In aanloop naar de verkiezingen zullen veel Nederlanders weer een stemhulp gebruiken om er achter te komen welke partij het best bij ze past. Vandaag werd de StemWijzer gelanceerd. Maar welke mensen gebruiken deze kieshulpen én hoe doorslaggevend zijn ze bij het bepalen van iemands stem? Bregje Holleman deed er jaren onderzoek naar.
"Bijna de helft van de stemgerechtigden gebruikt weleens een elektronische stemhulp", zegt universitair hoofddocent Holleman. "Het gaat om miljoenen mensen."
En het gebruik van stemhulpen neemt bij elke verkiezing toe. En net iets vaker bij lokale of provinciale verkiezingen dan bij landelijk stemmingen. "Dat heeft ermee te maken dat mensen toch iets meer kennis hebben, of denken te hebben, van de landelijke politiek, dan van de thema's en onderwerpen die lokaal spelen."
Lancering Stemwijzer
Met de StemWijzer vergelijken gebruikers hun mening op 30 stellingen met de mening van de politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen. In de verkiezingsperiode van 2017 werd de StemWijzer 6,8 miljoen keer ingevuld.
Checkers vs. zoekers
De onderzoekers maken onderscheid tussen drie groepen gebruikers. "Je hebt een groep extreem politiek geïnteresseerden, de 'checkers'. Die gebruiken de kies- en stemwijzers omdat ze het leuk vinden en er veel van afweten. Zij gebruiken de stemhulpen om te controleren of het 'klopt' wat eruit komt. Als de uitslag niet aansluit bij hun politieke voorkeur, klopt volgens de gebruikers de stemhulp ook direct niet."
De grootste groep gebruikers wordt de 'zoekers' genoemd. "Die vullen de stemhulpen in, en de uitslag draagt bij aan wat zij stemmen." De laatste groep bestaat uit 'twijfelaars'. "Die groep heeft weinig vertrouwen in de politiek en ook in de stemhulpen. Zij zullen ook niet per se gaan stemmen", zegt Holleman.
Links of rechts?
Wat de precieze invloed is van een stemhulp op de keuze van de kiezer, is volgens Holleman lastig te onderzoeken. "Maar wel is duidelijk dat mensen niet zo heel erg worden beïnvloed door een uitslag. Mensen die denken dat ze links zijn, maar na het invullen van een stemhulp een rechtse partij als uitslag krijgen, die zullen dat niet opeens gaan stemmen. En andersom ook niet", zegt Holleman.
Waar het volgens de docent wel verschil kan maken, is als mensen twijfelen tussen twee partijen die dicht bij elkaar liggen. "Zeg, een kiezer twijfelt tussen PvdA en GroenLinks, dan kan het dat de uitslag hen het duwtje in de juiste richting geeft."
Weinig geduld
Maar, benadrukt Holleman: "De invloed van stemhulpen moet je niet overschatten. Veel mensen gebruiken de stemhulpen om zich te oriënteren over wat de politieke partijen voor standpunten hebben."
Dat vindt Holleman een goede ontwikkeling. Maar de meeste deelnemers kunnen niet het geduld opbrengen om zich in de zaken te verdiepen als ze eens uitkomen bij een onverwacht standpunt. "Zo'n tool zoals een stemhulp is leuk als het snel is. Maar de lol raakt er wel snel af."
Dagelijkse update
Wil jij iedere middag een selectie van het belangrijkste nieuws en de opvallendste verhalen in je mail? Meld je dan nu aan voor de dagelijkse update.
