldencrisis het belangrijkste thema in zijn tweets, in 2012 de Europese Unie. In latere jaren lossen belastingen, Marokkanen, de islam en immigratie elkaar af.
Vanaf halverwege 2014 gaat de frequentie van de tweets omhoog én worden ze steeds grimmiger en radicaler. Waar Wilders in mei 2013 pleit voor een „stevig ontislamiseringsoffensief”, droomt hij iets meer dan een jaar later hardop van een islamvrij Nederland: „Wat zou het geweldig zijn, een Nederland zonder de haat en het geweld van de islam! #islamishaatengeweld”. Weer een half jaar later stelt hij dat de Koran net als Mein Kampf verboden moet worden.
Sinds de opkomst van Islamitische Staat (IS), in de zomer van 2014, keert Wilders zich nog fanatieker tegen de islam, die hij gelijkstelt aan IS. Propagandamateriaal van IS, zoals stilstaand beeld uit onthoofdingsvideo’s, combineert hij op Twitter regelmatig met teksten uit de Koran, een link naar een bericht over IS-gruwelijkheden of simpelweg met de hashtag #nomoreislam. Ook cartoons, gefotoshopte plaatjes of filmpjes komen steeds vaker voorbij, zoals een filmpje van een overvolle vluchtelingenboot waaronder gezang is gemonteerd: „Wij gaan Europa in!”
Volgen
In vergelijking met de Amerikaanse president Donald Trump, voor wie Twitter ook een natuurlijk habitat is, post Wilders soms opmerkelijk persoonlijke tweets. Vooral zijn poes Lola is een geliefd en terugkerend onderwerp. „Loungen met Lola”, tweet hij in september 2014 bij een gezamenlijk kiekje, vlak nadat hij een opiniestuk over de aanval op de westerse samenleving heeft gedeeld. Nadat het dier in september 2015 is overleden, komt ze in twee in memoriams voorbij.
Andere terugkerende persoonlijke passies zijn darts, de Efteling, Donald Duck en Lady Gaga. Er zijn ook veel tweets met grapjes: „Liever een paard in de gehaktbal dan ezels in de regering.”
De afgelopen jaren leverden tweets van Wilders af en toe felle kritiek op, maar het is vrij onvoorspelbaar wanneer ze tot ophef zullen leiden. Beelden zoals de bewerkte foto van Pechtold als radicaal-islamitische demonstrant, waarover onlangs grote beroering ontstond, verspreidt Wilders al jaren. In 2014 bijvoorbeeld minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk die een blaadje omhoog houdt met „Salaam Aleikum! Jij PvdA stemmen, jij uitkering krijgen!”
Heel politiek Den Haag valt in september 2015 over Wilders’ gebruik van het woord „nepparlement” tijdens een debat in de Tweede Kamer. Maar hij heeft die term al in december 2013 getweet. Geen haan die er toen naar kraaide.
Volgen
Zijn bekendste nepfoto, of ‘meme’, was waarschijnlijk die van Angela Merkel met bloed aan haar handen. Een bericht dat Wilders al in de zomer van 2016 twitterde, maar pas bij herhaling in december 2016 veel kritiek en afgrijzen opriep. Smakeloos en onfatsoenlijk, noemde Rutte de tweet. Het is met bijna 3.700 retweets tevens Wilders’ op twee na meest geretweete bericht ooit.
Internationale revolutie
„Happy Thanksgiving to all my American friends!”, twittert Wilders in november 2012 als eerste vanaf zijn die dag aangemaakte Engelstalige account. Bij de Kamerverkiezingen na de val van het kabinet-Rutte I heeft de PVV net negen zetels verloren, in de Nederlandse media wordt wel geschreven dat Wilders over zijn hoogtepunt heen is. Steeds explicieter richt hij vanaf die periode de blik naar buiten.
Volgen
Zijn twitterarchief is een logboek van zijn reizen naar onder meer Australië, Israël en de VS. Hij deelt er zowel vakantiekiekjes als selfies met plaatselijke helden van de anti-islambeweging. Ook van zijn missie een Europa-brede eurosceptische beweging op te zetten, doet hij via Twitter uitgebreid verslag: van zijn eerste ontmoeting met Marine Le Pen („indrukwekkende vrouw”) begin 2013, tot de presentatie van de rechts-radicale fractie in het Europees Parlement in 2014 („#historisch”).
Via zijn Engelstalige tweets wil Wilders vooral laten zien dat hij een wereldwijde revolutie in gang heeft gezet, een internationale „patriottenbeweging” waarvan hijzelf de profeet is. „Overal groeien politieke partijen die genoeg hebben van het multiculturalisme en de islamisering. Wij gaan winnen.”
Een apart Engelstalig account heeft hij na verloop van tijd niet meer nodig. Nederlands en Engels gaat hij in één feed combineren, waarmee hij tegelijkertijd laat zien hoezeer zijn Nederlandse strijd past in een internationale beweging. Elke Nederlandstalige islamtweet wordt gevolgd door één in het Engels, hij linkt naar YouTube-filmpjes met zijn Engels ondertitelde speeches in de Tweede Kamer en #grenzendicht wordt in het Engels #stopislam.
Van de bijna tweehonderd tweets die Wilders in januari 2017 verstuurt, is ongeveer een derde in het Engels. Een jaar eerder is dat nog minder dan een kwart.
Eén met Trump
Op 8 december 2015, de dag dat (dan nog) presidentskandidaat Donald Trump een inreisverbod voor moslims bepleit, bekent Wilders op Twitter voor het eerst dat hij Trump-aanhanger is. Vanaf nu neemt hij hashtags over van Trump (#MAGA – Make America Great Again) en vermeldt hij in zijn tweets @realdonaldtrump, waarmee hij op de radar komt van Trumpfans in de VS. In januari 2016 krijgt hij een column op de Amerikaanse rechts-radicale site Breitbart, waarnaar hij vervolgens tientallen keren verwijst.
Wilders bouwde al langer aan zijn Amerikaanse netwerk: in november 2014 schreef hij over zijn ontmoeting met Rick Perry, destijds gouverneur van Texas. Het maakt dat hij nu kennissen heeft in het Witte Huis: Perry is door Trump voorgedragen als minister van Energie, voormalig chef van Breitbart Steve Bannon is Trumps strategisch adviseur.
Volgen
In zijn tweets lijkt Wilders zich vanaf begin 2016 te gaan bedienen van een door de Amerikaanse verkiezingscampagne geïnspireerd discours: het land moet „terugveroverd” op „our weak leaders” om het terug te geven aan „our own people”. Het messias-achtige dat een Amerikaanse presidentscampagne traditioneel heeft, neemt Wilders over, met vanaf april de slogan „Make The Netherlands Great Again”.
Vanaf eind 2015, als hij een flyer van zichzelf bij een slagboom als bewaker van de Nederlandse grens verspreidt, gaat zijn eigen persoon daarin een steeds grotere rol spelen. Gelikte flyers waarop Wilders zelf prominent staat afgebeeld, gecombineerd met teksten als: „Ik blijf voor u vechten.” of „Als ik premier ben zal ik ons volk beschermen.”
Eind 2014 spreekt hij voor het eerst over „de revolutie” die zou zijn begonnen, vanaf zomer 2015 tweet hij regelmatig over een revolutie, revolte of „patriottische lente”. Het woord „elite” gebruikt hij tot mei 2015 op Twitter maar vier keer, daarna meer dan dertig keer. Hetzelfde geldt voor het woord „volk”: tot oktober 2015 komt het niet voor, daarna 21 keer.
Terwijl Twitter de afgelopen jaren kromp ten gunste van andere sociale media en het aantal Nederlandse twitteraars afnam, groeide de politieke invloed van Wilders’ twittertijdlijn. Niet alleen omdat hij de reguliere media mijdt en journalisten zijn tweets „toch wel overnemen”. Het lijkt ook haast of Twitter is gemaakt voor statementpolitiek als die van Wilders.
/s3/nrchub/pages/NH/20170225/101-full.jpg)