RIVM: ‘Code zwart’ snel in zicht als lockdown verder versoepeld wordt

Die voorspelling deed RIVM-baas Jaap van Dissel zondag in het Catshuis, blijkt uit stukken die vannacht openbaar gemaakt zijn.

De rijksdienst rekende een scenario door waarbij naast de basisscholen ook scholen voor voortgezet onderwijs en winkels open zouden gaan, en waarbij ook andere lockdownregels verlicht zouden worden.  De sombere voorspellingen hebben alles te maken met de door het RIVM gevreesde opkomst van de Britse variant, die volgens dezelfde presentatie eind februari al meer dan 90 procent van de Nederlandse besmettingen zal veroorzaken.

Het RIVM spreekt in het document óók de verwachting uit dat de situatie in de zorg onder controle kan blijven, die Britse variant ten spijt. Als de maatregelen net zo streng blijven als nu, de vaccinatie volgens plan verloopt én de Britse variant niet besmettelijker blijkt dan nu ingeschat wordt, komt de bezetting van de intensive cares de komende maanden niet ver boven het huidige niveau uit. 

Tekst loopt door onder de grafiek. Hieronder zijn de basisscenario's zichtbaar waarmee het RIVM rekent. De blauwgroene lijn is het scenario met strenge maatregelen, en vaccinatie die volgens plan verloopt.

Momenteel liggen 629 Nederlanders met corona op de intensive care. In het basisscenario waar het RIVM nu mee rekent (mét de huidige strenge maatregelen dus) worden dat er half maart ongeveer 750, om daarna als gevolg van groeiende immuniteit onder kwetsbare groepen gestaag af te nemen. Een ic-bezetting van 1500 tot 1750 bedden geldt in Nederland als kritische grens. Daarboven dreigt ‘code zwart’, waarbij artsen nee moeten zeggen tegen bepaalde patiënten.

Die grens komt snel in zicht als de maatregelen te veel losgelaten worden, stelt het RIVM. Dat blijkt uit een flink aantal alternatieve scenario's, die net als het basisscenario overigens met de nodige onzekerheid omgeven zijn. Een versoepeling die volgens de rekenmodellen nog wel kan, is de heropening van basisscholen en kinderopvang. Maar als bijvoorbeeld de avondklok en de strenge bezoekregeling worden losgelaten, of de scholen voor voortgezet onderwijs en winkels open gaan, dan komt code zwart snel in zicht. 

Luister voor het laatste nieuws naar de AD Nieuws Update:

De AD Nieuws Update verschijnt elke werkdag op Spotify en Apple Podcasts.

Onderstaande grafieken laten de verschillende scenario's zien. Van boven naar beneden worden verschillende versoepelingen doorgerekend. De onderste grafieken tonen de effecten van een ‘losse’ lockdown. Van links naar rechts wordt onderscheid gemaakt in de effectiviteit van vaccinaties. In de linker kolom is rekening gehouden met vaccins die zowel voorkomen dat mensen ziek worden als dat ze het virus overdragen. In de middelste kolom kunnen mensen het virus nog steeds overdragen. 

Tekst loopt door onder de grafieken

Moraal van het verhaal: op dit moment denkt het RIVM dat verdere versoepeling van maatregelen ‘code zwart’ in de ziekenhuizen wel eens snel realiteit kan laten worden. Wanneer de vaccins geen perfecte bescherming bieden, leidt het loslaten van de strenge bezoekregels in de berekeningen van het instituut tot meer dan 2000 bezette ic-bedden in maart. Openen van middelbare scholen en winkels doet dat zelfs ook bij perfect werkende vaccins, stelt het RIVM.

Op dit moment is voor de meeste vaccins nog niet bekend of overdracht van het virus ook daadwerkelijk voorkomen wordt, maar bij het Oxford-vaccin van AstraZeneca zijn de eerste cijfers positief. Het beschermt ‘substantieel’ tegen verspreiding van het coronavirus, blijkt uit een publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet.

Een aantal kritische intensivisten pleitte onlangs voor een andere benadering van de situatie in de zorg. Kijk niet alleen naar de situatie op de intensive care, was hun pleidooi. Door daar strenger te selecteren, zou er ruimte kunnen komen voor versoepeling van de regels. Het RIVM wijst er in de berekeningen echter ook op dat zo'n versoepeling een enorme golf op de verpleegafdelingen van de ziekenhuizen kan veroorzaken. 

Bij versoepeling van de bezoek- en avondklokregels zouden eind maart zo'n 6000 klinische bedden door coronapatiënten bezet worden. Als daarbovenop ook voortgezet onderwijs en winkels weer openen, worden dat er al snel meer dan 10.000, waarschuwt de rijksdienst, zelfs in een situatie waarin het vaccin perfect werkt. Op dit moment worden ruim 1600 verpleegbedden bezet door coronapatiënten.

Bekijk hier onze video's over de coronavaccins: