School open? Dan testen, ventilatie en mondkapjes

Door de heropening van de scholen loopt het aantal coronabesmettingen waarschijnlijk op, maar dat kan worden beperkt als er extra maatregelen worden getroffen. Tot die voorzorgsmaatregelen behoren goede ventilatie, het dragen van mondkapjes, veel testen en het verkleinen van klassen.

Dit zegt Peter Klimek, associate professor en onderzoeker ‘complexe systemen’ aan de Universiteit van Wenen. Klimek is de opsteller van een advies aan de Oostenrijkse regering over de voorgenomen heropening van de scholen in dat land – inclusief die in het voortgezet onderwijs, waar het aantal besmettingen veel hoger is dan in het basisonderwijs. Nederland heropent op 8 februari de basisscholen.

„De heropening is riskant”, erkent Klimek. „Scholen zijn niet de aanjager van de pandemie, maar dragen wel bij aan de overdracht van de ziekte.” Dit heeft Klimek met zijn collega’s laten zien in een modelstudie die onlangs is verschenen in het tijdschrift Nature Human Behaviour. Uit de berekeningen daarin blijkt dat de sluiting van scholen en universiteiten samen het reproductiegetal, de R, 16 tot 21 procent omlaag heeft geduwd.

In Science kwamen onderzoekers van de Universiteit van Oxford met een andere manier van berekenen zelfs uit op 38 procent. De verschijning van de eerste versie van deze Oxford-studie, leidde in mei tot felle discussies. „Toen heerste nog het idee dat kinderen niet of nauwelijks besmettelijk waren”, vertelt Oxford-onderzoeker Sören Mindermann. „Wij lieten als eersten echt zien dat ook kinderen Covid-19 overdragen, al worden ze zelf minder vaak ziek. Nu is daarover wel consensus.”

Lees ook de enorme schade die kinderen lijden door de schoolsluiting

Daar staat tegenover dat het sluiten van de scholen ook schadelijk is voor de volksgezondheid in Europa, zegt Klimek. „Denk aan leerachterstanden, stress, sociaal isolement en zelfs ondervoeding, als kinderen normaal gesproken op school een maaltijd krijgen.” Daarom heeft hij voor de Oostenrijkse regering onderzocht hoe de scholen het best heropend kunnen worden „en ze daarbij zo in te richten dat bij een onvermijdelijke uitbraak niet vele tientallen leerlingen besmet raken, maar kleinere aantallen”.

De scholen in de VS, die tijdens de pandemie veelal open bleven, laten zien dat voorzorgsmaatregelen helpen. Op scholen zonder maatregelen besmet de eerste besmette leerling ongeveer honderd anderen. Als de school test, ventileert en mondkapjes laat dragen, besmet die leerling minder dan tien anderen.

Klimek heeft die gegevens verwerkt in een simulatiemodel van verschillende Oostenrijkse scholen, inclusief klasopstellingen, roosters en leerlingenstromen in de gang. Het luchten en het dragen van maskers bij het betreden en verlaten van het lokaal zal doorgaans genoeg zijn, denkt Klimek, maar het kan soms nodig zijn om de leerkrachten geregeld te testen en de klassen te verkleinen. „Het is maatwerk”, zegt Klimek. „De besmettingsrisico’s in het basisonderwijs, waar kinderen in één klas blijven, zijn kleiner dan in het voortgezet onderwijs met grote scholen en leerlingen die van lokaal wisselen.”

De scholen zijn in Oostenrijk kort voor Kerst een paar weken open geweest. „Toen nam het aantal besmettingen met ongeveer 10 procent toe. Misschien is dat de prijs die je moet betalen”, zegt Klimek. „Zeker als je dat stijgingspercentage nog een beetje kunt drukken met de extra maatregelen, denk ik dat de scholen veilig open kunnen.” Met één disclaimer: „Als we straks te maken krijgen met nog veel besmettelijkere virusvarianten dan nu, raakt het wankele evenwicht verstoord.”