Direct naar artikelinhoud

Bayer probeert imago van grote bijendoder bij te stellen

Bayer probeert imago van grote bijendoder bij te stellen

Het gaat slecht met de bijen, en dat komt door pesticiden als die van chemiereus Bayer. Welnee, zegt Bayer, het gaat helemaal niet slecht met de bij.

Coralie van Breukelen-Groeneveld geeft het ronduit toe. In de discussie over bijensterfte is ze partijdig, zegt de milieudeskundige van Bayer in het Duitse Monheim. Bayer produceert bestrijdingsmiddelen. Partijdig zijn vindt ze niet erg. Haar partij, de industrie, heeft ook een verhaal over bijensterfte. Het gaat in Europa namelijk helemaal niet slecht met de bijen, zegt ze in het Bayer Bee Care Center.

Ook is de schadelijke invloed van pesticiden volgens haar aanzienlijk kleiner dan milieuactivisten beweren en sterven mensen echt niet uit als er geen honingbijen meer rondvliegen. “5 tot 8 procent van de wereldwijde productie van gewassen is afhankelijk van bestuiving door insecten”, zegt ze. “Het gaat dan vaak om noten en fruit. Maar voor tarwe, rijst en mais bijvoorbeeld zijn geen insecten nodig.” Dat zijn ook de percentages die wereldvoedselorganisatie FAO in een toonaangevend onderzoek noemt. Maar in hetzelfde rapport staat eveneens dat driekwart van de gewassen ‘enige mate’ van dierlijke bestuiving nodig hebben.

Pesticiden

De bijenpopulatie in Europa en Noord-Amerika is de laatste tien jaar stabiel, zegt Van Breukelen-Groeneveld. “De cijfers zijn inderdaad beter”, zegt Frank Berendse, emeritus hoogleraar aan de Wageningen Universiteit. “Maar welke conclusies verbind je daaraan?” De cijfers gaan over alle soorten bijen en hommels. “Wat je niet terugziet is de afname van wilde bijen en sommige soorten hommels.”

De bijenpopulatie in Europa en Noord-Amerika is de laatste tien jaar stabiel
Coralie van Breukelen-Groeneveld

Hoe komt het dat er bijen sterven? Daarover zijn wetenschappers het in overgrote meerderheid wel eens: pesticiden, en dan vooral de neonicotinoïden. Uit een analyse van honderd wetenschappelijke studies concluderen onderzoekers dat het gif in zeer lage doses al schadelijk is voor insecten. Ook voor bijen, hommels, vlinders en zelfs vogels.

De Europese Commissie beslist dit jaar of zij het verbod op neonics verlengt. Dat verbod is in 2013 ingesteld en geldt voor gewassen die veel bijen aantrekken. Bayer hoopt dat het wordt opgeheven, maar de vooruitzichten voor het Duitse bedrijf zijn niet goed. Deze week drong het Europees Parlement erop aan meer te werken met biologische pesticiden zoals bacteriën en schimmels. De FAO presenteerde tegelijkertijd een rapport met een vergelijkbaar advies. Het rapport en de resolutie van de Europarlementariërs gaan niet over bijen, maar geven wel het sentiment aan rond pesticiden.

Bayer heeft niet gereageerd op de FAO en de Europese resolutie. Wel op de analyse van de honderd wetenschappelijke studies. Dat onderzoek is vooringenomen, vindt het bedrijf. De bijenstand kan namelijk ook worden beïnvloed door zachte winters die slecht zijn voor de insecten, zegt Van Breukelen-Groeneveld. Zeker mogelijk, zegt Berendse, die meewerkte aan de omvangrijke analyse. En de economie speelt mee. Als bijen houden niets oplevert, stoppen imkers ermee waardoor de bijenstand daalt. Klopt ook, reageert Berendse.

Leefomgeving krimpt

Voor wilde bijen geldt dat hun leefomgeving krimpt, stelt de milieudeskundige van Bayer. Ook waar, zegt Berendse. “Er zijn minder bermen en graslanden met bloemen. Een buitendier als de wilde bij heeft daar last van.” En dan is er natuurlijk de beruchte varroamijt die honingbijen infecteert met een virus waaraan zij overlijden. “Er zijn veel oorzaken van bijensterfte”, concludeert Van Breukelen-Groeneveld, “maar in de publieke opinie is er één schuldige: de neonicotinoïden. Dat beeld willen we bijstellen.”

Er zijn veel oorzaken van bijensterfte, maar in de publieke opinie is er één schuldige: de neonicotinoïden. Dat beeld willen we bijstellen
Coralie van Breukelen-Groeneveld

“Er zijn zeker veel oorzaken, maar dat neonicotinoïden een grote rol spelen, daar kunnen producenten van bestrijdingsmiddelen niet onderuit”, zegt Berendse. Hij komt terug op de varroamijt. “Pesticiden tasten het immuunsysteem van bijen aan. Dat maakt hen vatbaarder voor ziekten, en voor de mijt. Hoe dat precies werkt, weten we nog niet. Daar werken we nog aan. ”

Natuurlijk weet ook Van Breukelen-Groeneveld dat neonics schadelijk zijn voor bijen. Maar niet bij kleine doses, zegt zij, wat Berendse weer weerspreekt. Er zijn ook wetenschappers die het verhaal van Bayer ondersteunen, zegt Van Breukelen-Groeneveld, “maar die krijgen dan al snel het stempel ‘steunt de industrie’ op hun voorhoofd”.