NRC checkt: ‘De Democraten zijn de partij van de Ku Klux Klan’

De aanleiding

Het debat in de Amerikaanse Senaat over de benoeming van Jeff Sessions tot minister van Justitie liep onlangs stevig uit de hand.

De voordracht was omstreden: Sessions liep in de jaren tachtig een benoeming tot rechter mis wegens racistische uitlatingen. De Democraten fakkelden hun collega Sessions – zelf ook senator – in het debat af als een racist, tot grote ergernis van de Republikeinen. Eén senator werd met een obscure regel zelfs helemaal het zwijgen opgelegd.

De Republikeinse senator Ted Cruz verweet de Democraten naderhand hypocrisie: „De Democraten zijn de partij van de Ku Klux Klan”, zei hij. „Kijk naar de meest racistische – kijk naar de Dixiecrats die segregatie oplegden, [...] die de Klan oprichtten. De Klan werd opgericht door een hele zwik Democraten.”

Waar is het op gebaseerd?

Op de geschiedenis. Als de Amerikaanse partijen elkaar van racisme beschuldigen, doen ze dat verschillend.

Democraten verwijten Republikeinen doorgaans dat ze beleid voorstaan dat zwarten benadeelt, zoals het schrappen van uitkeringen en het beperken van de toegang tot de stembus. Republikeinen verwijten Democraten dat zij hun ontstaansgeschiedenis delen met de Ku Klux Klan (KKK).

En, klopt het?

Zuidelijke Democraten probeerden in de Burgeroorlog (1861-1865) de afschaffing van de slavernij door Washington te voorkomen. In de beginjaren van de KKK steunden Klanleden openlijk Democratische politici, die op hun beurt de KKK soms inzetten als ondergrondse knokploeg. Maar de Klan werd rond 1865 niet opgericht door Democratische politici, zoals Cruz beweerde, maar door soldaten van de verslagen zuidelijke Confederatie.

Op de Democratische Conventie van 1924 vierden duizenden KKK-leden hun macht met een picknick, de Klanbake. Nog in 1948 probeerden zuidelijke reactionaire Democraten, de Dixiecrats onder leiding van Strom Thurmond, het Democratische nominatieproces te kapen om de progressieve koers van de partij tegen te houden. Het mislukte: Harry Truman won de nominatie en uiteindelijk de verkiezingen.

Sinds de jaren veertig heeft de achterban van Amerika’s twee grootste politieke partijen echter stuivertje gewisseld. Na het opheffen van de segregatie door de Civil Rights Act in 1964 stemden veel verweesd geraakte conservatieve zuidelijke Democraten dat jaar op de Republikein Goldwater.

In de decennia erna monopoliseerden de Republikeinen de conservatieve zuidelijke witte stem door te appelleren aan racistische sentimenten zonder die te benoemen. Lee Atwater, de spindoctor van George H.W. Bush, omschreef deze ‘zuidelijke strategie’ in een berucht citaat uit 1981. Het woord ‘nigger’ gebruiken kan niet meer, zei Atwater, en vervolgde: „Je hebt het dus over het verlagen van de belastingen – alle dingen waar je over praat zijn zuiver economisch. En het bijproduct is: zwarten worden harder getroffen dan witten.”

Moderne white supremacists en neonazi’s staan dichter bij de Republikeinse Partij. Voormalig KKK-leider David Duke heeft meermaals zijn steun aan Trump betuigd. Afro-Amerikanen stemmen juist vrijwel altijd Democratisch.

Conclusie

De Ku Klux Klan en de Democraten stonden in het verleden voor segregatie. Dit is al een halve eeuw niet meer zo. We beoordelen de stelling als grotendeels onwaar.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mail nrccheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nrccheckt