Meerdere personen mailden in de afgelopen twee weken naar factcheck@nu.nl om te vragen of het klopt dat de WHO op 20 januari de richtlijn voor de analyse van coronatests heeft aangepast. Volgens verschillende lezers zou de WHO dit hebben gedaan, omdat de huidige manier van testen te veel onterecht positieve (valspositieve) uitslagen zou opleveren. Dit is echter onjuist.
Waar komt het vandaan?
In verschillende Nederlandstalige berichten op Facebook wordt dit gerucht verspreid. Daarnaast ging dit verhaal niet alleen in Nederland rond. In onder andere de VS, Georgië en Frankrijk hebben factcheckers al naar vergelijkbare berichten gekeken.
De aanleiding voor deze misinformatie is een WHO-document over PCR-coronatests dat bedoeld was voor labpersoneel. De PCR-test wordt veel gebruikt om het coronavirus aan te tonen en was lange tijd de enige betrouwbare test.
In het document, dat op 20 januari werd geüpdatet, benadrukt de WHO dat het belangrijk is om bij het uitvoeren van een PCR-test de instructies van de labapparatuur nauwgezet te volgen. Dit is geen nieuw standpunt van het WHO, de organisatie schreef dit bijvoorbeeld ook al in dit bericht van 7 december. De WHO waarschuwt daarbij dat zorgvuldig moet worden omgegaan met tests zonder een duidelijke uitslag.
Nergens schrijft de WHO dat er aanwijzingen zijn dat veel uitslagen van PCR-tests onbetrouwbaar zijn. Ook adviseert het WHO niet om de instructies aan te passen.
De WHO raadt dus ook niet aan om het aantal cycli bij de PCR-test te verminderen, zoals FVD-Kamerlid Wybren van Haga op Facebook ten onrechte beweerde.
Wat zijn cycli?
Maar hoe werkt een PCR-test en wat zijn cycli eigenlijk? Met een PCR-test kun je nagaan of er genetisch materiaal van het coronavirus zit op de keel- en neusswab, die in de GGD-teststraten worden afgenomen. De apparatuur die hiervoor gebruikt wordt, kan niet direct het genetisch materiaal van het coronavirus aantonen. Hiervoor moet het materiaal eerst in verschillende rondes, zogenoemde cycli, worden vermeerderd.
Als er inderdaad genetisch materiaal van het coronavirus op de keel- of neusswab zat, dan kan dit na een aantal rondes worden aangetoond en is de uitslag positief. Als er geen genetisch materiaal van het coronavirus op het keel- of neusswab zat, dan is de uitslag negatief.
Hoeveel rondes nodig zijn om het coronavirus aan te tonen, kan per keel- of neusswab en per lab verschillen. Verschillende experts legden eerder aan NU.nl uit dat de PCR-test zeer betrouwbaar kan aantonen of je met het coronavirus besmet bent.
Verschil tussen besmet en besmettelijk
Maar hoewel een PCR-test aantoont of je besmet bent, toont die niet aan of je wel of niet besmettelijk bent en dus anderen wel of niet kunt infecteren met het coronavirus. Mensen die niet meer besmettelijk zijn, kunnen toch positief testen als ze bijvoorbeeld twee weken geleden met het coronavirus besmet zijn geraakt.
Vaak heb je bij deze niet meer besmettelijke groep bij de PCR-test meer rondes nodig om het virusmateriaal aan te tonen dan bij mensen die net klachten hebben gekregen. Dit komt doordat personen die al even geleden besmet zijn geraakt meestal minder virusmateriaal in de keel en neus hebben, legde medisch microbioloog Marc Bonten eerder uit in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Maar dit betekent niet dat je met zekerheid kunt zeggen dat een persoon in dat geval niet besmettelijk is of zal worden. Dat meet de test simpelweg niet.
Als er bij de PCR-test relatief veel rondes nodig zijn om genetisch materiaal aan te tonen, kan dit ook betekenen dat iemand nog maar net besmet is geraakt met het coronavirus, zo legde viroloog Marion Koopmans eerder op Twitter uit. Ook deze groep heeft vaak nog maar weinig virusmateriaal in de keel en neus.
Kortom: de WHO heeft dus ook niet aangeraden om het aantal rondes bij de PCR-test te verminderen. De organisatie heeft alleen gezegd dat je je moet houden aan de instructies voor de labapparatuur.
NUjij: Uitgelichte reacties